انديشمندان و صاحبنظران به بررسي افكار و سلوك كريمخان زند پرداختند

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: انديشمندان و صاحبنظران به بررسي افكار و سلوك كريمخان زند پرداختند
جمعي از انديشمندان ،صاحبنظران و استادان دانشگاه به بررسي آرا،افكار، سلوك شخصي و مشي حكومتي كريم خان زند وكيل الرعايا در شيراز پرداختند.

به گزارش خبرنگار ايرنا ، اين افراد،پنجشنبه با بيان مقالات و سخنراني در نشست علمي كنگره بزرگداشت وكيل الرعايا كريم خان زند در دانشگاه شيراز ريشه‌هاي توجه به عامه مردم و خواست عمومي در ديدگاه كريمخان زند را تببين كردند.

عضو هيات علمي دانشگاه تبريز با ارائه مقاله‌اي با عنوان اروپاييان در منظرايرانيان در عصر زنديه گفت:دوره زنديه مصادف است با پيشرفت‌هاي اروپا درعرصه‌هاي صنعت و تجارت و دريانوردي و اين در حالي است كه ايران در دوره زنديه به لحاظ پيشرفت در عرصه‌هاي ياد شده در وضعيت نامطلوبي بسر مي‌برد.

دكتر عليرضا كريمي افزود: شايد بتوان يكي از دلايل اصلي تاخير ايرانيان در يافتن مسير پيشرفت و ترقي را در عدم شناخت كافي، دقيق ونيز تاثيرپذيري آنها از وضعيت اروپاييان دانست.

وي گفت:دوره زنديه از جهاتي تفاوت اساسي با دوره صفويه دارد بدين معنا كه دوره زنديه مثل دوره صفويه، شاهد حضور اروپاييان نبوده است ضمن اينكه گستره جغرافياي سياسي صفويه همه فلات ايران را پوشش مي‌داد ولي دردوره كريم خان زند اينگونه نبود و در مقوله امنيت نيز اين دو دوره قابل مقايسه با يكديگر نيستند و در اين راستا مساله اقتصاد بسيار حايز اهميت است يعني به ميزاني كه دوره صفويه از اين دو ويژگي برخوردار بوددر دوره زنديه اينگونه نبود.

اين استاد دانشگاه افزود: كريم خان زند صرف نظر از فراز و فرودهايي كه نسبت به انگليس داشت، نسبت به اروپاييان با گشاده رويي و توام با سعه صدر برخورد مي‌كرد و اين امر حاكي از اين است كه وي در سه بعد نظامي، اقتصادي و علم و فناوري اروپاييان را برتر مي‌دانست.

وي اضافه كرد: با يك نگاه مي‌توان دريافت كه دوره زنديه، دوره‌اي بسيار مناسب براي ايجاد ارتباط با اروپاييان بود و اگرحكومت كريم‌خان مدت بيشتري دوام مي‌يافت،تاثير پذيري ايرانيان از اروپا مي‌توانست نتايجي را به دنبال داشته باشد و اين روابط و ارتباط را بيشتر گسترش دهد.

عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان نيز در خصوص روابط خارجي ايران و عثماني در دوره‌زنديه مقاله‌اي مطرح كرد و گفت:روابط اين دو كشور در دوره زنديه با حالتي خصمانه و رقابت آميز همراه بوده است.

دكتر علي اكبر كجباف افزود: در حيطه سياست خارجي نيز عملكرد خاندان زند تاحد بسيارضعيف و به دور از تحولات جهاني و پيشرفت‌هاي شكل گرفته در اروپا بود ودر عرصه روابط ايران و عثماني، دوره زنديه نيزهمانند گذشته اختلافات مذهبي ومساله زيارت عتبات واماكن مقدسه شيعه‌و مشكلات ايلات و عشاير مرزنشين بوده است.

وي بيان داشت: افزون بر اين رقابت تجاري دو كشور و حضور استعمارگران به ويژه انگليس در تشديد اين اختلافات تاثير فراوان داشته است و رقابت تجارت دريايي بندرهاي ايراني مانند بندر بوشهر در برابر بندربصره در خاك عثماني موجب شد كه كريم خان به برادر خود دستور دهد تا به بصره حمله كند و اين خود موجب تنش بيشتر در روابط دو كشور شد.

اين استاددانشگاه ادامه داد: در حقيقت سياست خارجي ايران در دوره كريم خان به دو دوره قابل تقسيم است يك دوره با كشورهاي همسايه مانند عثماني، روسيه و هندوستان و دوره ديگر با كشورهاي اروپايي.

كجباف‌افزود:در واقع سياست خارجي كريم خان در دوره اول بيشتر جنبه سياسي دارد و دوره دوم نيز بيشتر برخوردار از جنبه سياسي تجاري است،زيرا در اين دوره انگيزه اصلي كشورهاي مقابل ايران كسب منفعت و سود بوده است و در اين راستا زماني به مصالحه و زماني به جنگ و درگيري سپري شده است.

استاديار بخش زبان‌هاي خارجي دانشگاه شيراز هم در خصوص زرتشتيان ايران دردوره زنديه اظهار داشت در اين زمينه هيچ منبع دست اولي كه مشخصا درباره وضعيت زرتشتيان در اين دوره نگاشته شده باشد در دست نيست و آثار مكتوب مربوط به مورد بخصوص بصورت پراكنده و اندك وجود دارد.

دكتر كتايون نميرانيان افزود: برخي از اين آثار متعلق به نويسندگان و مورخين ايراني و برخي ديگر متعلق به جهانگردان و مورخين غير ايراني است.

وي با اشاره به اينكه از جمله آثاري كه دراين زمينه‌نگاشته‌شده است،كتاب رستم التواريخ است بيان داشت: با توجه به اينكه از دوره صفويه، با حضور پر رنگ خارجيان در ايران و با مقاصد سياسي، تجاري و مذهبي مواجه هستيم، اينگونه مدارك نيز بر مدارك ايراني افزوده شده است ولي بر مبناي آنها مي توان تا حدي تعاملات گروه‌هاي زرتشتي و غيره زرتشتي را در اين دوره‌درك كرد.

عضو هيات علمي دانشگاه‌شيراز و پژوهشگر تاريخ نيز در مطالب خود از حكومت شاه‌اسماعيل سوم كه به دستور كريم خان در آباده اقامت گزيد و تاسيساتي كه در دوره زنديه در شهر آباده احداث شد سخن گفت.

دكتر جمشيد صداقت كيش اظهار داشت: كريم خان زند پس از انتخاب شيراز به پايتختي و استقرار در آن و نيز ناگزيركردن شاه اسماعيل به اقامت در آباده فارس، منزل مسكوني، حمامي با وسعت سه برابر حمام وكيل شيرازو مسجد كوچكي براي وي بنا كرد كه هم اينك غير از يك حوض مرمر از اين تاسيسات بنايي باقي نمانده است.

وي گفت: در متون تاريخي دوره اقامت شاه اسماعيل در شهر آباده هفت سال ذكر شده است و در اين مدت وي اوقات خود را به نوشتن انواع خط، نقاشي، شعر و انواع صناعات گذراند.

اين پژوهشگر بيان داشت: متاسفانه در ايران به آنچه كه داريم نه آگاهي داريم ونه ارزش آنها را مي‌دانيم و اين بر نسل جوان كشور ما به حكم وظيفه است كه از داشته‌هاي اين مرز و بوم پاسداري كنند.

عضو هيات علمي دانشگاه شيراز هم در اين نشست مقاله‌اي مطرح كرد و گفت:
‪ ۵۰‬سال سلسله زنديه دوام داشت كه ‪ ۳۰‬سال آن به حكومت كريم خان زند اختصاص داشت واين دوران خود به دو دوره ‪ ۱۵‬ساله قابل تقسيم است، ‪ ۱۵‬سال در بحران و جنگ و گريز و در نيمه دوم كه وي با سلطه كامل بر ايران حكمراني كرد.

دكتر عزت الله نوذري بيان داشت:مورخان نگاشته‌اند كه در نيمه دوم حكومت كريم خان زند كه وي كمتر در نبرد و جنگ بود وآرامش بيشتري بر ايران حاكم بود، اين خان در مصاف با مخالفان خود از خود شقاوت‌هاي زيادي نشان داد و خيانت پيشگان را با بدترين شيوه به قتل مي‌رساند از جمله اينكه پس از پي بردن به خيانت ميرزا طاهر در پشتكوه، وي و همدستانش را پس از دستگيري قتل عام كرد.

وي ادامه داد: در پي اين شقاوت ها،كريم خان زند در مصاف بالرهاي ليراوي دراطراف كهگيلويه‌و بويراحمد، چنان از خود خشونت و شقاوت نشان داد كه نظير نداشت و نيز به دستور وي، شيخ علي خان كه در آن زمان درلشكركشي آذربايجان فتوحات بزرگي كسب كرده و فتح نامه آذربايجان به نام او صادر شد، كور شد.

نوذري افزود:بي ترديد معرفت علمي منابع و كتب تاريخ زنديه مي‌تواند در هدايت و شناخت بيشتر اين منطقه از تاريخ نقش مهمي ايفا كند.

اين استاد دانشگاه گفت:اين منابع را مي‌توان در سه دسته شامل كتب اصلي مانند تاريخي گيتي گشانوشته ميرزا محمد صادق موسوي اصفهاني‌متخلص به نامي، مجمل التواريخ نوشته ميرزا محمد خليل مرعشي صفوي، گلشن مراد نوشته محمد ابوالحسن غفاري كاشاني و رستم التواريخ نوشته محمد هاشم متخلص به آصف و نيزسفرنامه‌هاي اروپاييان شامل سفرنامه نيبور نوشته‌كارستن نيبور، سفرنامه فرانكليني،سفرنامه فرير، سفرنامه اوليويه و سفرنامه وارينگ مورد بحث علمي قرار داد.

نوذري‌افزود: همچنين ازكتب فرعي قابل رجوع براي بررسي دوره زنديه‌مي توان به جهانگشاي نادري نوشته ميرزا مهدي استرآبادي و تاريخ محمدي نوشته قاضي احمد غفاري كاشاني وتاريخي فارسنامه ناصري اثر حا ميرزا حسن حسيني شيرازي معروف به فسايي، اشاره كرد.

حسن امداد با مقاله‌اي با عنوان شيراز در عهد كريمخان ، ابوالقاسم فقيري باعنوان حكايتي درباره كريمخان، رسول خيرانديش در مقاله‌اي با عنوان تاثير گذاري نيروهاي ساحلي شمال خليج فارس برسياست عمومي دولت زنديه، دكتر مريم معزي در نوشتاري با عنوان روابط اسماعيليان و خاندان زند ، محمد حسن راز نهان با عنوان نقش منطقه قفقاز بر روابط دولت زنديه با روسيه و عثماني در اين كنگره علمي شركت كردند.

كنگره بزرگداشت كريمخان زند وكيل الرعايا با حضور انديشمندان و استادان دانشگاه از هشتم تا دهم خرداد ماه در شيراز برپاست.ك/‪۲‬
پنجشنبه 9 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 432]