تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816863346
نقش وقف در تحقق اهداف اقتصاد اسلامى
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نقش وقف در تحقق اهداف اقتصاد اسلامىالف- نقش وقف در تحقق هدف اصلى و اولى: هدف اساسى و اصلى همه نظامهاى اسلام ، از جمله نظام اقتصادى اسلام ، كمال ابدى یعنى تقرب الى الله است. از دیدگاه قرآن كریمو روایات معصومینعلیهم السلام ، انفاق هاى مالى چه واجب و چه مستحب براى نیل به این هدف نهایى نقشى بس عظیم و اساسى دارند؛ به عنوان نمونه ، مواردى یادآورى مىگردند:1). قرآن كریم در موارد متعددى از انفاق به عنوان جهاد مالى در كنار جهاد با جان ، یاد كرده است مانند: «لا یَستوی القاعدونَ منَ المومنینِ غیرُ اولی الضررِو الجاهدونَ فی سبیلِ الله باموالهم و انفسهم فضَّلَ اللهُ المجاهدین علی القاعدین درجةً...» (نساء / 95): مؤمنانى كه بدون عذر از جهاد باز نشستهاند با آنان كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مىكنند ، برابر نیستند، خدا مجاهدان به مال و جان را بر نشستگان برترى بخشیده است...2). در موارد متعدد،هدف از مالیات ها و انفاق هاى مالى در اسلام، از جمله زكات و وقف در نزد بسیارى از فقیهان، قصد قربت است. این انفاقها، گذشته از جنبه اقتصادى، همانند نماز و روزه عبادتنیز به شمار می آیندو غرض اصلى از عبادات قرب الهى است. « « وَ اعبُد ربَّک حتی یاتیکَ الیَقین» (سوره حجر / 99) به پرستش خداى خود مشغول باش تا یقین بر تو فرا رسد.3). در بسیارى از آیات قرآن كریم به دنبال واژهی«انفاق» ، واژهی«فى سبیل الله» و مانند آن ذكر گردیده است. به عنوان نمونه:«الذینَ یُنفقونََ اموالَهُم فی سَبیلِ الله ثُمَّ لا یُتبعونَ ما انفَقوُا منّا وَ لا أذیً لَهم اجرُهم عند ربهم...» (بقره /262): آنان كه مالشان را در راه خدا انفاق مىكنند و در پى آن منتى نگذارند و آزارى نكنند ، آنها را پاداش نیكو نزد خدا خواهد بود . خداوند در جاى دیگر به صراحت هدف از انفاق را لقاء الله دانسته است : «...و ما تُنفقونَ الا ابتغاءَوجهِ الله و ما تُنفقوا مِن خیرٍ یُوَفِّ الیکُم...» (بقره / 272) : نباید جز در راه (رضا) و لقاى وجه الله، انفاق كنید و آنچه از خیر كه انفاق كنید به طور كامل به شما مىرسد...»4). در آیاتى از قرآن كریم، هدف روشن انفاق و گرفتن صدقه ، تزكیهینفس و رسیدن به « برّ» و نیكى ذكر شده است. در سوره آل عمران مىفرماید: «لن تَنالوا البرِّ حتّی تُنفقوا مما تُحبون» (آلعمران /92) هرگز به مقام نیكوكاران (و خاصان خدا) نخواهید رسید،مگر آنكه از آنچه دوست مىدارید (و بسیار محبوب است) انفاق كنید».شأن نزول این آیه ، وقف و صدقه است.با نزول این آیه،كسانى چون ابوطلحه انصارى به فكر صدقه دادن و وقف كردن بهترین اموال خود افتادند. این آیه، راه رسیدن به «برّ» را انفاق چیزهایى دانسته كه مورد علاقه و محبت انسان است و روشن است كه « بر» چه به معناى ثواب از جانب خدا و یا انجام فعل خیرى كه پاداش الهى را به دنبال دارد ( تبیان،ج 2/530) مصداق اصلى و حقیقىاش، قرب الهى، سعادت و كمال ابدى انسان خواهد بود .در آیه « خُذ مِن اموالِهِم صَدَقَةً تُطَّهرُهُم و تُزکیّهِم بها...» (توبه / 103) (اى رسول) از اموال مؤمنان صدقات را دریافت دار تا با آن صدقهها،نفوس آنها را (از پلیدى و... پاك و پاكیزه سازى ) . خداوند دراین آیه هدف از دریافت صدقه از مؤمنان،تطهیر و تزكیهی نفوس آنها به وسیلهیصدقه (و انفاق مالى) دانسته است. علامه طباطبایى در اینباره مىنویسد :تطهیر، یعنى ازاله از یك چیز تا وجود آن صاف گردد و براى نشو و نما و ظهور آثار و بركات، مستعد و مهیاشود و تزكیه،عبارت است از رشد دادن و اعطاى رشد به آن به وسیله لحوق خیرات و ظهور بركات، همانند درختى كه قطع زواید از فروع و شاخههاى آن ، باعث زیادى در حسنِنمو آن و نیكویى میوههایش مىشود. از این رو، جمع بین تطهیر و تزكیه دراینآیه از تعابیر لطیف است. (المیزان،ج 9/377)بنابراین همه انفاق هاى مالى، از جمله وقف، براى انسان به منزله هَرس كردن درخت از اضافات است كه او را در مسیر نیل به هدف اصلى و نهایىاش یارى مىدهد و در این جهت به او سرعت مىبخشد.ب- نقش وقف در تحقق اهداف فرعى اقتصاد اسلامى1) تاثیر وقف بر استقلال اقتصادى (و سیاسى) و رشد و توسعه:وقتى سخن از تاثیر وقف بر استقلال اقتصادى و رشد و توسعه مطرح مىشود هرگز به این معنا نیست كه وقف به تنهایى مىتواند همهیابعاد و زوایاى گوناگون اقتصاد یك ملت را در برگیرد،به طورى كه براى اقتصاد كشور به منابع مالى دیگر نیازى نباشد ، بلكه منظور این است كه وقف به عنوان یك سرمایهیعظیم مالى مىتواند در این سمت و سو داراى نقشى سازنده و قابل توجه باشد . همچنین به این معنا نیست كه برخلاف اهداف ، درآمد وقف را از موارد اصلى مصارف آن كه در وقف نامهها آمده است ، منحرف كنیم و آنها را در راه تحقق استقلال اقتصادى و رشد و توسعه به كار گیریم و به مصرف برسانیم .حقیقت این است كه مىتوان سرمایههاى عظیم وقف را نیز همانند دیگر سرمایهها با رعایت همه جوانب وقف ، موازین شرعی اهداف در جریان فعالیتهاى تولیدى و خدماتى قرار داد و آنها را از حالت ركود به حالت تحرك و پویایى هدایت کرد تا به این وسیله به رشد و توسعه و استقلال اقتصادى (و سیاسى) كشور كمك شایان و قابل توجهی شده باشد و همچنین بر سرمایه هاى اوقاف افزوده شود كه این امر یقینا در راستاى اهدافاست.2) تاثیر وقف بر تحقق عدالت اجتماعى و رفاه عمومىاز متون اسلامى به خوبى روشن است كه اسلام ، خواهان زدودن همه جوانب و زوایاى فقر در جامعه و به دنبال رفاه عمومى در حد معقول و مشروعمی باشد.شهید صدر در این باره مىنویسد:مسؤولیت دولت و نظام اسلامى به جز تامین نیازهاى حیاتى و ضرورى افراد ، این است كه یك سطح زندگى متناسب با شرایط و مقتضیات روز را براى افراد تضمین نماید و آنها را به یك حدواحداز رفاه (عمومى) برساند. وى یكى از ابزارهای مهم دولت اسلامى را براى تحقق این هدف،كفالت همگانى مسلمانان در برابر یكدیگر ذكر مىكند (یعنى احساس مسؤولیت متقابل و عمومى) . (1)از اینرو، اولا فقرزدایى تنها درحد قوت لا یموت به نیازمندان كفایت نمىكند. ثانیا مسلمانان در برابر یكدیگر مسؤولند و كفالت همگانى دارند. كلینى در اصول كافى از امام صادقعلیه السلام نقل كرده است كه:«خداوند براى فقرا در اموال ثروتمندان به قدر كفایت (و اداره زندگى آنان به خوبى) قرار داده است و اگر این مقدار آنها را كفایت نمىكرد، بیشتر قرار مىداد و این مشكلات فقرا از ناحیه كسانى است كه آنها را از حقشان باز مىدارند.در باب زكات، امام موسى كاظمعلیه السلام، در پاسخ كسى كه پرسید : آیا مىتوانم هشتاد درهم به فقیر بدهم؟ فرمود: «آرى و بیشتر» پرسید ، صد درهم چطور؟ فرمود: «آرى: اگر مىتوانى او را بىنیاز كن.(2)امام باقرعلیه السلام نیز مىفرماید: هرگاه انفاق مىكنىفرد مقابل را بىنیاز نما. (3)در حدیث دیگرى امام صادق علیه السلام مىفرماید :« خداوند همهی نیازهاى فقرا را در نظر گرفته است ، از هزینههاى غذا، پوشاك و ازدواج گرفته تا هزینهیصدقات مستحبى و حتى هزینه انجام حج آنان .» (4)روایت ها در این زمینه،با این مضامین در اصول كافى و دیگر كتابهاى حدیثى فراوان است كه در بعضى از آنها تصریح شده است كه وظیفه ی مسلمانان نسبت به یكدیگر تنها با پرداخت وجوه واجب، ساقط نمىگردد. در حدیثى از امام صادق علیه السلام سؤال مىشود :« در مال انسان چه مقدار زكات واجب است؟ حضرت پاسخ مىدهد : زكات ظاهر (و متعارف) را مىگویى یا زكات باطن را؟ (راوى) عرض كرد هر دو را. حضرت فرمود: زكات ظاهر در هر هزار درهم ، بیست وپنج درهم و اما ملاك در زكات باطن این است كه نیازهاى برادرت را در نظر بگیرى و در مواردى كه او نیازمندتر است، خود را بر او مقدم ندارى.»(5) نقش وقفوقف از دو راه مىتواند در این مورد مؤثر باشد :1- نفس استقلال و رشد و توسعه اقتصادى مبتنى بر موازین اسلامى كه به طور طبیعى موجب رفاه عمومى، زدودن و دست كم كاهش چشمگیر فقر، محرومیت و آثار شوم آن در جامعه خواهد شد.كیست نداند: كشورى كه دچار ركود اقتصادى است و یا از اقتصادى وابسته برخوردار است نمىتواند در جهت رفاه عمومى و عدالت اجتماعى گامى مثبت و مؤثر بر دارد.2- بخش عمدهی موارد مصرفى كه واقفان دورنگر و نیكوكار در طول تاریخِوقف در نظر گرفتهاند به رفاه عمومى، فقرزدایى و عدالت اجتماعى مربوط مىشود . اگر ما نگاهى هر چند گذرا به تاریخ وقف و مضمون وقف نامهها بیندازیم به خوبى در مى یابیم كه واقفان خـَیّر و دوراندیش،تمام زوایا و جوانب نیازها را در نظر گرفتهاند.به رغم این كه بسیارى از رقبات موقوفات و مدارك آنها در طول زمان به دلایل و عوامل گوناگونى از بین رفتهاند و از بسیارى از آنها نامى هم باقى نمانده ، مشاهده مىكنیم كه جهت و سمت و سوى اصلى مورد نظر واقفان در طول تاریخ فقرزدایى و در مرحله بعدى ، تحقق رفاه عمومى در سطح معقول بوده است.یادآورىاین نكتهنیزخالى از فایده نیست كه نیازهاى عمومى و خصوصى مردم نسبت به زمانها و مكانهاى مختلف متفاوت است ، مثلا در یك زمان ، مردم به كاروانسرا، آب انبار و... نیاز مبرم داشتند اما در روزگار ما تاسیس فضاهاى آموزشى ، درمانى، مسكن ، جادهها و... از اولویت بیشترى برخوردارند. از این رو، از راههاى گوناگون، آگاهى دادن به مردم و كسانى كه درصدد وقف اموال خود هستند ، مىتواند به سمت و سو دادن وقفهاى جدید در جهت اولویت هاى جامعه ،كمك شایان و درخور توجهى بنماید.پی نوشتها:1- اقتصاد ما، 2/322-3192- مرآة العقول، 16/863- همان4- مرآة العقول، 16/1025- مراة العقول، 16/11
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 396]
-
گوناگون
پربازدیدترینها