فقيه فرزانه جامع

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: فقيه فرزانه جامع

‌وقتي خداوند متعال نسبت به بنده‌اي عنايت خير داشته باشد و بخواهد به مقام كمال و فضيلت و معرفت الهي ناِئِِل بشود او را فقيه در دين و زاهد در دنيا مي‌كند، و عيوب دنيا را نشانش مي دهد و اهل بصيرت قرارش مي‌دهد؛ هم فقيه مي‌شود، هم زاهد مي‌شود ،هم بصير نسبت به دنيا و نسبت به آرمان‌هاي الهي.‌‌ شايد بتوان گفت اين روايت شريف ، يكي از بهترين مصاديقش مرحوم آيت‌الله‌العظمي فاضل لنكراني(قدس سره الشريف) است.

در ماه مبارك رمضان سال 42 با مرحوم آقا سيد احمد بروجردي شبها در مدرسه مرحوم آيت‌الله بروجردي مدرسه خان خدمت ايشان شروط مكاسب را مي خوانديم و از محضر ايشان بهره مند مي‌شديم كه هنوز هم شيريني آن درس لاي دندان بنده هست. از همان وقت ايشان را به عنوان يكي از اساتيد مبرز حوزه علميه قم مي‌شناختيم.‌

شخصيت آيت‌الله فاضل و پدر بزرگوارشان با تاسيس حوزه علميه قم توسط مرحوم آقا شيخ عبدالكريم حائري گره خورده است؛ يعني از همان زمان پدر ايشان به عنوان يك استوانه و انساني بافضيلت مطرح و مخصوصا در زمان مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي‌مورد احترام بود. آيت‌الله فاضل حدود ده سال از تاسيس حوزه گذشته، متولد شد و در 14 سالگي پا به حوزه علميه مقدسه قم مي‌گذارند و بعد درطول حدود شصت و سه سال، اين نهال كه در خانه اهل علم و معرفت روييده بود،رفته رفته تبديل شد به يك شجره طيبه تنومند و پربركت.

رشد و بالندگي ايشان را با رشد و بالندگي حوزه علميه قم را بايد قرين دانست؛با عمر حوزه، با توسعه وتعميق و گسترش و رشد حوزه، با سپري كردن دوره رضاخان و بعد شرايطي كه بر حوزه علميه قم در زمان مراجع ثلاث گذشته و بعد در زمان مرحوم آيت‌الله بروجردي، امام(ره)، علامه طباطبايي(ره) و بزرگان ديگر. آيت‌الله فاضل همزاد با اين شرايط در حوزه علميه رشد يافتند . از سال 40--- 41 به بعد هم كه جريان انقلاب مطرح مي‌شود كه ديگر بنده كاملا با مرحوم آيت الله العظمي فاضل آشنا بودم و شخصيت ايشان را مي‌شناختم .

در شرح زندگي ايشان، دو سه نكته اش را لازم است عرض كنم: يكي اساتيدي است كه در سطح داشتند . يكي از آن اساتيد بزرگوار ايشان ، مرحوم آيت‌الله‌العظمي جبل عاملي است كه اهل خميني شهر اصفهان بود كه قطعاً يكي از مراجع و از نظر اخلاقي معرفتي ممتاز بود. يكي ديگر آقا شيخ اسدالله كفايه گو بود از علما يي كه توسط مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي با مرحوم امام ومرحوم آقا شيخ عبدالجواد جبل عاملي هرسه مي‌رفتند كرمانشاه براي تبليغ. از شخصيت‌هاي وزين و اركان حوزه بود.يكي از شخصت‌هاي همتراز با اين بزرگوار، مرحوم آيت‌الله سلطاني است كه استاد مسلم بسياري از فضلا و از شاگردان بر جسته مرحوم نائيني بودند. يكي از اساتيد پدر بزرگوارشان بودند. اينها اساتيد سطح مرحوم آيت‌الله فاضل بودند كه هر كدام قابل تقدير است ، اين يك نكته.‌

و اما اساتيد خارج ايشان؛ ايشان حدود يازده سال شاگرد جدي،با عشق، انگيزه و علاقه مرحوم آيت‌الله بروجردي بود. حدود يازده سال مرحوم آيت‌الله فاضل محضر يك فقيه فرزانه جامع كامل عادل را درك كردند. آيت‌الله‌العظمي بروجردي حق بزرگي به گردن عالم تشيع و عالم اسلام و وحدت اسلامي و حوزه علميه مقدسه قم و تمام حوزه‌هاي علميه دارند و جالب اين است كه پدر آيت‌الله فاضل جزو شوراي استفتاي مرحوم بروجردي و از اطرافيان ايشان به حساب مي‌آمدند.

روزي آيت‌الله بروجردي در روضه منزل پدر مرحوم آيت‌الله فاضل شركت مي‌كنند و بعد مي‌پرسند كه: پدر آيت‌الله فاضل مي‌گويد: آيت‌الله فاضل درسي را كه نوشته‌اند، مي‌آورند آقاي بروجردي نگاه مي‌كند و خوشحال مي‌شود وخيلي تشويق مي‌كند و پنجاه تومان كه آن وقت خيلي بوده،به ايشان مي‌دهند.

در شرايطي كه بزرگاني مثل شهيد مطهري و ديگران خدمت حضرت امام اصول شروع كردند، آيت‌الله فاضل هم متوجه مي شوند و شركت مي‌كند خودش مي‌فرمود: براي شكوفايي استعدادها در فقه، اصول، فلسفه، معرفت، ادب، اخلاق، زهد، ايمان و عرفان، تاثير انفاس قدسيه اين بزرگان تاثير بسيار ارزشمند و پر بركتي دارد. اينها همان نفسهايي است كه شهيد مطهري مي گويد از مثلا پنجشنبه و جمعه پاي درس اخلاق امام مي‌رفتيم تا هفته بعد مست آن نفس گرم حضرت امام بوديم!

خداوند خيلي به اين بزرگان توفيق داد كه آن رجال و شخصيت‌ها و اساتيد و اركان را درك كردند؛هم محضر آيت‌الله‌ بروجردي را هم محضر امام(رض) و علامه طباطبايي را، هم آن فضاي نوراني و پر بركت حوزه را در ده‌هاي بيست تا چهل. مرحوم آيت‌الله فاضل چنين فضايي را درك كردند. ايشان 9 سال درسهاي اصول و فقه امام و همچنين فقه و اصول مرحوم آيت‌الله بروجردي را كاملا تقرير كردند و با قلم روان و بسيار قابل استفاده نوشتند. مرحوم آيت‌الله فاضل از همان اول ضمن تحصيل،تدريس هم مي‌كرد كه پنج دوره تدريس مكاسب و شش دوره تدريس كفايه جزو ثمرات اين دوره است؛ قبلش هم شرح لمعه، مطول، معالم، مغني، حاشيه ملا عبدالله! اين تا سال 40 و 41 .

زماني كه مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي در فروردين 1340 از دنيا رفت ،آيت‌الله فاضل يك شخصيت جامع، كامل، استاد برجسته و جا افتاده سطوح عاليه حوزه بودند.

جريان انقلاب به رهبري امام (ره) ‌

كسي كه در قم بوده و سي سال از عمر شريفش گذشته و جزو شخصيت‌هاي مورد احترام و تكريم بوده،طبيعتاً نمي‌تواند نسبت به مسايل حوزه ، جهان اسلام، تشيع، رژيم طاغوت و ... بي اعتنا باشد؛ در ملي شدن صنعت نفت، جريان فدائيان اسلام،جريان اصلاح حوزه و برخورد با در بار. در تمام اين مسائل هر كسي دغدغه‌هاو انگيزه‌هايي داشته وقطعاً مرحوم آيت‌الله فاضل داشته‌اند.‌

بعد از مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي،جريان انجمن‌هاي ايالتي و ولآيتي شروع شد كه بنده خودم به عنوان يك طلبه در صحنه بودم. اينجا امام آمدند در معركه و پرچم مبارزه و جهاد را به دوش گرفتند. آيت‌الله فاضل در اين مرحله جزو شاگردان برجسته امام بودند و وابستگي شان به حضرت امام ، بي نظير يا كم نظير بود كه تا آخر عمر اين عشق و علاقه به امام پايدار ماند.خودشان در نوشته‌هايشان فرموده‌اند كه ساواك مرا خواست وگفت كه: خيال مي كردند حالا من انكار مي‌كنم و مي‌گويم امضاي من نبوده يا بعضش امضاي من نبوده ؛اماگفتم:

يادم است ايشان تبعيد بود و من رفتم ديدنشان در يزد ، بعضي برادرهاي ديگر هم در يزد تبعيد بودند، بعضي‌ها در نايين و بعضي‌ها در انار ، انارك نايين. البته قبلش مرحوم آيت‌الله فاضل چند ماه در بندر لنگه تبعيد بودند. آيت‌الله فاضل فرمودند كه شروع كرده اند كتاب شريف امام را شرح كنند . امام كتاب شريف مرحوم آقا سيد ابو الحسن را شرح كرده اند كه تبديل شد به كتاب گرانسنگ و كامل و جامع ومرحوم آيت‌الله فاضل كه مي‌خواستند مقام علميت و عظمت امام را ترسيم كنند، شروع كردند به شرح تحرير الوسيله كه خوشبختانه تا امروز 28 جلد از اين كتاب بسيار با ارزش تمام شده و بسيار قابل استفاده است با قلم بسيار متين، با متانت لازم واقعا يك فقيه مبرز و جامع و كامل و جامعي كه هم در حقيقت پاي درس مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي كسب فيض كرده هم پاي درس حضرت امام ، هم خودش داراي نبوغ و استعداد است اين كتاب شريف را نوشته است. متاسفانه چند جلد از اين كتاب مانده كه بعد ديدم فرزند برومندشان ابراز كردند كه مرحوم آقا اواخر عمر شريفشان فرمودند : اميدوارم ما بقي مجلدات با همت فرزند برومندشان و كمك ديگر اساتيد و بزرگان تكميل بشود و يك دائره` المعارف تفصيل الشريعه گرانسنگ فقه آنهم در سطح بسيار عالي و با متانت و با كيفت مطلوب و قلم توانا و پخته و جا افتاده با توجه به مباني اصولي، رجالي، درايه‌اي و فقهي و فقه الحديث، تكميل بشود. اين جزو بهترين و گرانسنگ ترين يادگارهاي مرحوم آيت‌الله فاضل است.‌

مرحوم آيت‌الله فاضل تا آخر عمروابستگي و عشقشان به امام و رهبري ،يعني آيت‌الله خامنه‌اي برقرار ماندو اين خيلي مهم است. مرحوم آيت‌الله فاضل حتي در ايامي كه كسالت داشتند و در منزل و بيمارستان توفيق شرفيابي داشتم ، دغدغه‌هايي داشتند كه امام هم داشتند، دغدغه انقلاب، مردم، اسلام، وحدت اسلامي، اهل بيت عصمت و طهارت(ع)، فاطمه زهرا(س) و دغدغه جدي نسبت به حوزه علميه مقدسه قم . يكي از دغدغه‌هاي جدي اش تامين طلاب و حوزه‌ها عموماً و حوزه مقدسه قم خصوصا بود. فرمودند شما كه در مسايل بودجه و اقتصاد سر رشته داري ، تدبيري بكن كه آينده حوزه‌ها تامين بشود و طلاب بتوانند با فراغت بال درس و بحث و فقه و معرفتشان را تكميل بكنند و حوزه‌ها همچنان با استقلال و عظمت و اقتدار باقي بمانند و بتوانند در خدمت اسلام و اهل بيت(ع) باشند. بايد توجه كنيم و هرچه بيشتر زير بال حوزه‌ها را بگيريم و حوزه‌ها بتوانند با عظمت و كيفيت و عمق بيشتر در جهان امروز منشأ اثار و بركات بشوند و باز هم در حوزه‌ها آيت‌الله فاضل و آيت‌الله مطهري و شهيد صدر و امام موسي صدرها و آيت‌الله بهشتي‌ها تقويت بشوند و بتوانند هر كدامشان ركني از اركان اسلام و مشعلداري پر فروغ براي جهان بشريت باشند .

در باره اعلاميه‌هاي قبل از انقلا‌ب دو سه فراز را اشاره كنم كه خودم در صحنه‌ها بودم. يكي فراز اعلاميه 12 نفري است راجع به مرجعيت حضرت امام كه آيت‌الله فاضل يكي از آن دوازده نفر هستند و اين خيلي مهم است كه در آن شرايط در سال49 بعد از رحلت مرحوم آيت‌الله حكيم، وقتي رژيم طاغوت مي‌خواست مثلا مسئله مرجعيت و رهبري و زعامت و غيره را از مسير حضرت امام منحرف بكند و بگويد امام به فراموشي سپرده شده و آن طرف صدام با آيت‌الله حكيم برخورد مي‌كرد، اين طرف هم رژيم شاه با امام و بزرگان ديگر و آنها هدفهاي خودشان را دنبال مي‌كردند، اينجا بزرگان ديدند در اين شرايط بهترين اقدام، تاكيد بر مرجعيت امام است .آن اعلاميه 12 نفري مثل تير شهابي بود كه در قلب دشمن و شياطين خورد و تثبيت مرجعيت امام و عظمت و اقتدار امام را تضمين كرد. آيت‌الله فاضل يكي از آن بزرگواراني بود كه با قاطعيت نسبت به ساحت مرجعيت و رهبري امام راحل اظهار نظر كردند.‌

نكته دوم ، جرياني است كه در حوزه علميه به وجود آمد و احيانا ساواك و غيره هم داشتند سوء استفاده مي‌كردند و آن جريان جريان كتاب شهيد جاويد بود و مسائلي كه حول وحوش آن دور مي‌زد.‌موضع گيري آيت‌الله فاضل كه كتابي راجع به ائمه هدي(ع) نوشتند، بسيار قابل تقدير است؛مثل تاليف‌هاي ديگر شان در تفسير قرآن، بحث آيين زمامداري و شرح نامه 53 نهج البلاغه، شرح فرمان امير المومنين به مالك اشتر كه هر كدامش يك گنج گرانبها و قابل استفاده است .‌

ديدگاه جهان اسلامي ايشان هم كه ميراث امام و آيت‌الله بروجردي است و اينها همه همان مسير وحد ت اسلامي در عين پا فشاري روي اصول و مباني را ادامه مي دهند ،مسئله بسيار مهمي است كه در زندگي مرحوم آيت‌الله فاضل بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد .

سالي در سفر حج با مرحوم آيت‌الله فاضل و آيت‌الله خاتمي يزدي در بعثه حضرت امام بوديم، هوا بسيار گرم بود نزديك پنجاه درجه و بالاتر ، آيت‌الله فاضل در مني حالشان به هم خورده و غش كرده بودند و روي بدنشان يخ گذاشته بودند. شب عيد غدير بود و ما در مكه معظمه بوديم . چراغ خاموش شد ، خيلي سوت و كور بود و ما خيلي حسرت مي‌خورديم كه باني منبر و محراب و پيغمبر و اميرالمومنين حالا در خود سر زمين مقدس مكه چقدر مظلوم و غريب هستند. مقداري شيريني تهيه كرديم . آيت‌الله فاضل نسبت به امير المومنين (ع)و فاطمه(س) و اهل بيت(ع) سوز و گداز ويٍِژه‌اي داشتند.‌

اين نكته را هم بگويم كه آيت‌الله فاضل وقتي كه در مجلس خبرگان رهبري راي دادند به رهبري رهبر معظم انقلاب حضرت آيت‌الله خامنه‌اي(مدظله‌العالي) بعد كه ايشان خدمت مرحوم آيت‌الله‌العظمي گلپايگاني شرفياب شده بودند، فرمودند:
در آن جلسه حد اقل ده نفر مجتهد مسلم حضور داشتند كه همه راي دادند به رهبري ايشان.> وقتي آيت‌الله فاضل كه خودش يكي از اركان حوزه است ، مي گويد حد اقل ده نفر مجتهد مسلم در مجلس خبرگان راي دادند به رهبري رهبر معظم انقلاب، بديهي است كه از آن به بعد بزرگان ديگر اگر دغدغه داشتند، ديگر ابراز نمي‌كنند .

من مجدداً ياد و خاطره‌ اين فقيه فرزانه ، جامع ،كامل ، عادل، زاهد، عابد و اهل معنا و معرفت را گرامي مي‌دارم واميدوارم حوزه‌هاي علميه قدر اين بزرگواران را بشناسند راه اين بزرگواران را زنده نگهدارند .

آيت‌الله‌العظمي فاضل لنكراني هم فقيه زمان شناس بودند هم حادثه شناس ، هم فقيه اهل زمان بودند هم‌اهل قلم . يادش گرامي و راهش پر رهرو!

دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 313]