در سوك نادر ابراهيمي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: در سوك نادر ابراهيمي
گروه فرهنگي؛ نادر ابراهيمي نويسنده، شاعر، فيلمنامه نويس و فيلمساز ايراني عصر پنجشنبه درگذشت. ابراهيمي كه با آثار مطرحي همچون «بار ديگر شهري كه دوست مي داشتم»، «آتش بدون دود» و «يك عاشقانه آرام» نامي ماندگار در عرصه ادبيات داستاني ايران به شمار مي آيد، از سال 1378 با تومور مغزي دست و پنجه نرم مي كرد، بيماري يي كه سبب شده بود نتواند بنويسد. اين نويسنده مطرح ادبيات داستاني در 14 فروردين سال 1315 در تهران به دنيا آمد. او تحصيلات مقدماتي را در اين شهر گذراند و پس از گرفتن ديپلم ادبي از دبيرستان دارالفنون به دانشكده حقوق وارد شد، اما اين دانشكده را پس از دو سال رها كرد و سپس در رشته زبان و ادبيات انگليسي به درجه ليسانس رسيد. او كه يكي از چهره هاي پركار هنر و ادبيات ايران بود از سال 1342 در سن 27 سالگي با انتشار نخستين كتابش با نام «خانه يي براي شب» به جرگه نويسندگان ايراني پيوست و خيلي زود با كتاب هايش جايي ويژه را براي خود در ميان نويسندگان ايراني يافت. نادر ابراهيمي چنان كه خود نوشته است پيش از اينكه نوشتن را به عنوان كار اصلي خود برگزيند كارهاي زيادي انجام داده است كه كمك كارگري تعميرگاه سيار در تركمن صحرا، كارگري چاپخانه، حسابداري و تحويلداري بانك، صفحه بندي روزنامه و مجله و كارهاي چاپي ديگر، ميرزايي يك حجره فرش در بازار، مترجمي و ويراستاري، ايران شناسي عملي و چاپ مقاله هاي ايران شناختي، فيلمسازي مستند و سينمايي، مصور كردن كتاب هاي كودكان، مديريت يك كتابفروشي، خطاطي، نقاشي و نقاشي روي روسري و لباس و تدريس در دانشگاه ها بخشي از كارهاي او است. او همچنين توانسته است نخستين موسسه غيرانتفاعي- غيردولتي ايران شناسي را تاسيس كند كه هزينه و زحمت هاي فراواني براي سفر، تهيه فيلم و عكس و اسلايد از سراسر ايران و بايگاني كردن آنها صرف كرد، ولي چنان كه بايد، شناخته و به كار گرفته نشد و با فرا رسيدن انقلاب و جنگ، متوقف شد. نادر ابراهيمي فعاليت حرفه يي خود را در زمينه ادبيات كودكان، با تاسيس «موسسه همگام با كودكان و نوجوانان»- با همكاري همسرش- در آن موسسه متمركز كرد.اين موسسه به منظور مطالعه در زمينه مسائل مربوط به كودكان و نوجوانان برپا شد و فعاليتش را در حيطه نوشتن، چاپ و پخش كتاب، نقاشي، عكاسي و پژوهش درباره خلق و خو، رفتار و زبان كودكان و نيز بررسي شيوه هاي يادگيري آنان دنبال كرد. «همگام» عنوان «ناشر برگزيده آسيا» و «ناشر برگزيده نخست جهان» را از جشنواره هاي آسيايي و جهاني تصويرگري كتاب كودك دريافت كرد. ابراهيمي در زمينه ادبيات كودكان، جايزه نخست براتيسلاوا، جايزه نخست تعليم و تربيت يونسكو، جايزه كتاب برگزيده سال ايران و چندين جايزه ديگر را هم دريافت كرده است. او همچنين عنوان «نويسنده برگزيده ادبيات داستاني 20 سال بعد از انقلاب» را به خاطر داستان بلند و هفت جلدي «آتش بدون دود» به دست آورده است. او همچنين در ساخت سريال براي تلويزيون نيز فعال بود و از ميان آثارش مي توان به نويسندگي و كارگرداني سريال تلويزيوني «آتش بدون دود» اشاره كرد كه به زندگي تركمن هاي ايران مي پرداخت و در مدتي كوتاه به يكي از پر بيننده ترين برنامه هاي تلويزيون ايران در پيش از انقلاب تبديل شد. او رماني هفت جلدي هم به همين نام دارد. كيومرث پوراحمد، كارگردان شناخته شده امروز ايران، در آن زمان از دستياران نادر ابراهيمي در ساخت آتش بدون دود بود و خود بر نقش نادر ابراهيمي در فيلمساز شدنش تاكيد دارد. ابراهيمي همچنين سريالي با نام «سفرهاي دور و دراز هامي و كامي در وطن» ساخت كه هدفش معرفي ايران بود. اين مجموعه در آخرين سال هاي پيش از انقلاب ايران به يكي از پر بيننده ترين مجموعه هاي تلويزيوني تبديل شد. البته ساخت و پخش اين مجموعه با انقلاب ايران نيمه كاره ماند. نادر ابراهيمي كار سينماي اش را با كارگرداني فيلم «صداي صحرا» در سال 1354 آغاز كرد. او همچنين مشاور فيلمنامه فيلم معروف «مغول ها» به كارگرداني پرويز كيمياوي نيز بوده است. در كنار اين دو ابراهيمي كارگرداني آثاري همچون «روزي كه هوا ايستاد» و چند فيلم ديگر را نيز در كارنامه اش دارد. نادر ابراهيمي تا پيش از انقلاب داستان ها و رمان هاي زيادي براي بزرگسالان و كودكان نوشت كه از ميان آنها مي توان به «مصابا و روياي گاجرات»، «تضادهاي دروني»، «رونوشت بدون اصل»، «غزل داستان هاي سال بد را براي بزرگسالان» و كتاب هاي «كلاغ ها»، «سنجاب ها» و «دور از خانه» براي كودكان اشاره كرد كه هر سه اين كتاب ها از كتاب هاي تقدير شده در زمان خود بوده و موفق به دريافت جوايزي شده اند. نادر ابراهيمي همچنين در نوشتن كتاب هاي نظري و آموزش ادبي نيز فعال بوده و كتاب هاي «براعت استهلال» درباره ساختار و مباني ادبيات داستاني، «مقدمه يي بر فارسي نويسي براي كودكان»، «مقدمه يي بر مصورسازي كتاب هاي كودكان»، «مقدمه يي بر مراحل خلق و توليد ادبيات كودكان» و «مقدمه يي بر آرايش و پيرايش كتاب هاي كودكان» از جمله آثار اوست. او با نوشتن دو كتاب «ابن مشغله» و «ابوالمشاغل» تجربه يي تازه در زندگينامه نويسي ارائه كرد. از ديگر آثار او كه از آن مي توان به تجربه يي جديد در عاشقانه نويسي تعبير كرد، «چهل نامه كوتاه به همسرم» است. نظرات دولت آبادي، پوراحمد و جمال ميرصادقيمحمود دولت آبادي در گفت وگو با اعتماد گفت؛ «من فقط مي توانم درگذشت نادر ابراهيمي را تسليت بگويم. روزگار به گونه يي رقم مي خورد كه اهل فرهنگ كمتر از يكديگر خبري دارند؛ نه ديداري و نه نقد و نظري. نتيجه اين مي شود كه حالا فقط به خانواده ايشان مي توانم بگويم من را هم در غم خود شريك بدانيد و البته فرصتي است كه در همين جا بار ديگر از كتاب «بار ديگر شهري كه دوست مي داشتم» ياد كنم.»كيومرث پوراحمد - كارگردان سينما - در گفت وگو با مهر گفت؛ «بي هيچ اغراق بايد بگويم هر آنچه در كارنامه حرفه يي من هست و هر چه در سينما دارم از نادر ابراهيمي شروع شده و سرمنشاء آن ابراهيمي است.» وي افزود؛ «به نظرم دغدغه اول ابراهيمي فيلم نبود. اصلي ترين دل مشغولي وي ادبيات بود و حتي در سينما هم كه كار مي كرد به ديالوگ ها، نحوه گفتار و دوبله ها بسيار اهميت مي داد و جزئيات آن برايش مهم بود؛ از اين رو مي توان گفت دغدغه اش بيشتر ادبيات و جنبه هاي ادبي بود تا سينما و به همين علت بود كه كار در اين عرصه را ادامه نداد.» وي تصريح كرد؛ از نظر من مهم ترين بعد زندگي ابراهيمي، بيگانگي او با بخل و تنگ نظري بود، به اين معني كه بسيار آدم بخشنده يي بود.كارگردان مجموعه «قصه هاي مجيد» ادامه داد؛ «نادر در سينما حق پدري به گردن من دارد و موقعيت هايي كه او در اختيار من گذاشت باعث رشد و پيشرفتم شد. پوراحمد خاطرنشان كرد؛ «من اولين دستياري كارگرداني خود را با نادر ابراهيمي و در مجموعه «آتش بدون دود» شروع كردم. توسط يك دوست مشترك به هم معرفي شديم و بعد از آن، علاقه من و نيز بزرگواري او باعث شد تا آخر سريال ماندگار شوم.»جمال ميرصادقي درباره ابراهيمي مي گويد؛ «ابراهيمي، هم در زمينه معنا و ساختار و محتوا و شكل داستان و هم در زمينه آفريدن انواع داستان تجربه دارد اما به جز چند مورد استثنايي، به پختگي و كمال نسبي نمي رسد زيرا اغلب از سير منطقي معنايي و شكل ساختاري بي نقص و ايرادي برخوردار نيست. او داستان نويسي واقع گرا بوده و طرح هايش، جز موارد استثنايي، كمتر بي عيب و ايراد است.» فهيم هاشمي با بيان اين مطلب كه نادر ابراهيمي از معدود نويسندگاني بود كه مردم عاشقش بودند و من هجوم مردم را در نمايشگاه كتاب و غرفه خودم كه آقاي ابراهيمي ساليان قبل مهمان آن بود به عينه شاهد بودم، گفت؛ كمتر نويسنده يي را ديدم كه چنين انرژي و تواني داشته باشد و حيف كه سال هاي پاياني عمرش نوعي زندگي نباتي داشت و به رغم تمامي تلاشي كه همسر گرامي شان و نيز پزشكان متحمل شدند، وي نتوانست سلامت خود را باز يابد. انجمن نويسندگان كودك و نوجوان براي درگذشت نادر ابراهيمي بيانيه يي منتشر كرد. در اين بيانيه آمده است؛ «نادر ابراهيمي- نويسنده نامي و از پيشكسوتان ادبيات كودك ايران- چشم از جهان فرو بست و به ديار باقي شتافت. وي نقشي بارز در ادبيات نوين كودكان ايران، چه در قلمرو ادبيات خلاقه و چه در قلمرو آثار نظري داشت. انجمن نويسندگان كودك و نوجوان اين ضايعه را در درجه اول به خانواده وي به ويژه به همسر و همكار دلسوزش سركار خانم فرزانه منصوري و سپس به كليه اهالي فرهنگ و ادب و همه همكاران ادبيات كودكان و نوجوانان تسليت مي گويد. براي آن عزيز از دست رفته اجر فراوان و براي بازماندگان صبر بيكران آرزو مي كنيم.»خانواده نادر ابراهيمي با اعلام اطلاعيه يي، زمان خاكسپاري و نيز مراسم يادبود آن نويسنده و هنرمند فقيد را اعلام كرد. در اين بيانيه از دوستداران اين نويسنده خواسته شده است ساعت 9 صبح روز دوشنبه 20 خرداد در خانه هنرمندان ايران واقع در خيابان ايرانشهر شمالي، باغ هنر حاضر شوند تا پيكر آن مرحوم را به سمت بهشت زهرا مشايعت كنند. در همين راستا مراسم يادبودي روز چهارشنبه 22 خرداد ساعت 45/16 در مسجدالرضا واقع در خيابان خرمشهر (آپادانا)، خيابان عشقيار، ميدان نيلوفر برگزار مي شود.
يکشنبه 19 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 500]