به كربلاي تو آمده‌امتجلي قيام پانزده خرداد در شعر و ادبيات معاصر

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: به كربلاي تو آمده‌امتجلي قيام پانزده خرداد در شعر و ادبيات معاصر
گروه ادب: ادبيات انقلاب به معناي عام آن، عمري به درازاي حيات شعر فارسي دارد و به معناي خاص آن، عمري كوتاه به اندازه‌ انقلاب اسلامي؛ در اين ميان نمي‌توان نقش قيامي‌ تاريخي، مانند 15 خرداد سال 1342 را در شكل‌گيري اين ادبيات بي‌تأثير دانست.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) ادبيات در دوران انقلاب اسلامي و پس از آن همواره سرشار از حكمت، انديشه، حق‌گويي، اخلاق و ارزش‌هاي ديني بوده و در مجموع در مسير تعالي انسان از زمان پيدايش تا زمان معاصر گام برداشته است. ادبيات فارسي آيينه‌ تمام‌نماي فرهنگ ملي ايران و ادبيات منظوم كلاسيك يكي از مؤثرترين عوامل تحكيم و تقويت ملي ما ايرانيان است.

ادبيات مدون فارسي، بر ديگر مؤلفه‌هاي هويت ملي جنبه‌ غالب دارد و از ميان همه‌ انواع ادبي شعر بيش از همه، حيثيت تاريخ ايرانيان و فرهنگ ملي ايران را منعكس مي‌كند.

پيوند ادبيات با هويت ملي به اندازه‌اي‌ نزديك است كه هيچ ملت باسابقه‌اي را نمي‌توان فاقد ادبيات ملي خاص خود دانست؛ همچنين كه هيچ شاعر يا نويسنده را بدون دانستن فرهنگ مسلط و حاكم بر ذهن و زبان جامعه‌اش نمي‌توان شناخت.

ادبيات فارسي بي‌ترديد در طول تاريخ و به ويژه از انقلاب مشروطيت به بعد در خودآگاهي ملي ايرانيان نقشي اساسي ايفا كرده است. رخدادهاي سياسي و اجتماعي ايران، بر تطور ادبي به ويژه شعر كه هنر ملي ماست،‌ تأثير چشم‌گيري داشته است و به تعبير ديگر، ادبيات هر جامعه، روح آن جامعه و ادبيات هر زمان بازتاب واقعيت‌هاي سياسي،‌ اجتماعي و اقتصادي آن زمان به شمارمي‌رود.

شعر همواره يك رسانه است؛ زيرا زبان يك رسانه محسوب مي‌شود و شعر در هر صورت حادثه‌اي است در زبان؛ اما آن‌چه يك شعر مي‌رساند با آن‌چه كه زبان در قالب غيرشعري مي‌رساند يكي نيست و از سوي ديگر گويايي و رسايي هم در شعر و هم در غير شعر متفاوت است.

در تاريخ پربار انقلاب اسلامي و پس از قيام پانزده خرداد، شاعران كمتر توانستند از پس هيجانات عاطفي و ژورناليستي خود برآيند و در نتيجه به جاي محاكمات و بازآفريني، به انعكاس حوادث متمايل شده و در اين هنگام مسئوليت‌هاي انساني، اجتماعي، سياسي و تاريخي خود را برجسته‌تر از مسووليت ادبي خويش فرض كردند.

آن‌چه مسلم است قيام تاريخي پانزده خرداد، صفحه‌اي زرين بر تارك آسمان ايران در تمام عرصه‌ها خصوصاً‌ شعر فارسي تا ابديت رقم زده است.

در فاصله 15 خرداد 42 تا 22 بهمن 57 اشعار بسياري با تأثيرپذيري اين قيام خلق شد كه مي‌توان به عنوان نمونه به اشعار زير اشاره كرد:

از خانه بيرون زدم

تنها

كه در خود نمي‌گنجيدم

چنانكه جمعيت در خيابان

خيابان در شهر

به صف مي‌رفتيم كه صف شدن را به ساليان

توأمان آموخته بودي

هر سپيده‌دمان در صف تيرباران شدگان

به نيم‌روز شبان در صف زندانيان

گرچه به سوگي عظيم برخاسته بوديم

ولي حضور همگان

شور آورده بود

در كربلاي حاضر

حسين

نه مرثيه كه حماسه مي‌خواست

به كربلاي تو آمده‌ام

حسين

نه بدان گذرگاه كرامتي اندك

با تو مانند و ماندگار شدند

با تو آمديم بدان مهلكه

كه معبر ملتي است

و نه به دين تو

كه به آيين تو

از سر صداقت

به شهادت»

«محمود اعتمادزاده» نيز در «منظومه‌ رويا» با توجه به رهبري امام خميني(ره) در قيام پانزده خرداد چنين مي‌گويد:

«همان بود و همان است او

خميني رهبر حق‌بين،

ستون خيمه است

خميني پاسدار وحدت اسلام

پرچمدار استقلال و آزادي

خميني مظهر بيداري اسلام و نيروي توانمندش»

«محمدعلي مرداني» از شاعران انقلابي نيز قيام تاريخي پانزده خرداد را اين گونه توصيف كرده است:

«آن روز صبح مردم نستوه نامدار از گوشه و كنار/ پير و جوان و مرد و زن از خرد و از كبار/ با عزت و وقار/ از هر طرف چو موج خروشان كه در بحار/ در كوي و رهگذر خوشحال و شاد و خرم و قلب اميدوار/ با گام استوار/ حق‌جوي و حق‌طلب همه با شعله گناه/ با سوز اشك و آه تا قطع گردد از سرشان دست ظلم شاه / هستند دادخواه»

تمام رخدادهاي سياسي و اجتماعي ايران، بر تطور ادبي و به ويژه شعر كه هنر ملي ماست تأثير چشم‌گيري داشته است و به تعبير ديگر، ادبيات هر جامعه روح آن جامعه و ادبيات هر زمان، بازتاب واقعيت‌هاي سياسي،‌ اجتماعي و اقتصادي آن زمان است. شاعران كشورمان مانند «مهدي اخوان ثالث»، «فريدون مشيري»، «مهرداد اوستا»، «علي معلم دامغاني»، «مشفق كاشاني»، «فريدون توللي» و چهره‌هاي ديگر چه در زمان انقلاب اسلامي و پس از آن نتوانستند به آساني از كنار مسائلي مانند قيام پانزده خرداد عبور كنند و با اشعار خود گوشه‌اي از اين قيام را منعكس كرده‌اند.
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 406]