بازي در چارديواري

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بازي در چارديواري

لباس نظامي بر تن و تفنگ را روي شانه‌هايش جا‌به‌جا مي‌كند. از راهروهاي تاريك و پر پيچ و خم مي‌گذرد و با يك حركت انگشت، تمامي دشمناني را كه سر راهش سبز مي‌شوند، نابود مي‌كند. او تمامي درهاي بسته را يكي پس از ديگري مي‌گشايد، قهرماني از جنس خط و رنگ و نقاشي كه در پشت قاب شيشه‌اي رايانه، شادي‌هايش زنداني شده‌اند.‌

بازي نه فقط شادي‌

شايد اولين تعريفي كه از بازي كودكان به ذهن خطور مي‌كند، است. يعني كودكان به طريقي مشغول به كاري شوند تا والدين و اطرافيان، فرصت استراحت پيدا كنند، كاري به كار آنها نداشته و در دنياي خود سرگرم و سرخوش باشند.‌

اما در دنياي امروز، نگاه به بازي نسبت به گذشته، تفاوت‌هاي اساسي يافته است. شايد كلي‌ترين تعريفي كه از ديدگاه روان‌شناختي بتوان براي بازي كودكان يافت، اين است كه: اما در تعريف دقيق‌تر:

بازي براي كودك به منزله درس، تجربه و ممارست در امور مختلف است، بنا براين با زندگي پيوندي استوار دارد و وسيله طبيعي رشد كودكان است. كودكان از راه بازي فرصتي به دست مي‌آورند تا عواطف دروني خود را شامل تنش‌ها، نااميدي‌ها و ناكارآمدي، ظاهر كنند و از همين‌جا اهميت بازي در اثرگذاري بر سلامت جسم و روح كودكان آشكار مي‌شود.‌

از بازي‌هاي طبيعي تا...‌

اين روزها با دگرگوني‌هاي گسترده و عميق در ساختار زندگي انسان‌ها، جنس بازي‌هاي كودكان نيز دستخوش تغييرات گسترده شده است. هنوز از كودكي پدران‌‌‌‌‌و مادران جوان امروز، روزگار طولاني سپري نشده است‌‌‌‌‌كه توضيح درباره شكل و اصول بازي‌هايي چون گرگم‌‌‌‌به‌‌‌‌هوا و الك‌دولك براي كودكان آنان، دشوار به نظر مي‌رسد.

در مقايسه‌اي كلي و اجمالي براساس نوع، بازي‌هاي نسل گذشته و كنوني به بازي‌هاي و تقسيم مي‌شوند. آنچه در بازي‌هاي طبيعي مشهود است، اين است كه نه تنها منجر به رشد كودك از نظر جسماني و رواني مي‌شوند، بلكه بلوغ و پختگي شخصيت او را نيز به همراه دارند. به عنوان مثال بيشتر بازي‌هاي طبيعي، توام با حركات و تقلاهاي سخت است و همين عاملي است كه كودك بتواند شيوه‌هاي گوناگون برخورد با محدوديت‌هاي زندگي آتي خود و عالم هستي و پرسش از اين محدوديت‌ها را تمرين كند، در حالي كه به دليل زندگي محدود در آپارتمان‌ها، جلوگيري از مزاحمت براي همسايگان و نبود امنيت در خيابان‌ها و كوچه‌ها، كودكان‌‌‌‌‌شهرنشين نه تنها از چنين بازي‌هايي محروم‌اند، بلكه حتي مواقعي، مجال نفس كشيدن با صداي بلند و آواز خواندن هم ندارند.‌

دكتر احمد فصيح‌زاده - روان‌شناس در اين‌باره مي‌گويد:‌

‌- متاسفانه آن‌چه زندگي شهري با خود به ارمغان آورده، محدوديت‌هاي غير طبيعي است. محدوديت‌هايي كه منجر به هيچ‌گونه حركت فعالانه و طبيعي نمي‌شود. زندگي شهري به تبع ويژگي‌هايي كه ما لحظه به لحظه با آن روبرو هستيم، ناگزير از استحكام و تثبيت چنين محدوديت‌هايي است و نتيجه‌اش اين است كه فرزندان ما امكان به كار انداختن قواي گوناگون هستي خود را ندارند. اگر روزگاري ما مسير خانه تا مدرسه را با همكلاسي‌هايمان پياده طي مي‌كرديم و در اين فاصله با يكديگر همدلي، همكاري و همراهي داشتيم، فرزندان، امروز عادت كرده‌اند كه صبح با چشمان خسته ناشي از تماشاي تلويزيون و برنامه‌هاي شب گذشته و براي صرفه‌جويي در وقت با تاكسي، سرويس يا خودروي خانواده به مدرسه بروند. يعني فقط چارديواري. چارديواري خانه، اتاق، خودرو، مدرسه، تلويزيون، راديو و اسباب بازي.‌

دكتر فصيح‌زاده با تاكيد بر اين كه هستي كودك امروز در بازي‌هايش به كار گرفته نمي‌شود، مي‌گويد:‌

- كودك امروز فقط نظاره‌گر است. اين بدان معني نيست كه بازي‌هاي سنتي، كافي و كامل هستند، بلكه بازي‌هاي طبيعي با هستي و فطرت انسان هماهنگي دارند و عامل پرورش، تامين سلامت و رشد شخصيت كودك محسوب مي‌شوند.‌

همبازي‌هاي خيالي ‌

امروزه در كنج آپارتمان‌هاي قوطي كبريتي، بازي با رايانه، تي. وي. گيم، سرگرمي‌هايي مانند نشستن پاي تلويزيون و گوش فرا دادن به راديو و در يك كلمه بازي‌هاي نشستگاني و انفعالي، جايگزين تحركات كودكانه سال‌هاي گذشته شده است.‌

بازي‌هايي كه تمركز بر تفكر كودك دارد، آن هم تفكر منفعلانه. اما در جريان اين بازي‌ها كودك به‌طور عميق و طبيعي در معرض پديدارهاي هستي قرار نمي‌گيرد تا تصميم بگيرد، عمل كند و نتيجه‌اش را ببيند. بلكه برخورد او از نوع ذهني و سطحي است و اگر جايي هم براي عمل باشد، شكل تقليد دارد، خلاقيت و كودك امروز علاوه برآن كه موجودي اسير در وسايل الكترونيكي است، در تحير تقابل با انواع اسباب‌بازي‌هايي به‌سر مي‌برد كه جايگزين همبازي‌هاي واقعي او شده‌اند؛ آدم آهني، ماشين كوكي، عروسك‌هاي انسان نما و...‌

و اما رايانه...‌‌

امروزه رايانه در تمامي جنبه‌هاي زندگي بشر از خانه تا مدرسه، محل كار، خدمات بانكي، خريد و فروش، پرداخت ماليات و عوارض، خدمات پزشكي و حتي راي گيري دخيل شده است و در ميان سرگرمي‌هاي كودكان، چنان جايگاهي يافته است كه مي‌توان گفت در خانه‌اي كه حداقل يك دستگاه رايانه وجود دارد، بيشتر اوقات فراغت كودكان با آن سپري مي‌شود.‌

اين بازي‌ها كه داراي تصاوير دو بعدي و موسيقي هستند تا 50 درصد با تصاوير واقعي انطباق دارند و به دليل قيمت مناسب در مقايسه با ساير‌‌‌‌سرگرمي‌ها، طرفداران زيادي دارند.‌

در اين بازي‌ها، كودكان، مجري و در بطن بازي هستند و همراه با ساير شخصيت‌هاي بازي، درگير ماجراهايي مي‌شوند كه براي آنها تدارك ديده شده است. اين بازي‌ها با استفاده از تصاوير پر‌‌تحرك و صداهاي مهيج، دنيايي از هيجان را به كودكان ارزاني مي‌كنند و جسم و روح آنها را مطيع خود ‌مي‌سازند و به عالمي از تخيلات مي‌برند، تا جايي كه كودكان خود را محور و قهرمان اصلي ماجرا ‌مي‌پندارند.‌

در كنار اثرات مثبت برخي برنامه‌هاي آموزشي، اثرات منفي برنامه‌هاي رايانه‌اي نيز بايد مورد توجه والدين قرار گيرد.‌

دكتر اسماعيل توكل زاده، درباره آسيب‌هاي جسمي بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌گويد:‌

- مهم‌ترين آسيب اين بازي‌ها، اثرات آن بر چشم و ذهن كودكان است. فاصله كوتاه تا صفحه نمايش و خيره شدن آن براي مدت طولاني، عصب‌هاي بينايي و مغز را تحت فشار قرار مي‌دهد. علاوه بر اين، وقتي كودك ساعت‌ها در يك وضعيت ثابت مي‌نشيند، ستون فقرات و استخوان بندي او دچار مشكل مي‌شود. همچنين احساس سوزش و سفت شدن گردن، كتف‌ها و مچ دست از ديگر عوارض‌‌‌‌ارتباط طولاني مدت با رايانه است.‌

ايجاد حساسيت‌هاي پوستي ناشي از تابش مداوم اشعه از صفحه نمايش و حالت تهوع و سرگيجه به ويژه در كودكان و نوجواناني كه دچار صرع هستند، از ديگر عوارضي است كه بايد جدي گرفته شوند.‌

علاوه بر تبعات منفي رايانه بر وضعيت جسماني كودكان، استفاده خارج از اصول از اين وسيله، به‌ويژه در قالب انواع بازي‌ها و كارتون‌هاي جذاب، بر روح و روان كودكان و روابط اجتماعي آنها تاثير مي‌گذارد.‌

زينب اخگر - كارشناس روان‌شناسي در مورد اثرات رايانه بر مهارت‌هاي اجتماعي كودكان و نوجوانان مي‌گويد:‌

‌- طبيعي‌ترين روند رشد كودك در تعامل او با كودكان ديگر اتفاق مي‌افتد. دراين زمان يادگيري به وسيله تجربه و تحريك حس‌ها اتفاق مي‌افتد اما وقتي كه كودك از رايانه استفاده مي‌كند، اين تحريك‌ها كمتر است. بازي‌هاي رايانه‌اي، پيشرفت مناسب مهارت‌هاي اجتماعي كودك را به تاخير مي‌اندازند و موجب تقويت انزواطلبي و تنبل شدن ذهن مي‌گردند. همچنين شركت در بازي‌هاي خشن، موجب تقويت حس پرخاشگري مي‌شوند كه براساس آن، كودك شيوه درست ارتباط با ديگران از جمله همسالان را از دست داده، ترجيح مي‌دهد كه در انزواي خود با همبازي‌هاي خيالي‌اش همراه شود.‌

‌ در تشريح نتايج تحقيقات اخير خود پيرامون رابطه كودك و بازي اعلام مي‌كند:‌

‌- آنچه كودكان براي رشد سالم نياز دارند، بازي بهتر و بيشتر به سبك قديم است.‌

در گزارش جديد اين آكادمي آمده است:
مطالعات فراواني نشان داده‌اند كه بازي‌هاي سازمان نيافته و معمولي كودكان، فوايد زيادي دارند و مي‌توانند به خلاقيت كودكان، كشف علايق آنان، رشد مهارت‌ها براي حل مشكلات، ارتباط با ديگران و سازگاري آنان با محيط مدرسه كمك كند.‌

در اين گزارش آمده است، نبود بازي‌هاي خودانگيخته مي‌تواند به افزايش چاقي در ميان كودكان منجر شود. زيرا آنان همواره براي تماشاي‌‌‌‌‌بازي‌هاي ويديويي و رايانه‌اي براي تقويت هوش در مقابل رايانه و تلويزيون، بدون تحرك مي‌نشينند و فرصت بازي را از دست مي‌دهند.‌

براساس اين گزارش، لوازم تقويت فكر و فعاليت‌هاي سازمان‌دهي شده، مي‌تواند مفيد باشند، اما نبايد به‌عنوان شرط لازم براي پرورش كودكان موفق تلقي شوند.‌

والدين، كودكان، رايانه‌

استفاده از رايانه در ابعاد گوناگون زندگي انسان امروز، گريزناپذير به نظر مي‌رسد. اين ساخته دست و ذهن بشر چون ساير مصنوعات، داراي ويژگي‌هاي مثبت و منفي تاثيرگذار است.‌

حذف رايانه از زندگي كودكان نه ممكن است و نه توصيه مي‌شود. با اين رويكرد، توجه به نكاتي به‌ويژه از سوي والدين، موجب مي‌شود تا از اثرات نامطلوب آن بر ذهن وجسم كودكان كاسته شود:‌

* چنان‌چه قرار است كودكان از وسايل بازي‌هاي رايانه‌اي استفاده كنند، بهتر است بازي‌هاي تصويري خلاق كه كودكان به‌وسيله آنها، معماهايي را حل مي‌كنند، بيش از بازي‌هاي ديگر مورد توجه قرار گيرند.‌

*‌ بازي‌هاي دسته جمعي كودكان، با ابزارهاي تصويري، كمتر مسئله‌ساز است، اين اسباب بازي‌ها، زماني مخرب خواهند بود كه كودك به تنهايي براي ساعات طولاني، غرق بازي شود.‌‌

*‌ والدين وقت بيشتري را به كودكان و نوجوانان خويش اختصاص دهند. هر قدر وقت‌گذاري و ارتباط درست ميان والدين و فرزندان بيشتر باشد، زمينه چنين بازي‌هايي كمتر فراهم مي‌شود.‌

* بهتر است كه والدين فرزندان‌شان را همراه خود به كوهستان، باشگاه‌ها و ميدان‌هاي ورزشي ببرند و به بازي‌هاي مورد علاقه آنان بپردازند، تا انرژي عصبي و رواني فرزندان‌شان تخليه و توجه‌شان به بازي‌هاي رايانه‌اي منحرف شود.‌

* به فرزندتان اجازه ندهيد در فاصله نزديكي از صفحه رايانه بنشيند.‌

* از رايانه‌هايي با صفحه كوچك استفاده كنيد.‌

* نور صفحه تلويزيون را كم كنيد.‌

* ضروري است بچه‌ها به‌طور مرتب بين دو نوبت بازي، استراحت كنند.‌

* چشم‌ها بايد مسلط به صفحه رايانه باشد.‌

* روشنايي اتاق به نحوي تنظيم شود كه زنندگي نور به حداقل برسد.‌

* بهتر است والدين به كودكانشان تذكر دهند كه فقط روزهاي تعطيل مجاز به استفاده از بازي‌هاي رايانه‌اي هستند.‌

* آسيب‌هايي را كه رايانه به كودكان وارد مي‌آورد، با استدلال و منطق به آنان تذكر دهيد.‌

* مخرب‌ترين بازي‌هاي تصويري، آن‌هايي است كه تصويرشان به‌طور مكرر بر صفحه ظاهر‌ مي‌شوند و كودك بايد به تمامي تصاويري كه از برابر چشم‌اش مي‌گذرند، شليك كند، بنابراين توصيه مي‌شود اين‌گونه وسايل بازي، كمتر در دسترس كودكان قرار گيرد.‌

دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 295]