در گفتگو با آية ا... مظاهري عنوان شد؛ كرامت انسان غايب بزرگ دنياي متمدن

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: در گفتگو با آية ا... مظاهري عنوان شد؛ كرامت انسان غايب بزرگ دنياي متمدن
بحث از جايگاه انسان در معادلات پيچيده دنياي امروزي و لزوم حفظ شأن و احترام او از جمله موضوعاتي است كه بسياري از صاحب نظران حقوق بشر را در حوزه هاي مطالعاتي به خود مشغول كرده است. در اين ميان بررسي ديدگاه اسلام و نظر صاحب نظران مسلمان براي رفع شبهات موجود درباره جايگاه حقوق بشر در اسلام مفيد وموثر خواهد بود. آية ا... مظاهري، امام جمعه اصفهان در پاسخ به اين پرسش كه انسان چه جايگاهي در منشور حقوق بشر اسلامي دارد، گفت:اكنون در دنيا بحث كرامت انسان مطرح است و طرفداران حقوق بشر مسائلي را مطرح مي كنند و بدان معتقدند كه مبناي آن را كرامت انسان مي دانند. از سوي ديگر ما معتقديم كرامت انسان در اسلام، به صورت بهتري مطرح است؛ يعني نگاهي كه اسلام به انسان دارد، متعالي تر و بالاتر از نگاه غرب به انسان است. بحث كرامت انسان در اسلام از بحثهاي مهم است كه متأسفانه درباره آن كم صحبت شده است، در حالي كه بايد درباره آن كتابها نوشته شود، متأسفانه كم نوشته شده است. قرآن براي انسان خيلي كرامت قائل است، اولاً قرآن انسان را از نظر روحي، روح ا. . . مي داند. يعني انسان به اندازه اي شرافت دارد كه قرآن نسبت روح را به خود خدا داده است. شايد علت سجده ملائكه در مقابل انسان همين باشد؛ يعني خدا به آنها امر كرد براي انسان سجده كنند، چون او روح ا. . . است. وي در ادامه افزود: ارزش انسان از نظر جسمي بدين خاطر است كه روح متعلق به جسم است و به همين خاطر اسلام براي آن ارزش فوق العاده اي قائل است و آن اين است كه يك انسان به اندازه دنيا ارزش دارد! من قتل نفسا بِغير نفس او فساد في الارض فكانما قتل الناس جميعا ومن احياها فَكانما احيا الناس جميعا. اگر اين آيه را به حسب ظاهر معنا كنيم كه روشن است و با وضوح زياد بر احترام و ارزش انسان دلالت مي كند. اگر هم به حسب تفسير امام صادق(ع) معناي باطني كنيم، باز بر ارزش انسان دلالت دارد؛ امام(ع) مي فرمايد: اگر يك نفر كسي را منحرف كند، مثل اين است كه همه افراد را منحرف كرده است و اگر كسي را هدايت كند، به مانند هدايت همگان است و انگار جهان را زنده كرده است. آيه كرامت هم آيه عجيبي است:ولقَد كَرمنا بني آدم وحملناهم في البر والْبحرِ ورزقناهم من الطيِبات وفَضلَناهم علَي كَثير ممن خلَقنا تفضيلا. در اين زمينه يكي از علماي بزرگ مثال شيريني بيان مي كرد؛ مي گفت اگر كسي به شخصي ارادت داشته باشد، او را به خانه خود دعوت مي كند و اگر ارادت او خيلي باشد، كسي را به استقبال او مي فرستد و اگر خيلي بالاتر باشد، خانمش بهترين غذا را برايش تهيه مي كند و وقتي كه آمد او را در جلسه بر همه تفضيل مي دهد. اين مرتبه بالاي ابراز ارادتي است كه انساني نسبت به انسان ديگر نشان مي دهد. اين آيه شريفه هم همين مراحل و مراتب را مراعات كرده است؛ اول مي فرمايد ما به بني آدم كرامت بخشيديم بعد مي فرمايد براي او مركب تهيه كرديم و بعد اگر «من» بيانيه باشد (كه با توجه به آيات و روايات ديگر بايد «من» بيانيه باشد) معنايش اين است كه او را بر همه مخلوقات تفضيل داديم، يعني انسان گل سرسبد عالم است. قرآن مي فرمايد همه عالم وجود، براي انسان است الم تروا ان ا... سخر لكم ما في السماوات وما في الارضِ واسبغ عليكم نعمه ظاهرة و باطنة. همه عالم براي تو اي انسان و تو براي من واصطنعتك لنفسي. «خلقت الاشياء لاجلك و خلقتك لاجلي» آية ا ...مظاهري در تفسير آيات كرامت تصريح كرد: اين آيه امانت كه مورد اختلاف است، به عقيده من معنايش اين است كه انسان دلي دارد كه امانت خداست و در وجود انسان به وديعه گذاشته شده است.انا عرضنا الامانه علي السماوات والاَرضِ والجبال فَابين ان يحملنها وأشفقن منها و حملها الانسان انه كَان ظلوما جهولا. معمولاً انسان نسبت به اين امانت، هم خيلي جاهل است و هم خيلي ظالم، چون اين امانت الهي تنها بايد جاي خدا باشد، اما شد جاي غير خدا! درباره ماهيت اين امانت نظرات گوناگوني مطرح است؛ استاد بزرگوار ما علامه طباطبائي مي فرمايد: مراد اختيار و اراده است، بعضي هم گفتند مراد ولايت است، اما من خيال مي كنم همين امانة ا... «قلب المؤمن عرش الرحمن» است. امام جمعه اصفهان با تأكيد بر اينكه نبايد كرامت انسان ناديده گرفته شود، تأكيد كرد: دل مؤمن عرش خدا است. انسان بايد به جايي برسد كه پروردگار در او تجلي ذاتي كند؛ هيچ موجودي نمي تواند مورد اين گونه تجلي باشد. در قرآن نظير اين مسائل زياد است. اگر هيچ نبود جز همين خطاب به ملائكه كه فرمود: مي خواهم خليفة ا... بيافرينم كافي بود. ملائكه چون عالم بودند و مي دانستند آدم دو بعدي است و از ناحيه بعد مادي مفاسد به بار مي آورد و دست به كشت و كشتار مي زند، اعتراض كردند و گفتند اگر مقدس مي خواهي ما كه هستيم. اما پاسخ شنيدند كه مقدس نمي خواهم، بلكه آدم مي خواهم. براي اينكه اين خليفة ا... در زمين موجود شود ولو يك درهزار؛ جا دارد حكمت پروردگار اقتضاي خلقت او را بكند، حتي با آن همه خونريزي و آن همه مفاسد. اين پديد آمدن خليفة ا... در زمين مهمتر از خيلي چيزهاست. يعني قانون اهم و مهم. پروردگار عالم مي گويد: بايد اين انسان بوجود آيد و لو منتهي به سفك دماء و مفسده ها شود. انسان يعني مسجود ملائكه، همه ملائكه؛ فسجدوا الملائكه كلهم اجمعون الا ابليس اين مستثناي منقطع به ما مي گويد: حتي جبرئيل و ميكائيل و همه عرش جزو سجده كنندگان بودند! نبايد اين مسأله را ساده بشماريم. درباره هر يك از اين آيات قرآن بايد كتابي بنويسيم. وي در ادامه با تأكيد بر حفظ انديشه هاي امام خميني(ره) به عنوان كسي كه براي حفظ كرامت انسانها قيام كرد، گفت: از مسائلي كه بايد به آن پرداخته شود، كرامت خود حضرت امام(ره) است؛ كاري كه حضرت امام(ره) انجام داد، كاري بود كه همه ائمه طاهرين(ع) مي خواستند انجام دهند، اما نگذاشتند و نشد، تا اينكه دوران غيبت معصوم پيش آمد كه همه فقها در بحثهاي فقهي قائل به ولايت فقيه هستند و معتقد بودند، اگر بتوانند نظام اسلامي و نظام ولايت فقيه را با پشتوانه مردم برپا كنند، اما نشد و تنها در كتاب هايشان نوشتند. بيش از قريب سي نفر از بزرگان نظير شيخ طوسي و شيخ مفيد صريحاً قائل به ولايت فقيه هستند. اما خدا خواست زحمتهاي اين مرد بزرگ و ياران ايشان، البته به پشتوانه مردم، خواسته ائمه طاهرين(ع) و همه فقهاء را جامه عمل بپوشاند، چه كرامتي براي يك انسان از اين بالاتر؟! اين شاگرد امام خميني(ره) با اشاره به زحمات ايشان درباره حفظ شأن انسانها افزود:امام خميني(ره) با تشكيل حكومت اسلامي مردم را به كرامت انساني رساند. اما كساني كه از زاويه حقوق بشر سخن مي گويند اظهار مي دارند ما براي انسان بدون توجه به عقايدشان احترام و كرامت قائليم. وي در ادامه به مسأله جايگاه ايمان در حفظ كرامت انسانها اشاره كرده و ادامه داد: انسان به واسطه فقه و عقايد و كلاً به واسطه اسلام عزيز حركت مي كند و به منزل توبه مي رود و از توبه به تقوا و از تقوا به تخليه و ... و اينها به قول حضرت امام(ره) تازه اول كار است تا برسد به حجب نوراني و سير غير متناهي انسان و... اما بر اساس آيه شريفه من قتل نفسا بِغير نفس... كه قيد تقوا در آن نيست و راجع به همه انسانها است، ما طبعاً به گفته امام(ره) قائليم كه جهنم براي معاندين و انسان هاي لجوج خلق شده است و اگر معاند ولجوج نباشد جهنمي در كار نخواهد بود. عقيده عرفاني ما شاگردان حضرت امام(ره) اين است كه جهنم براي معاندين است و بهشت براي شيعيان است. مقام قرب براي خاصان است. غير معاندين پس از مرگ در رفاه و آسايش اند و شايد حساب و كتاب نداشته باشند و يا كم داشته باشند، بالاخره به اندازه تقصيرشان بايد حساب پس بدهند. اما اگر تقصير و عناد و لجاج نباشد، در رفاه هستند زيرا « }ِن ا... لاَ يضيع اجر المحسنين» معنا ندارد كه امثال نيوتن، پاستور و امثال آنها به جهنم برده شوند و يا در رفاه نباشند! مسلماً در رفاه هستند. در دنيا هم اگر كسي عنود و لجوج نباشد، كسي حق تعرض به او را ندارد. پيغمبر اكرم(ص) و اميرالمؤمنين و ديگر ائمه معصومين(ع) رفتارشان با مردم همينطور بود. با همه با مهرباني برخورد مي كردند. پس انسانها تا وقتي اخلال گر و محارب نشوند، مسلما داراي كرامت مي باشند و مسلماً هر چه به مسلمانان داده مي شود، به غير مسمانان هم بايد داد و هر چه از مسلمانها رفع مي شود از غير مسلمانان هم بايد رفع شود. تبعيض در نظام اسلامي خيلي بد است. نبايد در خوراك، پوشاك و مسكن تبعيض باشد. از چيزهايي كه در اسلام بد است، خودخواهي و خودمحوري است؛ اينكه چون شخص مسلمان است، پس بايد امتياز بيشتري كسب كند؛ مسلماً چنين نبوده، چه در زمان پيامبر اكرم(ص) و چه در زمان اميرالمؤمنين(ع) لذا وقتي مي بينيم در زمان خلفا تبعيض و اختلاف طبقاتي وجود دارد، مي گوييم ظلم بني العباس و بني اميه است. اختلاف طبقاتي بين مسلمانان و غير مسلمانان مسلماً بد است.
دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 358]