آداب و رسوم ماه مبارك رمضان در ميان كردهاي مهاباد

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش خبرنگار ايرنا، رمضان در ميان مردم اين خطه ماه عبادت و نزول قرآن كريم و ماه تزكيه و خودسازي و تقويت قلوب است، ماهي كه خداوند در آن درهاي بهشت را به سوي بندگان خود گشوده و شيطان در بند فرشتگان قرار دارد تا انسان بتواند بازگشتي دوباره به اصل خلقت خويش داشته باشد. رمضان، از سال‌هاي دور تاكنون، در فرهنگ مردم اين خطه از جايگاهي ممتاز برخوردار بوده و همواره آيين‌هاي ويژه اي در ارتباط با اين ماه، به اجرا درآمده است. آداب و رسوم ماه مبارك رمضان يكي از مباحث مهم فرهنگ مردم مهاباد است كه به واسطه قدمتي كه دارد، از قداست ويژه اي برخوردار است. هرچند كه در زندگي شهري و ماشيني، بسياري از اين سنت‌هاي زيبا به فراموشي سپرده و بسياري ديگر نيز كم رنگ تر شده اند اما هنوز روزه در ميان مسلمانان اهل سنت مناطق كردنشين آذربايجان غربي از جمله مهاباد به عنوان يك فرهنگ محسوب مي شود كه تمامي رفتارها و اعمال و كردار مردم متاثر از روزه و معنويت اين ماه مبارك مي شود. تغيير سيماي شهر و روستاهاي اين منطقه و حال و هوايي كه در روزهاي پاياني ماه شعبان در بين مردم به وجود مي آيد همگي نشان از به وجود آمدن يك رخداد مبارك در جامعه دارد. مردم اين منطقه از اواسط ماه شعبان و با نزديك شدن ماه پر بركت رمضان، با برگزاري آداب و رسوم و سنتهاي ديرينه‌اي به پيشوازي از اين ماه پر فيض مي‌روند. قبل از فرارسيدن اين ماه، مردم به زدودن آلودگي از چهره خانه و محله خويش مي‌پردازند، در واقع با نظافت و خانه تكاني به پيشواز بهار قرآن مي‌روند تا بتوانند با فراغت و آسودگي خيال به انجام تكاليف ديني خويش بپردازند. پاكيزگي تنها به محيط خانه محدود نشده و پير و جوان با طيب خاطر در نظافت اماكن عمومي‌ محله خود از جمله مساجد محلات خود نيز مشاركت مي‌كنند. در آخرين روزهاي ماه شعبان، مساجد شهرها و روستاهاي اين ديار، پيش از اذان مغرب با پخش دعاهاي مذهبي و اشعاري در مدح رسول گرامي اسلام (ص) حال و هواي معنوي خاصي پيدا مي‌كند. در پايان ماه شعبان و اول ماه رمضان بيشتر مردم از مردان و زنان و كودكان براي رويت هلال ماه از منازلشان بيرون مي آيند و در جاهاي مرتفع و كنار بام ها چشم ها را متوجه محل غروب خورشيد مي كنند، هرچند كه اين عمل هم اكنون بيشتر در مناطق روستايي بيشتر ديده مي شود. مردم پس از غروب آفتاب هر گاه ماه را رويت كردند با گفتن صلوات بر محمد(ص) و مرحبا مرحبا، حلول ماه مبارك رمضان را به يكديگر تبريك گفته و به اظهار شادي مي پردازند. در اين هنگام گرفتن فريضه روزه بر آنها واجب مي شود. مردم اين خطه ماه مبارك رمضان را بسيار مهم و عزيز مي‌شمارند و از ديرباز براي آن ارزش و احترام خاصي قايل هستند. روزه در نزد مردم اين منطقه يك امر الهي و واجب است كه تمامي افراد بالغ در مناطق كردنشين اين فريضه را انجام دهند. ارج و قرب ماه مبارك رمضان در بين مردم كرد به حدي است كه علاوه بر افراد بالغ، پسران و دختران كم سن و سال نيز با اشتياق تمام روزه داري مي كنند. برخي از مردم نيز به عنوان استقبال، ماه شعبان را نيز روزه مي گيرند و بدين وسيله خود را براي گرفتن روزه در ماه رمضان آماده مي كنند. برخي نيز پس از ماه رمضان، شش روز از شوال به غير از روز عيد را روزه مي گيرند. در طول اين ماه مبارك شكوه و روحانيت و عبادت و انسانيت جامعه را در برگرفته و مردم اين ماه را مظهر نور و رحمت و خير و بركت مي دانند. از ديرباز، براي بيدار شدن در سحرهاي ماه مبارك رمضان و تشخيص وقت دقيق سحر و انجام اعمال مخصوص از وسايل و روش‌هاي گوناگوني استفاده مي‌كردند كه برخي از اين روش‌ها امروزه نيز متداول و برخي منسوخ شده اند. در گذشته از وسايل ارتباط جمعي خبري نبود و فردي كه در محل، از همگي زودتر بيدار مي‌شد با كوبيدن درب منازل همسايه‌ها، آنان را بيدار مي‌كرد تا مانند امروز زنگ بيدارباش روزه‌داران در سحر باشند. بسياري نيز با كوبيدن ديوار همسايه، آنان را مطلع مي كردند كه براي سحر و راز و نياز بپا خيزند. هنوز نيز در برخي از روستاهاي مهاباد مرسوم است كه تعدادي از مردم به ويژه جوانان و يا افرادي كه نذر مي كنند با طبل هاي بزرگ در كوچه ها به راه افتاده و با كوبيدن بر آنها به مردم بيدارباش مي دهند. در ماه مبارك رمضان در هنگام سحر براي بيدار كردن مردم، روحاني و يا موذنين مساجد دعايي را با صداي بلند در معابر مي خوانند كه در اصطلاح به آن صلات پارشيو گفته مي شود. روزه گيران براي به جا آوردن اعمال سحر و خوردن سحري بيدار مي‌شوند و پس از وضو گرفتن و خواندن دعاهاي سحر نيت كرده و سپس شروع به خوردن سحري مي‌كنند كه به طور معمول غذاهاي گرم و پختني و در اغلب موارد همراه با برنج است. عادات غذايي مردم اين مناطق نيز در اين ماه مبارك تغيير مي‌كند و بيشتر غذاهايي كه جنبه‌هاي سنتي دارد، براي افطار و سحري آماده مي‌شود. به همين منظور پيش از آغاز ماه مبارك رمضان، بانوان با رفتن به بازار مواد اوليه مورد نياز خود را براي ساختن اين غذاها فراهم مي‌ كنند. غذاهايي نظير فرني، مشكفي، رشته پلو، برنج و خورشت، كه‌لانه، به‌ربه سيل، ترخينه، شيربرنج و سه‌نگه‌سير، از جمله غذاهاي مرسوم در اين ماه مبارك است. پختن نان هاي محلي كه از آرد، شير و تخم مرغ و روغن حيواني توسط زنان تهيه مي‌شود همچنان در روستاهاي اين شهرستان رواج دارد. در هنگام افطار تمامي اعضاي خانواده در سر سفره كنار هم به انتظار موذن جمع مي شوند و زماني اذان گفته شد اول با خرما يا كليچه و چاي و آب افطار مي كنند و بعد نماز مي خوانند و سپس شام مي خورند. چند دقيقه مانده به افطار در روزهاي ماه مبارك رمضان محيط خانواده ها كه در يك فضاي روحاني و معنوي با آرامش در كنار هم نشسته اند بسيار ديدني و زيبا است. برپايي كلاس‌هاي مختلف قرآن مجيد توسط مردم در محل مساجد از ديگر آيين هايي است كه پيش از آغاز ماه رمضان ترتيب‌دهندگان آن اقدام به تشكيل آن از اواخر ماه شعبان مي‌كنند. مجالس گرم و پر رونق تلاوت آيات كلام‌الله مجيد شبهاي ماه مبارك را در اين مناطق جلوه‌ي خاصي مي‌بخشد. در ماه مبارك رمضان مساجد شهرهاي كردنشين مملو از مردمي مي‌شود كه براي اقامه نماز جماعت حاضر مي‌شوند و پس از اقامه نماز مغرب به خانه‌ها رفته و افطار مي‌كنند. يكي از رايج ترين رسوم مردم كرد اهل تسنن مهاباد در اين ماه اقامه نماز تراويح است كه بعد از نماز عشاء خوانده مي شود. نماز تروايح را در مساجد و منازل با تشريفات خاصي به صورت جماعت و يا انفرادي نيز به جاي مي آورند. در برخي از روستاهاي كردنشين پس از اقامه نماز تراويح، شربت در بين نمازگزاران پخش مي كنند كه به طور معمول نذري است و از خانه هاي مردم به مسجد آورده مي شود. يكي ديگر از آيين هايي ‌كه در گذشته رونق بيشتري داشت و امروزه كم و بيش اجرا مي‌شود، ديدار از دوستان و آشنايان پس از افطار است. در اين مجالس، افراد فاميل و يا دوستان دور هم جمع مي‌شوند و با زولبيا، باميه، فرني و مشكفي از آنها پذيرايي مي شود. ليالي قدر نيز در اين بخش از ميهن اسلاميمان حكايت ديگري دارد و بيشتر مردم سعي مي كنند اين شب ها را حتما در مساجد باشند. به اعتقاد مردم كرد اهل سنت، شب قدر در شب هاي فرد دهه آخر ماه مبارك رمضان اتفاق افتاده ، بنابراين آنان تمامي اين شب ها را به راز و نياز با خدا و شب زنده داري سپري مي كنند. در ماه رمضان اذان صبح به عهده جوانان و طلاب علوم ديني است، آنها در 15روز اول ماه يك ساعت مانده به نماز صبح به رمضان مرحبا گفته و در نيمه دوم ماه رمضان نيز الوداع مي گويند كه اين سنت قديمي تاكنون در ميان مردم اين ديار برپا است و از بين نرفته است. مرحبا، يعني آفرين بر تو اي ماه خجسته، بسيار شاد آمدي و از آمدن اين ماه اظهار مسرت مي كنيم. الوداع نيز يعني خداحافظي از ماه رمضان و اظهار تاسف از اينكه اين ماه به اين زودي سپري مي شود. مردم كردزبان اين خطه از ميهن اسلامي مان ماه مبارك رمضان را مايه بركت مي دانند و معتقدند كه در اين ماه خير و بركت به خانه هايشان خواهد آمد. اين ماه مبارك در ميان مردم اين خطه از آن چنان ارزش و قربي برخوردار است كه كردها از آن به ماه پاكي و پاكيزگي و افضل 11 ماه سال ياد مي كنند. گزارش از: منوچهر صمدي 584/645

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1986]