رسانه ، دادگاه نيست

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نگاه ويژه مهر به مباحث اخير/وقتي نقد و پاسخگويي به ضدخود تبديل مي شوند / رسانه ، دادگاه نيست
خبرگزاري مهر - گروه حوزه و دانشگاه: مديريت دانشگاه آزاد و در راس آن عبدالله جاسبي اين روزها با انتقادات بسيار جدي روبرو است. در اين ميان به نظر مي رسد گاه نشناختن مرز انتقاد و يا پاسخگويي ،عرصه مقدس افكارعمومي ، رسانه و تريبون ها را به گفتماني آلوده سازد كه نه تنها كمكي به رفع نقايص و تقويت نقاط قوت نمي كند ، بلكه به اصل وجودي دانشگاه آزاد به عنوان يكي از نهادهاي ارزشمند برآمده از متن انقلاب از يكسو و يا رويكرد مقدس عدالت محوري و مبارزه با فساد از سوي ديگر صدمه مي زند.

به گزارش خبرگزاري مهر چندي است كه اطلاعيه هاي متعدد مراسمي تحت عنوان مناظره ميان عبدالله جاسبي ، عباس سليمي نمين و يا عليرضا زاكاني و ديگران در محوطه برخي دانشگاههاي كشور به چشم مي خورد. اما اين مراسم بدون حضور جاسبي برگزار شده و در آن ساير مدعوين به گونه اي يكطرفه "مفسده مديريتي در دانشگاه آزاد" را براي خيل دانشجويان و صد البته افكار عمومي تشريح مي كنند.

در حاليكه تشكلهاي دانشجويي باني برگزاري مراسم نقد عملكرد مديريت دانشگاه آزاد اسلامي اظهار مي كنند كه از مدتها قبل از برنامه براي دكتر جاسبي اقدام به ارسال دعوت نامه كرده اند، اما مسئولان دانشگاه آزاد اسلامي عنوان مي كنند كه دعوت نامه اي به دستشان نرسيده است. البته يكي از مسئولن نزديك به دكتر جاسبي هم معتقد است " اگر تشكلهاي دانشجويي دانشگاههاي سراسري مي خواهند دكتر جاسبي را به مراسمي دعوت كنند بايد با تشكلهاي دانشجويي دانشگاه آزاد ارتباط بگيرند، اگر نماينده اي از مجلس مي خواهد اين كار را انجام دهد با معاون پارلماني دانشگاه بايد ارتباط بگيرد و در حالت كلي نيز ممكن است نمابري به دانشگاه آزاد رسيده باشد اما دعوت نامه اي نرسيده است."

ترديدي نيست كه دانشگاه آزاد اسلامي علاوه براينكه نهادي انقلابي ، آموزشي، پرمخاطب و پرجمعيت است به عنوان يكي از مراكز انتقادخيز مملكت نيز شناخته شده است. چه اين كه بسياري از اين انتقادات به سوي سطوح مديريتي اين دانشگاه نشانه رفته و اغلب شامل حال رئيس آن شده و بعضا چنان غليظ و پر حرارت جلوه مي كنند كه به جاي سازنده شدن و كمك به اصلاح اشكالات ، اتفاقا منجر به پوشش نقص هاي اصلي و حتي برداشت سياسي از سوي مخاطب مي‌شوند.

چند سال پيش مي شد انتقاد به دانشگاه آزاد را در داخل تاكسي و محوطه پارك شنيد. از انتقادات تند دبير دبيرستان نسبت به ثبت نام در آزمون ورودي اش مردد شد. يا اينكه تاسف استادان دانشگاههاي دولتي را كه معتقد بودند دانشگاه آزاد اسلامي نه تنها منجر به عمومي شدن آموزش عالي نشده بلكه آن را عرفي كرده را بشنويم. در اين بين حتي مي توانستيم در شب نشيني ها هم از دانشگاه آزاد بشنويم، از دانشجوي منتقد به جاسبي، از پدري كه معتقد است شهريه هاي فرزندش يكراست به جيب جاسبي مي ريزد و ...

به هر حال همان طور كه امروز همه چيز به سمت تخصصي شدن رفته است نقد در خصوص دانشگاه آزاد نيز تخصصي شده و انتظاري جز اين هم نمي رود. در حوزه هاي عمومي اساسا نقدي موثر و سازنده است كه بار تخصصي اش از انگاره سياسي اش سنگين تر باشد. امروز ديگر مردم يا وقت و يا حوصله ندارند كه در تاكسي و ... سخن از خراب شدن كاخ آموزش عالي با ظهور دانشگاه آزاد و شهريه هايش گويند ، يا اينكه مسائلي مهمتر از دانشگاه آزاد هم وجود دارد كه بخواهند در مورد آن صحبتهاي نقدآميز داشته باشند. از جمله گرانيو تورم و بحث مسكن كه نه تنها دانشجو ، كه والدين وي را بيش از هر چيز به خود مشغول كرده است.

نقد و ارزيابي دانشگاه آزاد و عملكرد مديريت آن ( كه به هر حال قديمي ترين يا به اعتقاد برخي شيخ الرئيسي دانشگاههاي كشور است) يك كميته را در نهاد قانونگذاري به خود مشغول كرده است. موضوعي كه كاملا قانوني است. البته اين كميته درگير كل آموزش عالي است اما از صحبت هاي رئيس آن برمي آيد كه لااقل محور اصلي كارش بر دانشگاهي متمركز شده كه بزرگترين حسن و قبح اش اين است كه دولتي نيست و البته خصوصي هم محسوب نمي شود!

عليرضا زاكاني كه خود فارغ التحصيل دكتراي پزشكي و از نمايندگان پر انرژي و اصولگراي دوره هفتم مجلس شوراي اسلامي است و به عنوان نماينده مردم تهران به مجلس هشتم نيز راه پيدا كرده ، رئيس كميته تحقيق و تفحص آموزش عالي در مجلس است. وي در گفتگوها و تريبونهاي مختلف تصريح كرده كه به هيچ وجه قصد حمله به دانشگاه آزاد را ندارد وهدف كميته تحقيق وتفحص از آموزش عالي را ارتقاي آموزش عالي به معناي كل دانشگاهها و مراكز آموزشي و پژوهشي كشور مي داند. وي تاكيد مي كند كه هر چند نسبت به سيستم مديريتي دانشگاه آزاد اسلامي انتقاد جدي دارد اما مشكل شخصي با هيچ كس در اين دانشگاه ندارد.

يكي از اصلي ترين انتقادات عليرضا زاكاني به دانشگاه آزاد اسلامي اين است كه مسئولان اين دانشگاه با نمايندگان كميته تحقيق و تفحص از آموزش عالي همكاري نكرده و از اين رو پيگيري هاي اين هيئت در مجموعه اين دانشگاه نيمه تمام باقي مانده است. حتي زاكاني از ديدار با آيت الله هاشمي رفسنجاني رئيس هيئت امناي دانشگاه آزاد اسلامي و انتقال دغدغه هايش به وي سخن مي‌گويد و تاكيد مي كند كه تحقيق و تفحص از دانشگاه آزاد مچ‌گيري نيست و موجوديت دانشگاه آزاد را نفي نمي كند. البته شايد اين يك سوال به حق از دكتر زاكاني باشد كه چرا به ضعف ها و مشكلات ساير بخش هاي آموزش عالي به اندازه اي كه بر دانشاه آزاد اهتمام شده ، پرداخته نمي شود؟ و آيا كميته محترم تحقيق و تفحص مجلس در گستره بزرگ دانشگاههاي دولتي كشور مشكلات قابل طرحي نيافته است؟ حكايت بخش هاي شهريه اي دولتي و مراكز خصوصي آموزش عالي كه خود حكايت غريب ديگري است...

امروز همراه با دوره نوين نقد دانشگاه آزاد اسلامي ، نقادهاي تخصصي اين عرصه از زمينه هاي مختلفي كه مي تواند صدايشان را به گوش مخاطبان مشتاق يا بي تفاوت برسانند، استفاده مي كنند. مثلا مدتي بود كه عباس سليمي نمين نقد در خصوص عملكرد مديريت دانشگاه آزاد اسلامي را در روزنامه ها يا به قولي "مناظره مكتوب" پيگيري مي كرد و دانشگاه آزاد نيز متعاقب آن جوابيه هايي را به آن روزنامه ارسال مي كرد و روزنامه نيز به تناسب ديدگاه خود اجازه مي داد تا صداي دانشگاه نيز شنيده شود.

چند روزي است كه عباس سليمي نمين اين منتقد پيگير دانشگاه آزاد اسلامي بحث هاي خود را از روزنامه به دانشگاه منتقل كرده است. همزمان روزنامه مذكور در مرحله اي از درج اخبار مربوط نهي و سپس خبر فوق اصلاح مي شود. اين انتقال و يا توسعه تريبون (از رسانه به دانشگاه) در شرايطي صورت گرفته كه اكنون ديگر سليمي نمين در نظر آن بخشي از افكار عمومي كه جذب بحث هاي وي شده اند، به عنوان سردار منتقدان رئيس دانشگاه آزاد اسلامي شناخته مي شود. و شكايتي نيز در همين زمينه در دادسرا بين دانشگاه آزاد و وي در حال پيگيري است.

سليمي نمين توسط تشكلهاي دانشجويي مختلف از اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان مستقل و دفتر تحكيم وحدت گرفته تا جامعه اسلامي دانشجويان دانشگاه فردوسي مشهد و بسيج دانشجويي دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران دعوت مي شود تا عملكرد دانشگاه آزاد را در دانشگاههايي نظير تهران و اميركبير و مشهد نقد كند. اما اينكه چرا تشكلهاي دانشجويي دانشگاههاي دولتي كه نقد دانشگاه آزاد را يكي از اولويتهاي فعاليتشان قرار داده اند، اين روزها فقط از سليمي نمين به عنوان سخنران نشستهاي نقد عملكرد مديران دانشگاه آزاد اسلامي دعوت مي كنند نيز جاي سوال دارد؟ موضوعي كه خود به خود سياسي بودن بحث را دامن خواهد زد چرا كه به يقين دايره منتقدين دانشگاه آزاد به سليمي نمين و زاكاني ختم نمي شود. در عين حال مشخص نيست چرا ساير منتقدين مجال طرح بحث نمي يابند؟

از سوي ديگر اينكه چرا تشكلهاي دانشجويي دانشگاه آزاد نيز نشست هاي مشابهي براي بررسي يا دفاع يا حتي نقد عملكرد كلي اين دانشگاه يا ساير مراكز ديگر آموزش عالي نمي گذارند ، جاي تامل است. سوالاتي از اين دست بسيار زياد است كه مي تواند به روشن شدن ابعاد انتقادها و انگيزه هاي طرح آن كمك كند.

واقعيت اين است كه نه تنها دانشگاه آزاد اسلامي بلكه هر مركز آموزشي و پژوهشي همان طور كه نهاد نقد و نظر عالمانه هستند بايد نقدپذير نيز باشند. اما قطعا مرز بين نقد و تخريب باريك است. همانطور كه فاصله پاسخگويي و تخريب كوتاه است. و همين نقطه است كه منتقد و پاسخگو از يكطرف و برگزار كنندگان نشست ها و رسانه ها از سوي ديگر بايد متوقف شوند و تامل كنند و قبل از طرف مقابل از خود بپرسند كه هدفشان نقد است ، پاسخگويي است و يا تخريب؟!

برخي از منتقدان دانشگاه آزاد اسلامي كه نقدهاي اعتراضي نيز دارند و خواستار اصلاحات اساسي در اين دانشگاه هستند مواردي مانند "مفسده هاي مديريتي" و اتهاماتي بدتر از آن را در مورد شخص مديريت دانشگاه آزاد مكررا مطرح مي كنند ، بدون آنكه بدانند اين حوزه گفتماني ؛ مختص محكمه اتهام و اثبات عناوين مجرمانه است و نه مجلس نقد ضعف ها و ناتواني مديريتي افراد.

ضمن اينكه حوزه افكار عمومي ، رسانه و حتي خود دانشگاه قطعا بهترين جاي طرح سنگين ترين چالش هاي گفتماني در عرصه مديريت بر منابع عمومي يا خصوصي آموزشي در كشور است. در عين حال اين گستره قطعا جايگاه طرح اتهام و جرم بستن و دعوي نيست. دقيقا به همين خاطر است كه نقدها موثر نمي شوند ، پاسخ ها قانع نمي كنند و نهايتا افكار عمومي نيز نمي تواند سره را از ناسره تشخيص دهد. و همين جاست كه نقد و پاسخگويي به ضد خود تبديل مي شوند.

خواه نا خواه هر قدر كه طرح مسائلي مانند مفسده مديريتي در يك دستگاه در رسانه ها و مراكز مرجعي مانند دانشگاه مطرح شود ، به تدريج در اذهان افراد جامعه عمومي شده و بدون آنكه اين مفسده اثبات شود در حد ادعا و نظر باقي مي ماند. بدتر اينكه به عنوان واقعيتي فراگير (در بين ساير سطوح مديريتي كشور) كه هيچ اميدي نيز به اصلاح آن نيست ، جلوه مي كند. و البته شايد حقي از يك شخص يا يك دستگاه در افكار عمومي مردم جامعه تضييع شود. طبعا در نظام اسلامي ما كه بايد مبتني بر اخلاق محمدي (ص ) باشد ، نقد كردن ديگران يك حق عمومي است ، اما حتما محكوم كردن و مجرم دانستن ديگران يك حق عمومي محسوب نمي شود. از همين رو نه مي توان پذيرفت كه منتقدي يك مدير را قبل از دادگاه صالحه "داراي مفسده مديريتي" بنامد و نه مي توان پذيرفت كه مديري يك منتقد را به صرف اظهاراتش جزو "اراذل سياسي" خطاب كند. گرچه اين دو اشتباه محصول مشترك يكديگرند!

اين گفتار خبرگزاري مهر قطعا به منزله دفاع از عملكرد مديريت دانشگاه آزاد اسلامي نيست. چه بسا انتقادات فراواني كه در پي نكته گيري از يك فرد به جاي نقد يك سيستم ناديده گرفته شده باشد. خبرگزاري مهر در راستاي رسالت رسانه اي خود به عنوان نهادي با نگاه امر به معروفي همواره گزارشهاي انتقادي خود را در كنار انتشار گزارشهاي خبري از فعاليت دانشگاه آزاد اسلامي منتشر كرده است. اما آنچه بيش ازهر چيز براي رسانه و دانشگاه به عنوان دو نهاد تاثيرگذار درجامعه مي تواند حائز اهميت باشد چيزي جز فرهنگ نقد و بسط روحيه مدنيت نيست. و اين فرهنگ مقتضياتي دارد كه بعد از شناخت بايد تبديل به رفتار شود نه قبل از آن!

روزي دانشجويي در اعتراض به تخلف در ضمن برگزاري يك آزمون در يكي از شهرهاي كشور تماس گرفت و به خبرنگار مهر گفت كه 3 نفر شاهد اين تخلف هستند و مي خواهند در رسانه ها شهادت دهند كه اين تخلف صورت گرفته است. خبرگزاري مهر با وجود آنكه موضوع را از طريق مراجع ذي ربط پيگير شد اما به اين دانشجو گفت كه رسانه دادگاه نيست و اساسا كار رسانه اي و بهره گيري از فضاي رسانه و عرصه پاك افكار عمومي براي به كرسي نشاندن يك ادعاي اثبات نشده حقوقي پسنديده نيست.

امروز هم منتقداني شهادت مي دهند كه در دانشگاه آزاد اسلامي مفسده مديريتي حاكم است ، اما نه در محكمه بلكه در دانشگاه و رسانه . دو نهادي كه به اندازه اداي فريضه اي مانند امربه معروف و نهي ازمنكر مي توانند ايفاگر نقش مثبت اجتماعي باشند و البته به همان اندازه نيز مي توانند در نهادينه شدن روشهاي نادرست در جامعه تاثيرگذار باشند.

آري دانشگاه دانشگاه است ، رسانه رسانه و دادگاه دادگاه. گفتار حكمت آموز كوتاهي همواره در گوش ما ايراني ها بوده است كه "هر سخن جايي و هر نكته مكاني دارد" ، به نظر مي رسد بهتر است به اين چنين عباراتي توجه كنيم و با شناخت دقيق از نقد و مختصات آن و همينطور با پايبندي به پاسخگويي و الزامات آن چنان كنيم كه ساحت افكار عمومي بيشتر از سوال و نااميدي مملو از پاسخ روشن و اميدواري شود. ان شاء الله
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 306]