سياست - دگرگوني فراكسيون‌ها در مجلس هشتم

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سياست - دگرگوني فراكسيون‌ها در مجلس هشتم

سياست - دگرگوني فراكسيون‌ها در مجلس هشتم

نسرين وزيري:اگرچه به گفته وزير سابق كشور - مصطفي پورمحمدي - 70 درصد كرسي‌هاي مجلس هشتم از آن اصولگرايان است و با توجه به ابقاي 105 نماينده مجلس هفتم در مجلس جديد، تركيب سياسي مجلس تغيير چنداني نكرده است اما مي‌توان پيش‌بيني كرد كه فراكسيون‌هاي اين مجلس به نسبت مجلس هفتم دچار تفاوت‌هايي شود.

نخست آنكه جمعيت مستقلان مجلس هشتم به نسبت گذشته فزوني يافته و آراي اين دست از نمايندگان نقشي كليدي در مقاطع حساس اين مجلس به ويژه در برهه راي اعتماد به وزراي كابينه، بررسي قانون برنامه پنجم و حتي لوايح سنواتي بودجه و... خواهد داشت. شمار نمايندگان مستقل به گونه‌اي است كه مرز سيالي بين دو طيف اكثريت و اقليت در مجلس هشتم آفريده است. تا جايي كه اصلاح‌طلبان مجلس‌نشين معتقدند كه با مجموع آرا مستقلان نزديك به خود، ديگر اقليت نخواهند بود.
اين در حالي است كه اصولگرايان نيز معتقدند كه راي مستقلان مجلس در سبد آراي آنان ريخته خواهد شد و آنان بارديگر جامه اكثريت در مجلس هشتم را به تن خواهند كرد.
اما هنوز مجلس هشتم تمام و كمال تشكيل نشده بود كه شبهه‌هايي در خصوص اكثريت بودن اصولگرايان بروز يافت. از اين منظر چه‌بسا فراكسيون اصولگريان مجلس هشتم، همچون فراكسيون خلف خود در مجلس هفتم، منشعب شده و دچار انشقاق‌هايي شود.
براي اين مدعا مي‌توان چند شاهد آورد. نخست آنكه اصولگرايان بر خلاف مجلس هفتم كه ليست واحدي ارائه دادند، در آستانه مجلس هشتم نتوانستند در خصوص يك ليست واحد به اجماع برسند و دو ليست موازي از سوي اين طيف ارائه شد. هر يك از اين دو ليست (ليست جبهه متحد اصولگرايان و ليست ائتلاف فراگير اصولگرايان) به‌رغم برخي هم‌پوشاني‌ها حاضر به گنجاندن برخي اسامي ليست ديگري در ليست خود نشدند. موضوع سرليستي هم از جمله مناقشات اصولگرايان در مجلس هشتم بود. جبهه متحد اصولگرايان كه از مدت‌ها پيش نويد اجماعي يكپارچه ميان اصولگرايان را سر داده بود، پس از شكست در برافراشتن چتر واحد اصولگرايي كه تمامي اصولگرايان را پوشش دهد، در گام بعدي خود يعني تعيين سرليستي پايتخت ميان لاريجاني و حدادعادل دچار مشكل شد. اين معضل و دوگانگي زودرس ميان اصولگرايان با ابتكار لاريجاني مبني بر كانديداتوري از قم حل شد اما پس از اتمام انتخابات در تعيين تركيب هيات‌رئيسه مجلس به گونه‌اي ديگر نمود پيدا كرد. چه آنكه رقابت حدادعادل و لاريجاني بر كرسي رياست بالا گرفت. اگرچه لاريجاني گوي سبقت را با كسب 161 راي - به نسبت 50 راي- از حدادعادل در مجمع عمومي فراكسيون اصولگرايان و سپس در صحن علني مجلس ربود اما انتخابات هيات‌رئيسه همه‌ساله تكرار مي‌شود و احتمال اينكه حاميان رياست حدادعادل- به ويژه حسين فدايي و احمد توكلي- از هم اكنون به فكر جانشيني او به جاي لاريجاني باشند، بعيد نيست. به ويژه آنكه برخلاف مجالس پيشين راي اولي‌هاي تهران- حداد عادل، توكلي و...- در پست‌هاي كليدي مجلس جاي نگرفتند و اين طبيعي است كه آنها براي كسب جايگاهي متناسب با راي خود بكوشند.
همين احتمال، شكل‌گيري انشعابي در فراكسيون اصولگرايان را تقويت مي‌كند؛ انشعابي كه نخستين جرقه آن با پيمان شكني اعضاي فراكسيون مذكور در جلسات ابتدايي مجلس هشتم زده شد. آنجا كه نمايندگان اصولگراي مجلس برخلاف وعده خود به موازات منتخبان فراكسيون اصولگرايان براي عضويت در هيات‌رئيسه، كانديدا شدند.
علاوه بر آنچه تاكنون آمد، انتخابات رياست جمهوري دهم نيز امكان انشعاب در فراكسيون اصولگرايان را دو چندان مي‌كند. چه آنكه پيش از اين و در آستانه انتخابات رياست جمهوري نهم نيز در مجلس هفتم، چنين شد. مرسوم است كه در آستانه انتخاباتي از اين جنس، نمايندگان به دفاع و جانبداري از كانديداهاي نزديك به خود مي‌پردازند و همين عامل چندپارگي داخلي ميان آنها را مي‌آفريند. در انتخابات رياست جمهوري گذشته نيز حاميان محسن رضايي در قالب فراكسيون وفاق و كارآمدي به تبليغ وي پرداخته و حاميان هاشمي رفسنجاني نيز پس از چندي در قالب فراكسيون حزب‌الله از اكثريت اصولگراي مجلس هفتم منشعب شدند. به نظر نمي‌رسد كه تركيب كانديداهاي اصولگرايان براي انتخابات آتي تفاوت محسوسي به نسبت انتخابات گذشته داشته باشد و همچنان احتمال كانديداتوري قاليباف، رضايي، حدادعادل، توكلي، لاريجاني و... به موازات احمدي نژاد براي رقابت در انتخابات رياست جمهوري دهم مطرح است.
فراكسيون محو شده
يكي از تفاوت‌هاي بلوك بندي فراكسيوني در ميانه مجلس هفتم و هشتم، در محو شدن فراكسيون «اصولگرايان مستقل» نهفته است. فراكسيون «اصولگرايان مستقل» فراكسيوني بود كه در اواخر مجلس هفتم از دل فراكسيون اصولگرايان منشعب شد و اصولگرايان منتقد دولت را در خود جاي داد. حذف چهره‌هاي شاخص اين فراكسيون ( از جمله عماد افروغ كه ديگر كانديداي نمايندگي نشد و ابوطالب، خوش‌‌چهره، سبحاني، محمود محمدي و... كه در ليست ائتلاف فراگير اصولگرايان جاي گرفته و در عرصه رقابت گوي پيروزي را به كانديداهاي جبهه متحد يعني فراكسيون اصولگرايان واگذار كردند) امكان تشكيل دوباره اين فراكسيون را بسيار تقليل داده است.
البته در اينكه دولت نهم منتقداني در مجلس هشتم خواهد داشت، شكي نيست؛ اما اينكه اين انتقادات وجه مشترك گروهي از نمايندگان قرار مي‌گيرد تا زمينه ساز تشكيل فراكسيون جديد ديگري بشود يا نه، نيازمند زمان است. در عين حال مي‌توان به احتمال شكل‌گيري فراكسيوني در حمايت قاطع از اقدامات دولت نيز اشاره كرد. چه آنكه رايحه خوش خدمت به عنوان يكي از اضلاع جبهه متحد اصولگرايان (در كنار اضلاع ديگري چون جبهه پيروان خط امام و رهبري و اصولگرايان تحول‌خواه با جمعيت ايثارگران) كانديداهايي اختصاصي در مجلس هشتم دارد. قطعا نمايندگان ائتلاف رايحه خوش خدمت به دليل نزديكي با دولت بيش از ديگر نمايندگان سنگ دولت را به سينه خواهند كوبيد. اگرچه روح الله حسينيان به عنوان يكي از اين نمايندگان نتوانست در مجمع عمومي فراكسيون اصولگرايان به عنوان نايب‌رئيس مجلس انتخاب شود اما 36 راي ارائه شده به وي گوياي وزن حاميان دولت در مجلس هشتم است كه زمينه تشكيل فراكسيون مجزايي را بعيد نمي‌كند.
ابقاي فراكسيون وفاق و كارآمدي
فراكسيون وفاق و كارآمدي نخستين فراكسيون منشعب از فراكسيون اكثريت در مجلس هفتم است كه اگرچه رئيس و سخنگوي خود (محمد ميرمحمدي و رضا طلايي‌نيك) را در مجلس هشتم ندارد اما همچنان از چهره‌هاي شاخص و اثرگذاري برخوردار است. اميدوار رضايي، نايب رئيس سابق اين فراكسيون از يك سو و حسن ابوترابي فرد تنها كانديداي اين فراكسيون در هيات‌رئيسه مجلس هفتم از سوي ديگر، ظرفيت پذيرش رياست فراكسيون وفاق و كارآمدي را دارند. با توجه به آراي بالاي 177 رايي ابوترابي به عنوان نايب رئيس اول مجلس هشتم و آراي نسبتا خوب رضايي - 106 راي - كه تنها 20 راي با نايب رئيس دوم - محمدرضا باهنر - فاصله داشت؛ مي‌توان پيش‌بيني كرد كه اين فراكسيون از جايگاه و وزن بسزايي در اين مجلس برخوردار خواهد بود.
اين طيف از اصولگرايان كه در ميانه مجلس هفتم، حزب اعتدال و توسعه را تشكيل دادند، از مشي معتدل‌تري به نسبت فراكسيون اكثريت اصولگرا برخوردار بوده و حتي گاهي به فراكسيون اقليت اصلاح‌طلب نزديكي‌هايي دارند. همچنين نزديكي فراكسيون وفاق و كارآمدي به دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام اين شانس را هم به محسن رضايي مي‌دهد كه درصورت كانديداتوري مجدد در رياست جمهوري دهم از لابي‌ها و حمايت‌هاي اين فراكسيون در مجلس برخوردار باشد.
واگذاري يك فراكسيون
اگرچه اين روزها خبري از فراكسيون حزب‌الله در مجلس هشتم نيست اما نبايد فراموش كرد كه علي عسگري سخنگوي اين فراكسيون در مجلس هفتم، سمت خود را به حسن غفوري‌فرد نماينده تهران در مجلس هشتم واگذار كرد تا ادامه‌دهنده راه اين فراكسيون باشد. از اين رو به نظر مي‌رسد كه فراكسيون حزب الله در مجلس هشتم همچنان به حيات سياسي خود ادامه دهد.
گفتني است اين فراكسيون نيز از جمله انشعابات صورت گرفته از فراكسيون اصولگرايان مجلس هفتم بود كه در انتقاد به عملكرد هيات‌رئيسه اين فراكسيون اكثريت شكل گرفت و قرائت ديگري از اصولگرايي ارائه داد.
تداوم حركت فراكسيون خط امام (ره)
اقليت قدرتمند اصلاح‌طلب در مجلس پنجم و اقليت مقتدر اصولگرا در مجلس ششم جاي خود را به اقليت ضعيف اصلاح‌طلبي در مجلس هفتم دادكه نتوانست انتظارات خارجي و فزاينده بيرون از مجلس را برآورده كند. اگرچه فراكسيون‌هاي اقليت مجالس گذشته با ارائه طرح‌هاي منسجم يا مخالفت‌هاي سازماندهي شده با طرح‌هاي فراكسيون مقابل، وارد عمل مي‌شدند اما فراكسيون اقليت مجلس هفتم كه به فراكسيوني «نجيب» شهرت يافته بود، فاقد اين ويژگي‌ها بود. حتي تنها آبستراكسيون اين فراكسيون در جلسه ما قبل آخر مجلس هفتم - در مخالفت با قرائت گزارش تحقيق و تفحص از قوه قضائيه كه مغاير با برخي مواد آيين‌نامه داخلي مجلس بود - راه به جايي نبرد.
فراكسيون اقليت مجلس هشتم كه همچنان با نام فراكسيون خط امام (ره) به فعاليت خود ادامه مي‌دهد، با توجه به اينكه ژنرال‌هاي ستاره‌دار خود در مجلس هفتم را از دست داده است؛ به نظر نمي‌رسد كه سرنوشت روشن‌تري به نسبت گذشته داشته باشد. رد صلاحيت چهره‌هايي چون اعلمي، شجاع پوريان، نديمي و... گوياي «ستاره‌دار» بودن اين نمايندگان اصلاح‌طلب مجلس هفتم بود كه آنها را از ادامه راه نمايندگي بازداشت.
مجلس هشتم ژنرال‌هاي اقتصادي اقليت مجلس هفتم را هم ندارد. چهره‌هاي سرشناسي چون اسماعيل جبارزاده، رسول صديقي بناب و هادي حق شناس در كميسيون برنامه و بودجه، در مجلس هشتم غايبند.
اگرچه حضور چهره‌هايي چون حسين هاشميان، محمدرضا خباز و مصطفي كواكبيان در جمع كساني چون محمدرضا تابش، قدرت الله عليخاني، داريوش قنبري و... مي‌تواند نويدي براي تقويت فراكسيون اقليت مجلس هشتم باشد اما نبايد فراموش كرد كه ضعف عمومي اين فراكسيون كما في السابق برقرار است و آن اينكه نمايندگان فراكسيون اقليت عموما نمايندگان شهرستاني بودند كه ملزم به برآورد مطالبات و نيازهاي منطقه‌اي و بومي خود هستند و فراغ بال نمايندگان كلانشهرها به ويژه پايتخت را ندارند كه بتوانند فارغ از آنها به پيگيري فعاليت‌هاي فراكسيوني و گروهي بپردازند.
تكرار اين عارضه از يكسو متوجه عدم‌تاييد صلاحيت اكثر كانديداهاي اصلاح‌طلبان در پايتخت بود و از سوي ديگر نشأت گرفته از آنكه كانديداهاي اصلاح‌طلب براي جبران ضعف مذكور فراكسيون اقليت مجلس هفتم، ميل به كانديداتوري از تهران يافتند و از حوزه‌هاي انتخابيه سراسر كشور رهسپار تهران شدند. اينچنين بود كه نه رضا انصاري كه در مجالس پنجم و ششم از كاشمر كانديدا شده بود، راي آورد و نه اسماعيل گرامي مقدم كه نماينده بجنورد در مجالس ششم و هفتم بود.
به اين ترتيب نه تنها ضعف فراكسيون خط امام(ره) كه در مشغله زياد نمايندگان اصلاح‌طلب شهرستاني نهفته بود، مرتفع نشد؛ بلكه بسياري از نمايندگاني كه از فيلتر شوراي نگهبان گذشته و شانس حضور در مجلس هشتم را داشتند نيز از عضويت در خانه ملت محروم شدند.
ضعف ديگر فراكسيون خط امام(ره) عملكرد ديرهنگام آن است كه به دليل به درازا كشيدن بررسي شرايط از سوي اين فراكسيون صورت مي‌گيرد. به همين علت اغلب عرصه تصميم‌گيري به فراكسيون‌هاي مقابل واگذار مي‌شود و فراكسيون خط امام به جاي ورود منسجم و سيستماتيك به مسائل، اعضاي خود را در اتخاذ تصميم‌هاي منفرد و شخصي، مختار مي‌گذارد. حال آنكه چنين رويكردي در قالب فعاليت سياسي و فراكسيوني واحد نمي‌گنجد.
با تمامي اينها 88 راي به محمدرضا تابش كه كانديداي كارپردازي مجلس بود؛ 58، 56 و 45 راي خباز، عليخاني و كواكبيان كه كانديداي منشي‌گري هيات‌رئيسه بودند، گوياي وزن اين فراكسيون در مجلس هشتم است؛ وزني كه با جذب مستقلان مجلس به خود، مي‌تواند سنگين‌تر شود.
فراكسيون‌هاي صنفي- قشري
در مجاورت فراكسيون‌هاي سياسي مذكور، بلوك‌هاي صنفي- قشري ديگري نيز در مجلس تشكيل مي‌شوند. از جمله شايع‌ترين اين فراكسيون‌ها، فراكسيون زنان است كه به نسبت 3 مجلس گذشته از كمترين اعضا برخوردار خواهد بود؛ چرا كه تنها 8 زن در مجلس هشتم حضور دارند تا فراكسيون كم تعداد زنان در اين مجلس را شكل دهند. البته تشكيل اين فراكسيون به پس از بررسي اعتبارنامه‌هاي تمامي نمايندگان و تعيين تكليف عضويت آنان در كميسيون‌هاي 12 گانه مجلس واگذار شده و بر اين اساس هنوز دستوركار و دغدغه اين فراكسيون مشخص نيست. اما از آنجا كه تركيب فكري آنان با زنان مجلس هفتم يكسان است، بايد انتظاري مشابه عملكرد آنان داشت.
فراكسيون كارگري از ديگر فراكسيون‌هاي اقماري در مجلس است كه به گفته عليرضا محجوب رئيس اين فراكسيون در مجلس هفتم، در مجلس فعلي نيز تشكيل خواهد شد. به گفته وي پيش‌بيني مي‌شود كه اعضاي اين فراكسيون بيش از 38 عضو آن در مجلس هفتم باشند و نخستين دستور كار آنها تدوين طرح دو فوريتي بيمه كارگران ساختماني خواهد بود. وي در حالي چنين اظهاراتي را مطرح مي‌كند كه پيش از اين با توجه به افزايش سطح تحصيلي نمايندگان به عنوان شرط كانديداتوري در انتخابات مجلس، معتقد بود كه ديگر كارگران به دليل بهره اندك از تحصيلات تكميلي، نماينده‌اي در مجلس نخواهند داشت. فراكسيون روحانيون نيز از ديگر فراكسيون‌هاي غير سياسي است كه ضرورت تشكيل آن در عرصه كنوني احساس مي‌شود. اگرچه تعداد روحانيون مجلس هشتم به نسبت مجالس گذشته كاهش يافته اما مباحثي چون تاكيد نوه امام راحل (ره) مبني بر لزوم اجتهاد در انديشه‌هاي امام و نگراني برخي مراجع و علما از رواج خرافه‌گرايي ديني بر لزوم تشكيل چنين فراكسيوني صحه مي‌گذارد. اگرچه تشكيل فراكسيون نوظهور غدير در مجلس هفتم را برخي در اين راستا ارزيابي مي‌كنند اما آنگونه كه از سخنان موسسان اين فراكسيون برمي‌آيد؛ محور فعاليت آن فرهنگي و در جهت تعامل بيشتر با بنياد الغدير به رياست آيت‌الله خزعلي است.
نكته جالب ديگر آنكه تعدد پزشكان مجلس‌نشين زمينه تشكيل فراكسيون سلامت در مجلس هشتم را نيز فراهم آورده است كه پله آغازين فعاليت آنان در ديدارشان با وزير بهداشت برداشته شد.
چهارشنبه 22 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 353]