نيازمندي هاي فرهنگي و اجتماعي امروز زنان

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نيازمندي هاي فرهنگي و اجتماعي امروز زنان

در باره نقش زنان در جامعه، همواره دو قرائت متفاوت وجود داشته است، قرائتي که وجه غالب آن "سنتي "بودن است و قرائت ديگري که بر "مدرنيسم " تکيه دارد. دغدغه امروز زنان جامعه ما اين است که نه مي خواهند چهره سنتي زن ديروزي را بپذيرند و نه چهره بزک کرده و عروسکي که غرب تحميل کرده است. دغدغه امروز زنان جامعه ما اين است که نه مي خواهند چهره سنتي و قالبي زن ديروزي را بپذيرند که تنها در چارديواري خانه و آشپزخانه انجام وظيفه مي کرد و سودايي جز پخت و پز و شست و شو نداشت و موجودي بود مظلوم و کنش پذير که دنياي بيرون را به مردان وانهاده و خود به تدبير و تمشيت امور منزل مي پرداخت بدون آنکه در تصميم سازي ها نقشي داشته باشد و يا تصميم گيرنده اصلي باشد. زنان ما امروز نه آن چهره را مي پذيرند و نه رغبتي و اشتياقي به چهره تحميلي و بزک کرده اي که غرب براي آنها ترسيم کرده است، دارند. زني که پا از چارچوب خانه بيرون نهاده و خانه و خانواده را وانهاده و خود در اجتماع به دنبال کسب در آمد و يا جايگاه اجتماعي در تکاپو است و براي کسب انچه "تساوي حقوق " مي خواند ، "هويت " خويشتن را به فراموشي سپرده است. نياز زن امروز به ترسيم چهره اي ديگر و قرائتي نو از نقش زن در جامعه است. چهره تازه اي که از زن ايراني بايد ترسيم شود ، زن آگاه، مسئول و مدبر است که هم کانون خانواده را گرم نگاه مي دارد و چراغ پر فروغ خانه را فروزان تر مي سازد و هم دغدغه جامعه پيرامون خود و گرفتاري هاي آن را دارد. حقيقت آن است که ظهور انقلاب اسلامي ، بسياري از ممنوعيت ها را براي حضور زنان متدين در اجتماع برطرف کرد. امام راحل(ره) با تاکيد بر اين که اگر زنان حضور جدي و فعال در جامعه داشته باشند در اهداف بلند و دراز مدت نظام و انقلاب موثر خواهندبود راه را براي حضور گسترده بانوان در عرصه هاي اجتماع هموار کردند و زنان ميهن اسلامي نيز با اين پشتوانه معنوي پا به عرصه فعاليت هاي اجتماعي گذاشتند. با تاکيد معمار کبير انقلاب بر اينکه " با حفظ فرهنگ و هويت اسلامي ، زن مي بايد در عرصه هاي اجتماعي و سياسي حضوري همراه با حفظ کرامت داشته باشد" و" زنان مي بايد هم چون مردان در مقدرات اساسي کشورسهيم باشند"،( صحيفه نور ) قرائت جديد از نقش زن مسلمان ايراني آغاز شد.ا گرچه هنوز تا سرچشمه مقصود راهي بس دراز در پيش است اما اين کلام امام راحل (ره) يک معيار کلي و اساسي براي حضور زن در صحنه هاي سياسي ، اجتماعي و فرهنگي تلقي مي شود و راهبرد حضور زن در جامعه را تعيين مي نمايد. رويکرد جامعه و مسوولان به اين قرائت حضرت امام از نقش زن و جايگاه آن در جامعه و اجراي عملي و گسترش اين گفتمان به تمامي حوزه هايي که امام اجازه ورود به ان را صادر فرمودند، نخستين نياز فرهنگي و اجتماعي زن امروز ايران اسلامي است که پبيش از هرچيز مي بايد در دستور کار تمامي تصميم سازان قرارگيرد. بانوي مجتهده "زهره صفاتي " در تعبير اين کلام امام راحل ( ره) اظهار مي دارند:" ما معتقديم در حوزه مربوط به زنان بايد يک سري تحولات فکري قاطع تري اتفاق بيفتد . متاسفانه برخي محدودنگري ها موجب شده که ورود خانم ها بر برخي عرصه هاي اثرگذار به يک شجره ممنوعه تبديل شود که اساسا نزديک شدن به ان محال است و اين مساله با آرمان هاي امام فاصله دارد. امام وقتي مي خواستند سفرايي به شوروي بفرستند يک خانم را هم در کنار آقايان فرستادند ، وقتي بحث تدوين قانون اساسي شد ورود خانم ها را به ان مقوله بلا مانع ديدند. ولي امروز در شرايطي شاهد برخي تنگ نظري ها هستيم ." اين بانوي فاضله و دانشمند در ادامه مي فرمايند: " مثلا انتظار داشتيم چون نماينده زن در مجلس داريم حداقل در هيات رييسه مجلس نيز از خانم ها حضور داشته باشند ولي چنين نشد. اينها دردهايي است که مي بايد فکري براي آنها کرد. دردهايي که يقينا با رويکرد به آرا انديشه هاي امام بزرگوار مي توان آنها را درمان کرد... اين موضوع بايد اسيب شناسي جدي شود که چه شده ما به اين نقطه رسيده ايم."( - ويژه نامه علمي و پژوهشي انديشه ناب - معاونت پژوهشي موسسه تنظيم و نشر اثار حضرت امام خميني(ره ) – مديريت تحقيقات- 1387خرداد) همانگونه که از کلام اين بانوي فرزانه و متعهد بر مي آيد، دومين نياز جامعه زنان، آسيب شناسي جدي اين موضوع است که باوجود رهنمودهاي قاطع و روشنگرانه حضرت امام و با وجود سيره عملي ايشان مبني بر تکريم بانوان و اعزاز جايگاه زنان ، چه شد که امروز زنان به رغم برخورداري از بسياري از شايستگي ها هنوز نتوانسته اند در رده هاي بالاي مديريتي در نهادهاي گوناگون اشتغال يابند ؟ فقدان تعريف صحيح جايگاه زن در جامعه ، مبهم بودن نحوه فعاليت هاي اجتماعي زنان متناسب با تعريف زن در اسلام ، انتظاراتي که از زن براي ايفاي نقش هاي متفاوت در جامعه و خانواده مي رود و ايجاد توازن بين آنها،ضرورت باز تعريف نقش ها و مسئوليت هاي زنان را ايجاب مي کند." اگرچه ظهور انديشه هاي امام و نشر آن ، زنان فرهيخته، انقلابي وفعال در عرصه اجتماع و اگاه به مسائل روز و در عين حال پاي بند به ارزش هاي اسلامي" (" انديشه امام و خيزشي نو در مسائل زنان" پايگاه اطلاع رساني مطالبه – 14 تير 1386 ) را به اين باور رساند که براي با ايمان بودن کافي نيست که در چارديواري خانه محبوس بمانند بلکه مي توانند با پيش رو قراردادن اين فراز از کلام آن بزرگوار که " زنان انسان ساز هستند ، هم چنان که انبيا انسان ساز بودند " و " از دامن زن ، مرد به معراج مي رود"( صحيفه نور ) ، در جامعه نيز هم چون خانه به ايفاي نقش و قبول مسئوليت بپردازد. اين کلام و ديگر سخنان امام بزرگوار نشان مي دهد که " نگاه امام به زن ، نگاهي ذاتي و انسان است نه ظاهري و مادي ، از همين رو براين باور بودند که زن به خاطر نقش هايي که مي تواند بپذيرد ، وظيفه و مسئوليت دارد."(انديشه نو و خيزشي نو...) با توجه به اين ديدگاه عاليه حضرت امام ، نياز کنوني زنان جامعه اين است که بستر اجتماعي توسعه و ارتقا مسئوليت و جايگاه زنان به گونه اي فراهم شود که تفسير هاي غرض آلوده مفسدان و معاندان نتواند خدشه اي بر آن وارد سازد و به هر بهانه اي نتواند زنان را به گوشه نشيني و عزلت وادارد. نياز به ارتقاي اگاهي و خودباوري و به موازات آن تلاش براي تحقق عيني اسلام ،بخشي ديگر از نيازهاي زن در جامعه امروزي است.مسئوليت اجتماعي زن مسلمان امروز فراتر از هر زمان ديگر است. زن ايراني امروز، نسبت به اسلام مسئوليت جهاني دارد. او مي بايدبيش از هرچيز دغدغه اسلام و اعتلاي آن را داشته باشد. از اين رو از هر اقدام و تلاشي که چهره اسلام را در جهان خدشه دار سازد بايد دوري گزيند. تمسک به خرافات و باورهاي موهوم وپوچ سنتي همان قدر مذموم و نکوهيده است که پيروي کورکورانه از مد و تجمل گرايي غربي. تلاش براي تحقق عيني اسلام نيز عملي نيست مگر با حمايت از نظام اسلامي که عهده دار اين مسئوليت است. زن آگاه و مسئول ايراني امروز همان قدر که نگران دخل و خرج خانه است نگران تراز پرداخت هاي کشور و يا هدر رفت منابع نفت و گاز است و نقش خود در جلوگيري از هدررفت منابع و سرمايه هاي ملي و نيز توانايي تاثيرگذاري بر بودجه ملي وموازنه پرداخت ها را از ياد نخواهد برد.ورود صدها ميليون دلار لوازم آرايشي در سال در جامعه اي که نزديک به 10 در صد مردم آن زير خط فقر زندگي مي کنند( خبرگزاري فارس 23 تير1387 -گفت وگو با " موسي الرضا ثروتي" عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس) قلب زن مسلمان را مي لرزاند و به او يادآور مي شود که اين اوست که مي بايد سهمي از جهاد عظيم براي فقرزدايي در جامعه را بر دوش کشد. ايران سومين مصرف کننده لوازم آرايشي در خاورميانه است و بنا بر آمار هاي غير رسمي 25 تا 30 درصد کل اين محصولات که بخش عمده اي از آن تقلبي و غير استاندارد است از طريق قاچاق و تجارت چمداني وارد کشور مي شود.( روزنامه ايران 10 اسفند 1384 در گفت و گو با دکتر "علي رادمنش" متخصص پوست و مو) به نوشته روزنامه ها و مطبوعات ، سالانه حدود يک ميليارد دلار لوازم آرايشي و بهداشتي مصرف مي شود( روزنامه کارگزاران 8 خرداد 1387 ) در کنار اين رقم متوسل شدن به انواع جراحي هاي زيبايي را بايد مد نظر قرارداد . طبق آمار جهاني در هر ثانيه در جهان 22 روژ لب به فروش مي رسد که بخش عمده مشتريان اين مواد در عربستان سعودي و ايران وجوددارند. هم چنين استقبال فراوان از محصولات بهداشتي که به منظور لاغري و زيبايي اندام استفاده مي شود حائز توجه است.روزانه در تهران بين 2 تا 4 هزار نفر براي تزريق داروي "بوناکس " و رفع چين وچروک ها ي پوستي به کلينيک هاي زيبايي مراجعه مي کنند تا آنجا که گفته مي شود هر سال بالغ بر 182 ميليارد تومان براي رفع چين و چروک ها هزينه مي شود. آمار جراحي پلاستيک زيبايي در کشور به طور دقيق ثبت نشده ولي گفته مي شود ايران حائز رتبه اول در جهان است.( توجه شود که در سال 2005 در آمريکا آمار جراحي پلاستيک 10 ميليون و 200 مورد بود و در رده دوم قرار داشت.) اگر رقم 182 ميلياردتوماني که هر سال در کشور صرف برطرف شدن چين و چروک ها مي شود را دقيق بررسي کنيم مي بينيم به طور تقريب هر سال در کشور هزينه اي معادل قيمت فروش 2ميليون بشکه نفت به از بين بردن چين و چروک ها اختصاص مي يابد.( منبع پيشين ) چه شده است که جامعه زنان ما ناگهان دستخوش چنين تغييري شده است. يافتن پاسخ اين پرسش و آسيب شناسي اين مقوله از نيازهاي اساسي ما است. کسب مهارت هاي لازم براي زندگي از ديگر نيازهاي زنان جامعه ماست. مطالعات روان شناختي نشان داده است که زنان در مقابل تنش ، اضطراب و استرس از مردان آسيب پذيرترند( نوابي نژاد،شکوه - روان شناسي زن - تهران – 1385 ) از اين رو ضروري است که مهارت هاي زندگي کردن و مقابله با بحران ها به آنها آموخته شود. اين مهارت ها جداي از آن چيزي است که در نگاه سنتي به زن ، وي را با آن آموزش مي دهند و وي در آن ورزيده مي شود.منظور از اين مهارت ها صرف پرداختن به خانه داري و آشپزي نيست بلکه مهارت هايي است که بتواند در مقابله با بحران ها و مشکلات زندگي قادر به ايستادگي و مقاومت باشد. فکر و روح او را تقويت کند و بهداشت رواني وي را تامين نمايد، بياموزد که در شرايط سخت از تلاش ،تفکر، تدبرو توکل دست برندارد، بياموزد در تصميم گيري ها ،مدبرانه و نه احساسي تصميم گيري کند . توان تصميم گيري به او آموخته شود و به جاي منفعلانه عمل کردن بياموزد که کنشي عمل کند و در صورت لزوم خود به نوآوري ،ابتکار و کارآفريني دست زند. . واقعيت اين است که زنان 49 و سه درصد از جمعيت کشور را تشکيل مي دهند در حالي که فقط 11 و دو درصد آنها در زمينه هاي اقتصادي صحيح و مشروع فعاليت دارند.( خبرگزاري مهر 12 تير 1387 ) اگر مهارت هاي اساسي به زنان آموخته شود و روحيه ابتکار و کار آفريني درآنها تقويت شود ديگر ما شاهد اين واقعيت تلخ نخواهيم بود که برخي از زنان هم وطن ما در زيره "قشم " و "کيش" با "چتر بازي" زندگي رابگذرانند. زناني که در ازاي جا به جايي اجناس قاچاق از قشم به بندر عباس يا ازکيش به تهران ، مزد دريافت مي کنند. بسياري از زنان بومي جزيره قشم به خاطر اعتياد همسرانشان ، نان آور اصلي خانواده اند و چاره اي ندارند جز اين که به اين کار متداول در بندر بپردازند. براي تامين سلامت روان زنان ، بيش از هرچيز تقويت باورهاي مذهبي ضروري است . پارسايي وخويشتن داري، رعايت عفاف و حجاب ( به معناي همه جانبه و گسترده حفظ عفاف در کلام ،بيان ، احساس و عمل )بخشي از باورهايي است که مي بايد بيش از پيش تقويت شوند. از ديگر نيازهاي اساسي زنان امروز،خودباوري و خودآگاهي و به دنبال آن برنامه ريزي اصولي و کارشناسانه در جهت دهي اگاهانه فعاليت ها است .واقعيت اين است که هنوز در بسياري از عرصه هاي اشتغال و احراز مسووليت هاي مهم اجتماعي، راه براي مردان هموارتر و پهنه ها گسرده تر از زنان است. هنوز بستر فرهنگي جامعه و باور بسياري از بانوان پذيراي اين رشد نيست. بنابر اين زن و مردي که به لحاظ آموزشي ، مدارج تحصيلي و توانايي هاي علمي همسان هستند و در شرايط برابر قراردارند به لحاظ حقوقي و حضور در عرصه هاي اجتماعي داراي ظرفيت برابر نيستند . بر اساس آخرين سرشماري نفوس مرکز آمار ايران ، 36 در صدزنان شاغل کشور داراي تحصيلات دانشگاهي اند در حالي که اين رقم براي مردان 13 درصد است. (روزنامه ايران 4 تير 1387 ). فراهم کردن زمينه هاي رشد و تعالي زنان پس از انقلاب و تقويت خود باوري در زنان سبب بوجود آمدن رقم بالاي 65 درصد ورودي دختران در دانشگاه ها در سال هاي اخير شده است ولي مسلما اين کافي نيست و گام نخست است. ولي به خوبي نشان مي دهد در هرجا زمينه و بستر کافي براي رشد و توانمندي زنان فراهم شده آنها به درستي از آن موقعيت بهره جسته اند. همه آنچه گفته شد جدا از اين واقعيت نيست که زنان ايراني در همان حال که کار و فعاليت اجتماعي انجام مي دهند هم چنان مسائل اساسي خانواده را نيز بر دوش دارند. براي مقابله با آسيب هاي اجتماعي و نيز در راستاي کاهش با آن، بسيار گفته شده است که تقويت بنيان خانواده و برقراري مناسبات گرم خانوادگي مي تواند مانع از بسياري از لغزش ها و بروز مشکلات در جوانان شود. در همين راستا، ايجاد بستر مناسب در محيط خانواده براي تربيت فرزندان مي تواند آنها را به افرادي برومند، مقاوم و فکور در جامعه مبدل سازد. در حقيقت بسياري از جوانان که در طول زندگي خود دچار مشکل مي شوند به علت آن است که بسترهاي لازم در محيط خانواده براي تربيت آنها فراهم نشده است.( رستمي، الهه- ماهنامه جامعه مدني – اکتبر 2007 – لندن). افزايش ميزان طلاق، فرار ار خانه ،اقدام به خودکشي ، قتل همسر، فقدان تمايل به ازدواج، مبين آن است که در جامعه امروزي به لحاظ آموزشي، حقوقي ، اشتغال و فرصت هاي اجتماعي بايد به مقوله خانواده به طور جدي نگريسته شود.مسئوليت بزرگ تربيت انسان بر عهده زن است و انسان مي بايد احساس ايمني و خود پنداره مثبت را در دامان او تجربه کند."(معين الاسلام ،مريم- "نقش زنان در مديريت بحران" ) و همان گونه که امام راحل (ره) تاکيد فرمودند:" از دامن زن است که مرد به معراج مي رود". از همين رو است که پذيرش مسووليت در قبال خانواده هم چنان به عنوان يک نياز قديمي ولي جدي از سوي زن امروز نيز مطرح است. خاطر نشان مي شود که ضرورت توانمند سازي فکر و انديشه براي مقابله با آنچه که "تهاجم فرهنگي" خوانده مي شود و نيز جلوگيري از گسترش انواع خرافات مانند کف بيني و فال قهوه و غيره را نيز مي بايد به فهرست فوق افزود. * جمع بندي و ارائه راهکار بي ترديد ريشه يابي و کالبد شکافي آنچه تاکنون گفته شد، امري بس ضروري و ارزشمند است که در اين مقاله جاي پرداختن به آن نيست. با بررسي و جمع بندي مطالب فوق آشکار مي شود تلاش مسوولان و از همه مهم تر خود زنان براي رفع نيازها و کاستي هاي موجود ،بي ترديد امکان دست يابي به شرايط مطلوب و بهينه را براي بانوان جامعه فراهم خواهد ساخت.زنان ثابت کرده اند در عرصه هايي که برروي آنها گشوده بوده است حضوري چشمگير داشته اند که حضور 65 درصدي دختران در دانشگاه ها و رشد بيش از 5 برابري آن نسبت به پيش از انقلاب مويد اين مدعا است. هم اکنون اگرچه زنان ما در مقايسه با زنان کشورهاي همسايه و بعضا در سطح منطقه از وضعيت بسيار خوبي برخوردارند ولي تا وضعيت مطلوب و رسيدن به جايگاه واقعي زن مسلمان فاصله زيادي دارند. اين محقق نمي شود مگر با تلاش مسئولان و از همه مهم تر خود بانوان و پيش ازهمه مي بايد بسترهاي فرهنگي لازم براي اجراي عدالت حقوقي بين زنان و مردان ايجاد شود. به گفته برخي انديشمندان مي بايد از جايگاه زن مسئول ،آزاد ،مستقل و مومن تعريفي صحيح و واقع بينانه ارائه شود و اين تعريف تبديل به گفتمان شود. زنان مي بايد در عرصه هاي تصميم گيري حضور يابند و با تشخيص اولويت ها و برنامه ريزي، کارهاي زيربنايي انجام دهند. تهيه برنامه هاي جامع و مورد وفاق براي همه اقشار و سنين مختلف زنان ، مطالعه کارشناسانه براي شناخت خلاء هاي موجود قانوني در حوزه مسائل زنان که گاه به مثابه اهرم هاي بازدارنده در مسير توسعه انساني زنان عمل مي کنند، مهم ترين اقدامي است که بايد صورت پذيرد. بسترسازي مناسب براي پرورش ذهني، روحي و فيزيکي نيروهاي جوان و توانمند سازي زنان براي خود اتکايي از طريق آموزش هاي لازم، گام هاي مهم ديگري است که بايد به سرعت برداشته شوند. از:طاهره سادات حميدي

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 447]