به مناسبت روز جهاني بدون دخانيات محيطي بدون دود بسازيم

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: به مناسبت روز جهاني بدون دخانيات محيطي بدون دود بسازيم
جام جم آنلاين: دود حاصل از سيگار كه در هوا منتشر مي‌شود، سلامت افراد را بشدت تهديد مي‌كند. با توجه به اين‌كه كمترين حد خطر تنفس دود سيگار موجود در هوا مشخص نشده است، مي‌توان گفت استنشاق اين دود براي افراد به هر اندازه‌اي مضر خواهد بود. دود محيطي دخانيات ناشي از سوختن دخانيات است كه در محيط پخش مي‌شود و جدا از دودي است كه فرد سيگاري با پك زدن وارد ريه‌هاي خود مي‌كند.

مشاهدات باليني و پژوهشي نشان مي‌دهد حتي رويارويي كوتاه‌مدت با اين دود نيز مي‌تواند سبب ناتواني و مرگ و مير افراد شود. اين نوع دود توسط انجمن بين‌المللي سرطان به عنوان عامل سرطان ريه معرفي شده است كه هيچ حد بدون خطري براي مواجهه با اين دود وجود ندارد. 30 دقيقه تنفس اين دود مي‌تواند اثراتي مشابه استعمال 20 نخ سيگار در يك روز در يك فرد سيگاري داشته و به سلول‌هاي پوششي ريه صدمه بزند.
با توجه به اهميت پديده زيانبار دخانيات، سازمان بهداشت جهاني روز 11 خرداد، برابر با 31‌ماه‌مي را به عنوان روز جهاني بدون دخانيات معرفي كرده است و در اين روز مراسم ويژه‌اي در سراسر دنيا برگزار مي‌شود.

امروزه با توجه به اين‌كه مضرات مواد دخاني دود شدني يا تدخيني بيشتر مورد بحث و بررسي قرار گرفته است، جهان به سمت مصرف انواع غيردود شدني تنباكو پيش مي‌رود. اگرچه هنوز تحقيقاتي در اين زمينه انجام نشده است، اما مشاهده شده كه در كشور سودان نوعي دخانيات مكيدني به نام تومباك وجود دارد كه به صورت گرد است و افراد اين گرد را به مخاط دهان و لثه خود مي‌مالند كه بسرعت از طريق مويرگ‌هاي خوني جذب سيستم گردش خون مي‌شود. اين نوع دخانيات 85‌درصد مصرف تنباكو در كشور سودان را به خود اختصاص مي‌دهد. اين در حالي است كه در اين كشور، سرطان دهان، شايع‌ترين ميزان سرطان در جهان است، زيرا اثرات مواد سرطان‌زاي موجود در تنباكو مانند نيتروزآمين همچنان وجود دارد و اين مواد فقط شامل برگ‌هاي گياه تنباكو نيستند بلكه اين برگ‌ها در كارخانجات به ماده‌اي تبديل مي‌شوند كه بتواند سريع جذب بدن شود. مصرف اين نوع دخانيات در جهان در حال افزايش است به طوري كه مصرف انواع غيردودشدني دخانيات در كشورهاي اسكانديناوي، سوئد و فنلاند افزايش و مصرف سيگار كاهش يافته است. البته علي‌رغم كاهش مصرف انواع دخانيات از سال 1960 تاكنون اين روند كاهش در مورد سيگار كمتر از ساير انواع آن بوده است و همچنان سيگار 80 درصد مصرف دخانيات دنيا را به خود اختصاص مي‌دهد. بررسي آمار صادرات و واردات سيگار در كشورهاي جهان نشان مي‌دهد كه بيشترين صادرات سيگار توسط آمريكا و بيشترين واردات آن توسط ژاپن انجام مي‌شود و متاسفانه ايران نيز جزو 10كشور اول وارد كننده سيگار است و سالانه حدود 3 برابر امريكا واردات سيگار دارد. الگوي مصرف سيگار در خانم‌ها و آقايان متفاوت است.

چرخه مصرف سيگار و دخانيات معمولا در آقايان زودتر شروع شده و زودتر هم به اوج مي‌رسد، در حالي‌كه در خانم‌ها ديرتر شروع شده و ديرتر هم به اوج مي‌رسد و اين موضوع در تمام كشورها وجود دارد. در حال حاضر در جامعه ما مصرف سيگار در آقايان به اوج رسيده و در خانم‌ها امكان افزايش مصرف دخانيات وجود داشته و احتمال دارد طي سال‌هاي آينده مصرف دخانيات در خانم‌ها به سمت نقطه اوج خود پيش رود و پيش‌بيني مي‌شود در اين زمان مصرف سيگار در آقايان كاهش يابد. بروز بيماري‌ها معمولا سال‌ها پس از شروع مصرف سيگار خود را نشان مي‌دهد و به همين علت مي‌توان گفت زماني‌كه مصرف سيگار در حال كاهش است بيماري‌ها در ميان افراد سيگاري شيوع پيدا مي‌كنند. مصرف دخانيات در 40 سال گذشته در كل جهان ثابت مانده است، اما بررسي‌ها و مطالعات انجام شده حاكي از آن است كه مصرف سيگار در كشورهاي پيشرفته كاهش و در كشورهاي در حال توسعه مانند كشور ما افزايش داشته است.

معاهده جهاني كنترل دخانيات

FCTC اولين معاهده جهاني است كه به سلامت انسان‌ها مي‌پردازد و به دليل شيوع جهاني استعمال دخانيات منعقد شده است. اين معاهده كه حقوق بشر در برخورداري از بالاترين استانداردهاي بهداشتي مورد توجه قرار داده است، در ماه مي سال 2003 به اتفاق آراء 192 كشور عضو سازمان بهداشت جهاني به تصويب رسيد و در 27فوريه 2004 به مرحله اجرا درآمد.

تا تاريخ 20 مارس سال 2007 اين معاهده مورد تاييد 146 كشور رسيد كه نشان‌دهنده پذيرش آن در ميان 80 درصد جمعيت جهان است. اين معاهده كشورهاي عضو را به‌طور قانوني ملزم به اعمال اقدامات موثري براي حفاظت از افراد در مواجهه با دود سيگار كرده كه نشان دهنده توجه جهاني به خطرات دود حاصل از دخانيات است. كشورهاي عضو همچنين الزاما موظف هستند قوانيني در سطح كشور اعمال كنند كه از افراد در معرض دود حاصل از دخانيات حفاظت شود. براين اساس اعضا بايد در محدوده سيستم قضايي خود كه قوانين ملي آن را تعيين كرده و در سيستم‌هاي قضايي ديگر نيز مورد حمايت قرار گرفته است، براي جلوگيري از قرار گرفتن افراد در معرض دود حاصل از دخانيات در اماكن عمومي مسقف، وسايل نقليه عمومي، محل‌هاي كاري سربسته و در صورت لزوم ساير اماكن عمومي قوانين لازم را به اجرا گذارند. شواهد علمي و تجربي بين‌المللي نشان مي‌دهد حمايت موثر فقط در صورتي عملي است كه ممنوعيت استعمال دخانيات به طور 100 درصد در محل‌هاي كاري و اماكن عمومي، اعمال شود.

دود دست دوم دخانيات چيست؟

دود محيطي دخانيات ناشي از سوختن دخانيات است كه در محيط پخش مي‌شود. اين دود داراي بيش از 4 هزار ماده سمي با غلظت‌هاي بيشتر از جريان اصلي است كه فرد سيگاري وارد ريه‌هاي خود مي‌كند. در اين دود بيش از 50 نوع ماده سرطان‌زا وجود دارد. دود دست دوم دخانيات عامل آلوده كردن هواي داخلي در محيط‌هاي كاري، اماكن عمومي، وسايل نقليه و منزل است. ميليون‌ها نفر در سراسر دنيا روزانه تحت تاثير اين دود هستند. بيش‌از 700 ميليون كودك يعني نيمي از كودكان جهان با اين دود مواجه‌اند. اين نوع دود مي‌تواند سبب مرگ زودرس و بيماري كودكان و بالغيني كه هرگز سيگار نكشيده‌اند شود و به همين علت به عنوان عامل اصلي بيماري افراد غيرسيگاري شناخته شده است. افراد غير سيگاري كه با اين دود مواجه هستند 30درصد بيش از افراد سيگاري در معرض خطر مرگ و مير قرار دارند.

سيگار و بيماري‌ها

براساس تحقيقات سازمان بهداشت جهاني در هر 6 ثانيه يك نفر در دنيا به علت استعمال دخانيات جان خود را از دست مي‌‌دهد. بررسي‌هاي محققان نشان مي‌‌دهد آن دسته از بيماران قلبي كه علي‌رغم هشدارهاي پزشك خود سيگار را ترك نمي‌كنند بيش از ديگر بيماران به دستگاه‌هاي شوك‌دهنده قلبي نياز خواهد داشت. حدود 11 درصد از مرگ بيماران مبتلا به بيماري‌هاي عروق قلب ناشي از كشيدن سيگار است و اين در حالي است كه كاهش استعمال دخانيات و ترك سيگار به خودي خود درمان موثر بيماران مبتلا به بيماري‌هاي قلبي است. علاوه بر اين در بيماران قلبي كه در بدنشان دستگاه‌هاي شوك‌دهنده قرار داده شده و ضربان قلب آنها تحت كنترل بوده است، چنانچه سيگار‌كشيدن ادامه پيدا كند، احتمال فعال شدن دستگاه‌ها و شوك وارد كردن به بيماران بيشتر خواهد بود. به عبارت ديگر مي‌توان گفت سيگار كشيدن خطر ايجاد اختلالات ضربان قلب را در بيماران افزايش مي‌دهد. همچنين سيگار كشيدن باعث كاهش يك آنزيم مهم كبدي در ريه‌ها مي‌شود كه در تنظيم فشار خون نقش دارد. محققان با استفاده از نتايج به دست آمده از اسكن‌هاي دقيق و ردياب‌هاي شيميايي به اين نكته پي برده‌اند كه سطح مونوآمين‌اكسيداز در ريه افراد سيگاري 50 درصد كمتر است. كاهش سطح اين آنزيم مي‌تواند عملكرد ريه و نيز كنترل فشار خون را دچار اختلال كند. سيگار به ديواره شش‌ها آسيب رسانده و سبب ترشح مقدار زياد موكوس مي‌شود كه منجر به برونشيت مزمن خواهد شد. صدمه به توانايي سلول‌ها براي تكثير و ترميم خودشان نيز سبب سرطان ريه خواهد شد. اگرچه اين مطالعات در مقياس كوچكي انجام شده است، اما شواهد به دست آمده اين موضوع را كه افراد سيگاري سلامت و حيات خود را به خطر مي‌‌اندازند، مورد تاييد قرار خواهد داد.

فرانك فراهاني‌جم
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 418]