برگزاري مراسم اختتاميه سمينار بزرگداشت شاعر ملي بنگلادش نذرالاسلام در داكا

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: برگزاري مراسم اختتاميه سمينار بزرگداشت شاعر ملي بنگلادش نذرالاسلام در داكا
گروه خبرنگاران افتخاري / دكتر سيد محمد رضا هاشمي: مراسم اختتاميه سمينار بزرگداشت شاعر ملي بنگلادش نذرالاسلام با حضور سفير و رايزن فرهنگي ايران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار افتخاري خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) در داكا، همزمان با صد و نهمين سالگرد تولد نذر الاسلام شاعر ملي بنگلادش مراسم متعددي در سطح ملي و ‏دانشگاهي در سراسر بنگلادش براي بزرگداشت اين نابغة دنياي شعر و ادب بنگال برگزار شد.‏

به همين مناسبت سمينار سه‌روزه‌اي در دانشگاه نذر الاسلام در منطقه تريسال برگزار شد. مراسم پاياني ‏اين سمينار كه با حضور سفير و رايزن فرهنگي ج.ا.ايران برگزار شد شاهد انبوه دوستداران اين شاعر بزرگ بود.‏

در اين مراسم ابتدا «راشد الحسن شلي» دبير انجمن فرهنگي ميمنسينگ بزرگ از برگزار كنندگان اين ‏سمينار و دانشگاه نذرالاسلام و كليه ميهمانان محترم و حضار گرامي تشكر كرد و گزارشي از سمينار سه روزه ‏ارائه داد.‏

سپس «حسن فرازنده» سفير ج.ا.ايران و ميهمان ويژه سمينار به ايراد سخن پرداخت. ايشان ضمن ارائه ‏گزارشي كوتاه از تولد تا جواني و شاعري قاضي نذرالاسلام گفت، شغل نذر الاسلام قضاوت نبود و در زمان ‏حيات خود نيز نسبتي با امر قضاوت نداشت ولي در عين حال عنوان «قاضي» كه ويژه اجدادش بود براي اداي ‏احترام به او نيز داده شده بود.‏

وي سپس به روحيه ضد استعماري نذر الاسلام اشاره كرد و گفت: قاضي نذرالاسلام نداي آزادي ‏و استقلال شبه‌قاره از زير يوغ سلطه خارجي را سرداده بود و همين امر باعث دستگيري او و زنداني شدنش توسط ‏عوامل استعمار شد و البته محبوبيت او را افزايش داد.‏

سفير ج.ا.ايران با اشاره به عشق نذرالاسلام به ادبيات گفت: او در حالي كه به خاطر ممنوع الانتشار شدن ‏آثارش از سوي حكام استعمارگر شبه قاره در فقر و ناداري زندگي مي‌كرد دست از ادبيات متعهدانه خود ‏برنداشت و و به فعاليت‌هاي ادبي خود ادامه داد.‏

فرازنده در ادامه به آشنايي نذرالاسلام با شعر حافظ در سال 1917 اشاره كرد و ادامه داد: او از طريق يك ‏روحاني پنجابي و در طي خدمت در ارتش با اشعار حافظ آشنا شد خود اقرار مي‌كند كه به قدري شيقته اشعار او ‏شده است كه از همان زمان فراگيري فارسي را با هدف درك اشعار حافظ و ترجمه آن‌ها آغاز مي‌كند و پس از ‏چند سال ترجمه غزل‌هاي حافظ به بنگالي را شروع مي‌كند. ‏

سفير ج. ا. ايران افزود: شهرت حافظ در سرزمين بنگال كه از دوران سلطان غياث الدين آغاز شده بود در ‏زمان نذر الاسلام و با ترجمه برخي از اشعار او به بنگالي افزون شد و ادبيات بنگالي مسلمانان غناي خاصي يافت.

فرازنده سپس به تاثير فارسي بر نذرالاسلام اشاره و استفاده هنرمندانه او از واژه‌هاي فارسي در اشعار ‏خود را تبلور اين نكته دانست و نمونه‌هايي از واژه‌هاي فارسي و يا تركيبي فارسي كه در آثار نذرالاسلام به كار ‏گرفته شده است را ارائه كرد.‏

دكتر هاشمي رايزن فرهنگي ج.ا.ايران در داكا سخنران ديگر مراسم پاياني سمينار نذر الاسلام بود. ايشان ‏شخصيت‌هاي بزرگ و برجسته علمي و فرهنگي همچون نذر الاسلام، را «فرازماني» دانست كه در گسترة تاريخ ‏حضور دارند و لذا شايسته قدرداني در سطح كلان و ملي، و در مواردي هم فراملي، هستند چرا كه اين گونه ‏افراد در واقع سرماية علمي و فرهنگي خود را به رايگان و در سطح كلان براي ملت و كشور خود هزينه كرده‌اند ‏و در نتيجه هزينه كردن از سوي ملت و قدرداني از آنان به مصداق حديث پيامبر مكرم اسلام (ص) «من لم يشكر ‏المخلوق لم يشكر الخالق»، اقدامي پسنديده و اخلاقي است. ‏

رايزن فرهنگي نذرالاسلام را بلبل خوش الحان بنگال، و به يك معنا همان طوطي مورد اشاره حافظ در غزل ‏مشهورش «شكر شكن همه طوطيان هند/ زين قند فارسي كه به بنگاله مي‌رود» دانست و گفت: تعبير «شكر شكن» ‏در فارسي يعني «خوش گفتار و شيرين سخن» و اين واقعيت مورد تصديق همگان است كه برخي از شيرين‌ترين ‏غزل‌ها و شعرهاي نذر الاسلام آن‌هايي است كه بر اثر آشنايي با شعراي بزرگ فارسي مانند حافظ و خيام و نيز ‏آشنايي با مفاهيم شعري مورد استفاده آنان، سروده است. ‏

دكتر هاشمي سپس به شباهت‌ ميان تأثير مرگ فرزند حافظ و فرزند نذرالاسلام بر زندگي ادبي و بيان شعري ‏آنان گذشت، يادآور شد: همان‌گونه كه مرگ ناگهاني فرزند حافظ جراحتي سنگين در ژرفاي ضمير او بر جاي ‏گذاشت و وي غزل‌هاي نغز و پر مغزي در همين ارتباط پديد آورد، مانند غزلي با مطلع «بلبلي خون دلي خورد و ‏گُلي حاصل كرد/باد غيـرت به صدش خار پريشان دل كرد»؛ نذر الاسلام نيز پسرش «بلبل» را كه به ياد بلبل شيراز ‏بدين نام ناميده بود در سن چهار سالگي از دست داد كه اين فقدان تأثيرات مهمي بر نذر الاسلام گذاشت.‏

سخنران سپس ضمن تبيين اين نكته كه حافظ خود را «بلبل» مي‌خواند و نذر الاسلام فرزندش را، به علاقه نذر ‏الاسلام به حافظ و تأثير پذيري او اشاره كرد و از قول نذر الاسلام گفت: «كسي كه در زندگي من محبوب‌ترين و ‏بهترين سرمايه بود با اهداي او به عنوان هديه شاعر، بلبل شيراز را به بنگلادش دعوت كردم و آوردم. ...(حافظ) به ‏دعوت سلطان غياث الدين حاكم بنگاله توجه نكرد ولي به دعوت من بي اعتنا نماند. از راهي كه كه جنازه پسرم ‏تشييع شد، دوست من و معشوق من، شاعر ايراني به خانه من فرود آمد و با اشك چشمانم زير پايش آبپاشي شد.»‏

دكتر هاشمي سپس ادامه داد: معرفي فرهنگ و ادب فارسي به ديگر ملل نتيجه تلاش دوستداران فارسي است ‏كه با ترجمه‌هاي خود «باقيات الصالحاتي» براي مردم و فرهنگ خود برجاي گذاشتند كه نظر نذرالاسلام يكي از ‏آنان است كه به مثابه سخنگوي بخشي از فرهنگ و ادب غني و گران‌سنگ فارسي، به فرهنگ ايران و زبان ‏فارسي نيز تعلق دارد چرا كه همان‌گونه كه فردوسي گفته است: «نميرم از اين پس كه من زنده‌ام/كه تخم سخن ‏را پراكنده‌ام»، فارسي در بنگلادش و شبه قاره جاويدان و ناميرا شده است چرا كه تخم فارسي را بزرگاني مانند ‏نذرالاسلام در اين منطقه كاشته‌اند و چون هميشه نام آنان بر زبان‌ها و ياد آن‌ها در دل مردم است، «باقيات ‏الصالحات» آنان يعني سروده‌ها و ترجمه‌هايشان نيز جاويدان و هميشگي خواهد بود. ‏

رايزن فرهنگي ج. ا. ايران در داكا سپس به گستره و نفوذ شعر و ادب فارسي در مغرب زمين به كمك ‏بزرگاني مانند فيتزجرالد و گوته و ديگران و در مشرق نيز توسط نوابغي همچون اقبال و نذرالاسلام اشاره و تصريح كرد: نذرالاسلام حافظ را به بنگالي زبانان معرفي كرد ونقش او نسبت به گوته كه اين كار را در غرب كرد ‏اهميت بيش‌تري دارد چرا كه نذر الاسلام نه تنها قالب «غزل» را در ادبيات و نظم بنگال وارد كرد و خود حدود ‏‏100 غزل بر سياق غزل‌هاي حافظ سروده كه جزو گنجينه غني بنگالي به شمار مي‌رود، بلكه با ترجمه رباعياتي كه ‏به حافظ منسوب است (ولي در اصل بسياري از آن‌ها از ديگر شاعران فارسي زبان است)، و نيز با ترجمه تعدادي ‏از رباعيات خيام هم فرهنگ بنگال را غني‌تر كرد و هم قلمرو نفوذ زبان و ادب فارسي را گسترده‌تر. ‏

دكتر هاشمي همچنين در ادامه تبيين تأثير پذيري نذرالاسلام از حافظ به وام‌گيري و استفاده نذر الاسلام از ‏واژه‌هاي فارسي در اشعار خود و نيز برخي مفاهيم مانند «شاخه نبات» از ذهن و زبان حافظ و ديگر شعراي ‏فارسي‌گو در اشعار و غزليات او اشاره كرد و گفت: شايسته است بدانيم كه وي با تضمين بيت مشهور حافظ ‏‏«برسرتربت ما چون گذري همت خواه/كه زيارتگه رندان جهان خواهد شد» وصيت مي‌كند او را در كنار ‏مسجدي دفن كنند؛ و چنين نيز مي‌شود و مدفن او اكنون محل رفت و آمد هزاران تن از دوستداران او و ‏نمازگزاران گرديده كه نشان دهنده بخشي ديگر از تأثير حافظ بر ذهن و زبان نذرالاسلام است.‏

رايزن فرهنگي ايران در بنگلادش ادامه داد: با توجه به اين‌كه نذر الاسلام نقشي بزرگ در گسترش فرهنگ و ادب فارسي در ‏منطقه ايفا كرده او اگر چه شاعر ملي بنگلادش است ولي فقط به بنگالي زبانان تعلق ندارد چرا كه گنجينه‌ها و ‏ذخاير فرهنگي بزرگ بشر، فراتراز زبان، زمان و فرهنگ خود بوده و از آنِ بشريت‌اند و لذا بايد اذعان كرد كه ‏قاضي نذر الاسلام «بلبل خوش الحان»، «طوطي شكر شكن» و «كبوتر پيام‌آور» فرهنگ و ادب و زبان فارسي در ‏بنگال و پل ارتباطي مردم و فرهنگ دو كشور بوده است. ‏

وي در بنگلادش در پايان سخنان خود به اقدامات متعددي كه در راستاي ‏معرفي و بزرگداشت اين شاعر بزرگ از سوي رايزني در طي بيش از يك دهه اخير انجام شده است اشاره كرد ‏كه چاپ كتابي در باره سرگذشت و احوال نذر الاسلام در سال 1995 آغازگر اين اقدامات بود و با پيشنهادات ‏ديگر ادامه داشته و دارد مانند: پيشنهاد چاپ تمبر مشترك نذر الاسلام و حافظ كه در سال 1383 در داكا انجام ‏شد و برگزاري سمينارهاي متعدد در داكا براي معرفي نذر الاسلام، برگزاري نشست بين المللي معرفي نذر ‏الاسلام در ايران با حضور فرهيختگان و استاداني از بنگلادش و چندين كشور آسياي ميانه، همكاري در نخستين ‏و دومين سمينار بين المللي نذر الاسلام در داكا، و پيشنهاد كمك به دانشگاه نذر الاسلام براي افتتاح رشته فارسي ‏و نيز ساخت فيلم مشترك در باره نذر الاسلام.‏

سپس «قاضي عبدالرئوف» ميهمان اين سمينار به ايراد سخن پرداخت.

او كه از بنيانگذاران دانشگاه ‏قاضي نذرالاسلام در تريسال است با اشاره به موانع و مشكلاتي كه تا رسيدن به موقعيت امروز برسر راه ‏دانشگاه بود از اهالي و مردم تريسال براي كمك به مسئولان دانشگاه دعوت كرد.

وي همچنين از دولت ‏بنگلادش و وزارت آموزش عالي درخواست كرد به احترام قاضي نذرالاسلام به اين دانشگاه مساعدت و توجه ‏بيشتري كنند.‏

وي قاضي نذرالاسلام را شخصيتي جامع الاطراف و بي‌نظير در سطح جهاني دانست كه در زندگي خود فقط ‏‏24 سال توانست نبوغ خود را در نويسندگي، سرودن شعر و غزل نشان دهد و بعد از آن دچار سكته مغزي شد.‏

عبدالرئوف با اشاره به سخنان سفير و رايزن فرهنگي ج.ا.ايران، نقش نذر الاسلام را در انتقال مفاهيم شعري و ادبي ‏فارسي به زبان بنگلا بسيار مهم دانست و او را حقيقتاًپل ارتباطي بين دو ملت و دو فرهنگ خواند.‏

وي با اشاره به خرده‌گيري بعضي افراد كه نذرالاسلام از سواد چنداني برخوردار نبوده و لذا نبايد او تجليل و ‏تقدير به عمل آيد، گفت: نذرالاسلام ذاتاً شاعر بوده و توان و نبوغ شعري او به سواد او ربطي نداشته است و گواه ‏اين موضوع سخنان تاگور است كه با درك صحيح نذر الاسلام هميشه او را با عنوان «شاعر» خطاب مي‌كرد.‏

عبدالرئوف با رد نظر كساني كه شاعر ملي بنگلادش را بي‌سواد مي‌دانند گفت: اگر چنين است چرا ‏محققان به اين نتيجه رسيده‌اند كه او در آثار خود از واژگان 28 زبان زنده دنيا استفاده كرده كه واژه‌هاي فارسي ‏بيش از بقيه واژه‌هاي غير بنگالي در اشعار اوست.‏

سخنران پاياني دكتر شمس الرحمن، رئيس دانشگاه قاضي نذرالاسلام بوده كه در سخنان خود از ‏يكايك مهمانان عزيز و حضار تشكر كرد. ‏

در پايان تعدادي از كتاب‌هاي منتشر شده از سوي رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در داكا توسط «فرازنده» ‏سفير ايران براي استفاده در كتابخانه دانشگاه به رئيس دانشگاه اهدا شد.

همچنين در اين مراسم از سوي برگزار‏كنندگان سمينار جوايزي به نفرات برتر مسابقات نقاشي و مقاله نويسي به مناسبت سالگرد تولد اين شاعر ملي اهدا شد.‏

اين مراسم با برگزاري فوق برنامه فرهنگي دنبال شد كه در طي آن گروه‌هاي سرود ‏تعدادي از سروده‌ها و غزليات نذرالاسلام را به صورت دسته جمعي اجرا كردند.‏

در پايان مراسم رئيس دانشگاه از هيئت ايراني در دفتر خود پذيرايي به عمل آورد و گزارشي از روند توسعه ‏دانشگاه ارائه داد و مشكلات گسترش دانشگاه و راه‌اندازي رشته تطبيقي «مطالعات فارسي و نذرالاسلام» را براي ‏سفير ج. ا. ايران تشريح كرد تا در صورت امكان در مذاكرات بعدي با مسئولان دولتي پيگيري شود.
جمعه 10 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 264]