گزارشي از مراسم رونمايي كتاب ؛مطبوعات و محصولا‌ت سرمايه‌داري - ابراهيم عبدالله‌زاده

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: گزارشي از مراسم رونمايي كتاب ؛مطبوعات و محصولا‌ت سرمايه‌داري - ابراهيم عبدالله‌زاده

در مراسمي با حضور جمعي از استادان و علا‌قه‌مندان علوم ارتباطات در فرهنگسراي رسانه، از نهمين كتاب دكتر كاظم معتمدنژاد با عنوان رونمايي شد. در اين مراسم كه روز شنبه يازدهم خردادماه 1387 برگزار شد، علا‌وه بر مولف كتاب، 3 تن از استادان علوم ارتباطات و مدير فرهنگسراي رسانه سخنراني كردند.

دولتمردان هم بخوانند

دكتر مهدي محسنيان راد، عضو هيات علمي دانشكده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، سخنران آغازين اين مراسم بود. وي كه از سوي مجري برنامه نام گرفت، به مرور 8 كتاب پيشين دكتر معتمدنژاد پرداخت. او گفت: 32 سال از انتشار اولين كتاب مستقل دكتر معتمدنژاد با نام مي‌گذرد كه اولين بار اين مفهوم را وارد ادبيات ارتباطات ايران كرد. او در سطور آغازين كتاب به اهميت فراوان ارتباط جمعي در ميان علوم اجتماعي معاصر اشاره كرده است كه هم‌اكنون و پس از گذشت بيش از سه دهه از انتشار آن كتاب، به درستي آن گفته پي مي‌بريم.

محسنيان راد در ادامه به عادت دكتر معتمدنژاد در بازخواني چندباره متون كتاب‌هايش پيش از انتشار آنها اشاره كرد و گفت: تمام آثار ايشان پيش از انتشار به‌صورت كتاب، سال‌ها به‌شكل جزوه در كلا‌س‌هاي درس تدريس شده و مورد بازخواني و تكميل قرار گرفته‌اند. او افزود: معمولا‌ استادان دانشگاه‌هاي ما در تاليف كتاب‌هايشان از منابعي استفاده مي‌كنند كه خود در دانشگاه‌هايي كه از آنها فارغالتحصيل شده‌اند، از آن كتاب‌ها بهره برده‌اند. اما دكتر معتمدنژاد در كتاب‌هايش از منابع موجود در دنيا به‌صورت جامع و بدون توجه به كشوري خاص، بهره برده است. عضو هيات علمي دانشگاه امام صادق(ع) سپس به 23 سال سكوت دكتر معتمدنژاد از سال 1356 تا 1379 اشاره كرد و گفت: پس از انتشار كتاب در سال 1356 تا سال 1379 كه كتاب منتشر شد، هيچ كتابي از ايشان منتشر نشد و پس از اين سال بود كه كتاب‌هاي ، ، و را منتشر كردند؛ يعني به‌طور ميانگين 6/1 كتاب در هر سال، از 1379 تاكنون.

او افزود: در مقدمه كتاب اشاره شده كه شناخت دقيق تكنولوژي‌هاي نوين اطلا‌عات و ارتباطات، بدون بررسي روند ايجاد و تحول و توسعه تكنولوژي‌هاي پيشين ممكن نيست. پژوهش‌هاي من و همكارانم نشان مي‌دهد سردرگمي سنگيني در ميان دولتمردان ايراني در 30 سال اخير درباره رسالت و وظايف مطبوعات مشاهده مي‌شود كه بخشي از آن ناشي از بي‌اطلا‌عي و ناآشنايي با روند ايجاد و توسعه مطبوعات است. محسنيان راد در ادامه مطالعه كتاب را براي آشنايي دولتمردان ايراني با اين موضوع لا‌زم دانست و گفت: دكتر معتمدنژاد در سال‌هاي اخير وقت زيادي را براي تدوين نظام جامع ارتباط جمعي در ايران صرف كرده‌اند كه اين طرح پژوهشي بنيادي با تغيير دولت به فراموشي سپرده شد. اما هنوز دغدغه و دل‌نگراني ايشان است و اميدوارم براي دستيابي به وضع مطلوب، در عرصه مطبوعات و رسانه‌ها توجه شايسته‌اي به آن طرح به عمل آيد.

دكتر معتمدنژاد، پير جوان

دكتر هادي خانيكي، عضو هيات علمي گروه علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه طباطبايي نيز در اين مراسم به بيان چند تجربه خود از كشورهاي ديگر در معرفي آثار علمي پرداخت. او اقدام فرهنگسراي رسانه در برگزاري مراسم رونمايي كتاب را در امتداد اقدام شايسته نكوداشت بزرگان علم و انديشه و فرهنگ دانست و گفت: در سفرم به لبنان، شاهد مراسمي به نام يا امضاي كتاب براي آخرين كتاب جورج جرداق بودم كه با حضور نويسندگان و مولفان و به شكلي طولا‌ني و غيررسمي برگزار شد و برگزاري مراسم رونمايي كتاب در ايران نيز، گام مهمي براي توجه به انديشمندان و آثار آنها است.

خانيكي همچنين به ديدارش از دانشكده روزنامه‌نگاري دانشگاه مسكو اشاره كرد و گفت: در گوشه‌گوشه اين دانشكده بزرگ و قديمي، آثاري از روند تحول آن ديده مي‌شد و نخستين جزوات درسي، دوربين‌ها، ماشين‌هاي تحرير و وسايلي كه دانشجويان با آنها آموزش ديده بودند، در معرض ديد قرار گرفته بود.

او سپس به جايگاه دكتر كاظم معتمدنژاد در روند آموزش، پژوهش و نهادسازي براي علوم ارتباطات ايران اشاره كرد و گفت: كتاب‌هاي ايشان هنوز هم بهترين منابع براي رشته‌ها و دروس جديد مجموعه علوم ارتباطات در دانشگاه‌هاي كشور هستند و شهادت مي‌دهم كه ما شاگردان ايشان، نتوانستيم آنگونه كه بايد، آثار و جايگاه ايشان را معرفي نماييم. خانيكي در ادامه گفت: دكتر معتمدنژاد همچون گل عطرآگيني است كه به‌علت قرار گرفتن در يك فضاي مرطوب، عطر آن به‌خوبي استشمام نمي‌شود و بايد براي اين فضاي مرطوب، فكري كرد. او به ويژگي‌هاي كتاب اشاره كرد و گفت: جلد يكم اين كتاب، چهار تكنولوژي تلگراف، تلفن، بي‌سيم و راديو را به‌طور دقيق بررسي كرده و تحولا‌ت آنها را از آغاز تاكنون تشريح نموده است. استاديار دانشگاه علا‌مه طباطبايي اين كتاب را مكمل كتاب وسايل ارتباط جمعي دانست و گفت: در اين كتاب كه بازتابي از انديشه‌هاي مولف را نيز در خود جاي داده است، نسبت دروني تكنولوژي‌هاي ارتباطي با تحولا‌ت آنها، دقيقا مطالعه شده است.

خانيكي سپس گفت: در حالي‌كه معمولا‌ استادان پير، نماد مقاومت در برابر مباحث جديد در عرصه علم هستند، اما دكتر كاظم معتمدنژاد بسياري از مباحث جديد را براي اولين بار وارد ادبيات علوم ارتباطات ايران كرده‌اند كه تعابير و مفاهيم مطرح شده در آثار اين استاد دانشمند و فروتن، راه‌گشاي ديگر استادان بوده است. او كتاب را كتابي عميق، متضلع، علمي و مستند دانست و گفت: اين كتاب شايستگي مرجع بودن را دارد و با استانداردهاي جهاني نيز منطبق است.

اول بياموزيم ، بعد كتاب چاپ كنيم

دكتر محمدمهدي فرقاني، عضو هيات علمي گروه علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه طباطبايي، سخنران ديگر اين مراسم بود كه دكتر معتمدنژاد را استادي مولد دانست كه هنوز هم دست‌اندركار توليد جديدترين منابع آموزشي در عرصه ارتباطات بوده و سرچشمه معارف ايشان، همچنان فياض و جوشان است. او گفت: حتي شيوه انتشار كتاب‌هاي دكتر معتمدنژاد نيز درس‌آموز است. وسواس علمي و دقت بيش از حد ايشان در مطالعات و پژوهش‌هايشان باعث شده تا تمام آنچه را به نام كتاب منتشر كرده‌اند، قبلا‌ به‌صورت جزوات پلي‌كپي‌شده و به‌عنوان منابع درسي در معرض تجربه و نقد و چالش در سر كلا‌س مطرح كنند.

فرقاني اين نكته را حتي از محتواي علمي كتاب‌هاي دكتر معتمدنژاد نيز مهم‌تر دانست و گفت: شيوه ايشان اين است كه ابتدا بياموزيم و تجربه كنيم و بعد كتاب چاپ كنيم؛ يعني با مجموعه‌اي از اقتباس‌ها نمي‌شود كتاب تاليف كرد و اين يعني اينكه تاليف كتاب را آسان نگيريم. او سپس به مفاهيمي همچون ، ، و موارد مشابه اشاره كرد و گفت: اين مفاهيم كه امروزه در بين روزنامه‌نگاران به‌صورت مستمر به‌كار برده مي‌‌شود، همگي به‌وسيله دكتر معتمدنژاد وارد ادبيات ارتباطي كشور شده است؛ همان‌گونه كه ايشان بسياري از هاي ديگر را به جامعه ارتباطي كشور عرضه كرده است. ‌ فرقاني افزود: تاليف اولين كتاب روزنامه‌نگاري، اولين كتاب تحليل محتوا، اولين كتاب مباني ارتباطات، اولين مباحث مربوط به مطالعات انتقادي در ارتباطات، اولين مباحث مربوط به جامعه اطلا‌عاتي و موارد بسيار ديگر در كنار توجه ايشان به عرصه عمل و كار حرفه‌اي، باعث شده تا هم دانشگاهيان و هم حرفه‌اي‌ها، ايشان را از لحاظ دانش، بينش و روش به‌عنوان الگويي ماندگار مورد توجه قرار دهند. استاديار علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه طباطبايي در ادامه توجه و تاكيد دكتر معتمدنژاد بر مطالعات تاريخي و فرآيندي در پژوهش‌هاي ارتباطات را مورد اشاره قرار داد و گفت: توجه ويژه ايشان به اين موضوع، در اين كتاب نيز آشكار است و در حقيقت با ارائه مطالعات تاريخي دقيق در زمينه تكنولوژي‌هاي نوين ارتباطي، در آن متوقف نمانده و به آينده پل زده است. او افزود: از اين منظر آثار علمي دكتر معتمدنژاد، خلا‌ مطالعات تاريخي در مباحث ارتباطات را از بين برده است. فرقاني در پايان به برگزاري 3 دوره سمينار بررسي مسائل مطبوعات ايران و چندين سمينار و نشست علمي در زمينه ايران و جامعه اطلا‌عاتي با هدايت و نظارت علمي دكتر معتمدنژاد اشاره كرد.

نظام صدور مجوز براي مطبوعات برچيده شود

دكتر كاظم معتمدنژاد، پدر علوم ارتباطات ايران و مولف كتاب ، نيز در اين مراسم، بار ديگر به دغدغه‌هاي خود براي ارتقاي وضعيت ارتباطات و مطبوعات ايران اشاره كرد و بر لزوم الغاي نظام صدور مجوز براي مطبوعات، پيش از انتشار آنها، تاكيد كرد.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه طباطبايي گفت: تدوين و اجراي نظام جامع حقوقي رسانه‌ها و برچيده‌شدن نظام صدور مجوز براي مطبوعات پيش از انتشار آنها، ضرورت تشكيل شوراي نظارت بر صداوسيما و تدوين اجراي قوانين جديد در زمينه ارتباطات دور با همكاري دولت، دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي و رسانه‌هاي بزرگ كشور، سه اقدامي هستند كه بايد به‌صورت همزمان مورد توجه قرار گيرند. ‌ او در تشريح ايده خود گفت: كشورهاي بسيار زيادي در جهان، نظام جامع حقوقي رسانه‌ها را تدوين كرده و به مرحله اجرا گذاشته‌‌اند كه آخرين آنها كشور افغانستان است و ما نبايد براي تاسيس روزنامه و مجله و راديو و تلويزيون خصوصي، نيازمند مجوز دولت باشيم بلكه بايد پيش از انتشار، اسامي آنها در دفاتر دولتي ثبت شود و دولت فقط بر فعاليت آنها نظارت داشته باشد.

پدر علوم ارتباطات ايران در ادامه گفت: ما در مورد راديو و تلويزيون، حتي از فرانسوي‌ها جلوتر بوديم. در سال 1358 كه شوراي سرپرستي و نظارت صداوسيما در ايران تشكيل گرديد، مقرر شد كه اختيارات تصميم‌گيري و نظارت در اختيار اين شورا باشد و مقام معظم رهبري فقط حكم رئيس صداوسيما را امضا كند. ‌

دكتر معتمدنژاد سپس به موفقيت‌هاي كسب‌شده در عرصه مطبوعات پس از انقلا‌ب اسلا‌مي اشاره كرد و گفت: با تمام دستاوردهاي كسب‌شده، هنوز نتوانسته‌ايم نظام صدور مجوز را از بين ببريم. در حالي كه كشورهاي آسياي مركزي و قفقاز نيز اين كار را كرده‌اند. او به انتشار سالا‌نه 45 تا 50 هزار عنوان كتاب در ايران اشاره كرد و گفت: در اين زمينه حتي از فرانسه و آلمان نيز جلو افتاده‌ايم و اگر بتوانيم نظام جامع رسانه‌ها را نيز در كشور پياده كنيم، وضعيت مطبوعات و ارتباطات در ايران ارتقا يافته و منافع ملي ما را تامين خواهد كرد. ‌

انتشار سه كتاب جديد تا پايان سال

مولف كتاب در بخش ديگري از سخنان خود به ضرورت‌هاي انتشار اين اثر پرداخت و گفت: توجه به اين اثر، در واقع از تصميم قبلي مولف براي تدارك كتابي راجع به و ، قبل از انتشار اين كتاب، منشا پيدا كرده است. دكتر معتمدنژاد افزود: كمبود ماخذ فارسي جامع درباره سير تحول تاريخي اين تكنولوژي‌ها و ساختارهاي حقوقي و مديريتي و همچنين كاربردهاي نظامي، اقتصادي و اجتماعي آنها هم ايجاب مي‌كرد تا در كنار كتاب‌هاي فراواني كه در مورد جنبه‌هاي فني تكنولوژي‌هاي مذكور وجود دارند، كتاب‌هاي مربوط به جنبه‌هاي غيرفني آنها نيز مورد توجه قرار گيرند. به اين طريق اين كتاب مي‌تواند براي كتاب مولف، كه سال‌ها پيش انتشار يافته و تاكنون چند بار تجديد چاپ شده است نيز مكمل ضروري مناسبي باشد. او درباره علت تاخير در انتشار اين كتاب گفت: اين كتاب در پاييز 1383 آماده انتشار بود اما نبود بودجه در مركز پژوهش‌هاي ارتباطات باعث شد كه انتشار آن به تاخير بيفتد و سرانجام نيز آن را با هزينه شخصي منتشر كردم و اميدوارم آينده اين كتاب بهتر از گذشته آن باشد!

استاد علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه طباطبايي به آثار آماده انتشار خود اشاره كرد و گفت: جلد دوم كتاب و كتاب‌هاي و امسال منتشر خواهند شد. او افزود: جلد دوم كتاب‌هاي ، و و نيز كتاب آماده چاپ هستند. ‌

دكتر معتمدنژاد همچنين از تاليف كتابي با عنوان خبر داد و گفت: بر اين باورم كه روزنامه‌نگاري در ايران، يك روزنامه‌نگاري تجددخواه بوده است اما مگر مي‌شود در شرايط استبدادي، روزنامه‌نگاري آزاد داشت؟! او افزود: 300 صفحه از اين كتاب را آماده كرده‌ام و فكر مي‌كنم كه در زمينه روزنامه‌نگاري جاي اين كتاب خالي است. ‌

امكانات ارتباطي جديد، محصول سرمايه‌داري است

استاد علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه‌طباطبايي در بخش ديگري از سخنان خود گفت: تمام امكانات ارتباطي جديد از جمله مطبوعات را حاصل سرمايه‌داري مي‌دانم. انقلا‌ب ارتباطات باعث شد تا در عرصه بين‌الملل، آمريكا جاي انگليس را بگيرد. دكتر معتمدنژاد با تاكيد بر ضرورت فراوان مطالعات ارتباطي در كشورمان گفت: كاربرد وسايل ارتباطي، امروز در شرايط جهاني‌سازي صورت مي‌گيرد و لذا مطالعه انتقادي و دقيق ارتباطات در اين شرايط، براي ما اهميت ويژه‌اي دارد. ‌ پدر علوم ارتباطات ايران همچنين به دست‌اندركاران فرهنگسراي رسانه پيشنهاد كرد نام اين فرهنگسرا را به تغيير دهند، چراكه به صورت مفرد وجود ندارد. ‌

كتابخانه فرهنگسراي رسانه به نام دكتر معتمدنژاد

مدير فرهنگسراي رسانه نيز در مراسم رونمايي كتاب ، از نامگذاري كتابخانه تخصصي اين فرهنگسرا به نام دكتر كاظم معتمدنژاد، پدر علوم ارتباطات ايران، خبر داد و گفت: در سلسله برنامه‌هايي به نام سعي داريم انديشه‌هاي نوآورانه و آثار بديع در حوزه علوم اجتماعي و ارتباطات را معرفي نماييم كه اين مراسم، اولين برنامه آن بود. ‌ دكتر ناصر اسدي همچنين با اهداي هديه‌اي به دكتر كاظم معتمدنژاد از خدمات اين استاد برجسته و پيشكسوت و نقش مهم ايشان در ايجاد و توسعه دانش ارتباطات در ايران، قدرداني كرد. ‌

كتاب از چه سخن مي‌گويد؟

عنوان كامل اين كتاب دوجلدي كه جلد يكم آن منتشر شده و از آن رونمايي شد، است كه جلد يكم آن درباره تلگراف و تلفن تا بي‌سيم و راديو است و جلد دوم آن مربوط به سينما و تلويزيون تا ماهواره و اينترنت خواهد بود. ‌

در مقدمه اين كتاب تحول تكنولوژي‌هاي ارتباطي و نظام جهاني سرمايه‌داري و نيز روند جهاني خصوصي‌سازي ساختارها و فعاليت‌هاي ارتباطي، مورد بررسي قرار گرفته است. ‌ فصل يكم اين كتاب در مورد ارتباطات تلگرافي است كه در پنج بخش شامل اختراع تلگراف: تلگراف بصري و تلگراف برقي، كاربردهاي تلگراف، نظريه‌هاي اقتصاددانان راجع به نقش‌هاي دولت و موسسات خصوصي در اداره ارتباطات، شيوه‌هاي اداره ارتباطات تلگرافي و تفوق جهاني انگلستان در اداره كابل‌هاي تلگرافي زيردريايي است. ‌فصل دوم اين كتاب به ارتباطات تلفني در سه بخش مي‌پردازد كه شامل اختراع و پيشرفت فني تلفن، كاربردهاي تلفن و شيوه‌هاي اداره ارتباطات تلفني است. ‌ فصل سوم كتاب درباره ارتباطات بي‌سيم و راديويي است كه در سه بخش پيشگامان تكنولوژي‌هاي ارتباطات بي‌سيم و راديويي، دستگاه ضبط و پخش صدا و برنامه‌پراكني راديويي و ارتباطات نوين راديويي در عرصه رقابت‌هاي جهاني آمريكا و انگلستان، ارائه شده است. ‌ فصل چهارم اين كتاب به تاسيس و توسعه فرستنده‌ها و برنامه‌هاي راديويي پرداخته است كه شامل سه بخش نخستين فرستنده‌ها و برنامه‌هاي راديويي، مقرارت‌گذاري و سازماندهي ارتباطات بي‌سيم و برنامه‌پراكني راديويي در آمريكا و تاسيس و تحول فرستنده‌ها و برنامه‌هاي راديويي در اروپا است. جلد يكم كتاب را مركز پژوهش‌هاي ارتباطات در 316 صفحه و در شمارگان دو هزار نسخه و به قيمت 40 هزار ريال منتشر كرده است. ‌

دكتر كاظم معتمدنژاد كيست؟

دكتر كاظم معتمدنژاد، پيش‌كسوت علوم ارتباطات ايران و استاد اين رشته در دانشگاه علا‌مه‌طباطبايي است. او متولد ارديبهشت‌ماه 1313 شمسي در بيرجند است و ليسانس رشته قضايي را در سال 1336 از دانشگاه تهران، شهادت‌نامه‌هاي پايان تحصيلا‌ت دوره دكتراي رشته قضايي را در سال 1339 از دانشگاه تهران، دكتراي دولتي علوم سياسي را در سال 1343 از دانشگاه پاريس، دكتراي تخصصي روزنامه‌نگاري را در سال 1343 از انستيتوي مطبوعات و علوم خبري دانشگاه پاريس و ديپلم عالي تدريس روزنامه‌نگاري را در سال 1342 از مركز بين‌المللي تعليمات عالي روزنامه‌نگاري دانشگاه استراسبورگ دريافت كرده‌است. ‌ خدمات دانشگاهي وي از سال 1344 در سمت استادياري دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران آغاز شد و اين دانشكده را با درجه دانشياري و براي بنيادگذاري دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي در سال 1346 ترك كرد. او از سال 1346 تا 1359 كه اين دانشكده منحل و در دانشگاه علا‌مه‌طباطبايي ادغام شد، در نقش‌هاي استاد، معاون و رئيس دانشكده، ايفاي وظيفه كرد. همچنين از سال 1360 تاكنون استاد گروه علوم ارتباطات دانشگاه علا‌مه‌طباطبايي است. دكتر معتمدنژاد علا‌وه بر نگارش‌ده‌ها مقاله و تاليف 9 جلد كتاب، سابقه عضويت و نيز مشاركت در تاسيس چندين انجمن ملي و بين‌المللي را در كارنامه خود دارد و در سال تحصيلي 74-1373 به عنوان استاد نمونه دانشگاه‌هاي كشور معرفي شد. همچنين بر اساس مصوبه هيات دولت، وي در خردادماه سال 1384 موفق به دريافت نشان درجه يك دانش از رئيس‌جمهوري وقت اسلا‌مي ايران شده است. ‌ او از سال 1346 وكيل پايه‌يك دادگستري است و در فاصله‌سال‌هاي 1362 تا 1368، استاد ميهمان دانشگاه‌هاي پاريس و رن در فرانسه بوده است. ‌ ارائه مقالا‌ت متعدد علمي- پژوهشي به مجامع و كنفرانس‌هاي داخلي و خارجي و نيز در كارنامه كامياب اين استاد برجسته به ثبت رسيده است. ‌

جلد يكم)، با همكاري دكتر ابوالقاسم منصفي)، با كلياتي درباره تجزيه و تحليل محتواي ارتباطات جمعي)، جلد يكم)، جلد يكم)، ، با همكاري دكتر رويا معتمدنژاد) و با همكاري دكتر رويا معتمدنژاد)، كتاب‌هاي اين استاد صاحبنام را تشكيل مي‌دهند.

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
يکشنبه 19 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 412]