بيت الاحزان يك حقيقت فراموش ناشدني

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: هر زائر شيعي كه وارد مدينه منوره مي شود، پس از زيارت حرم مطهر پيامبر اسلام (ص) و اقامه نماز در مسجد آن حضرت و پس از زيارت قبور پاك ائمه بقيع (ع) و ساير قبور متعلق به اقوام و عشيره پيامبر عازم زيارت بيت الاحزان مي شود، به اين اميد كه اگر به قبر مطهر زهراي مرضيه (س) دسترسي ندارد، آن حضرت را در محل ديگري كه به وي منتسب است زيارت كند. يعني حداقل در جايگاهي كه دخت گرامي پيامبر پس از رحلت پدر بزرگوارش و در ايام آخر عمرش هر روز چند ساعت از وقت خويش را در آنجا به عبادت و گريه و ناله سپري نمود، نماز بخواند و به ياد اشك هاي آن حضرت اشك بريزد. اما اينك نه از چنين محلي خبري است و نه از بيت الاحزان در بقيع، اثري مي توان يافت. آيا بيت الاحزان در حقيقت وجود دارد يا يك موضوع موهوم و خيالي بوده و بجز در لسان بعضي از خطبا و گويندگان وجود خارجي نداشته است؟! در اين مقاله برآنيم كه با مطالعات كم و ناقص خود، محل واقعي و تاريخ ساختمان بيت الاحزان را، تا آنجا كه از كتب حديث و تاريخ به دست مي آيد و گفتار كساني را كه در طول تاريخ و از قرن اول تا دوران تخريب، از نزديك آن را زيارت كرده و شاهد ساختمان آن بوده اند بيان كنيم تا معلوم شود كه بيت الاحزان يك واقعيت غير قابل انكار و يك حقيقت فراموش نشدني است، اگر چه ساختمان آن ويران گرديده و درگوشه بقيع، از بيت الاحزان اثري باقي نمانده است. ** بيت الاحزان در منابع حديثي و تاريخي منابع حديثي و تاريخي متقن از محدثان، مورخان، نويسندگان معروف و دانشمندان مشهور از شيعه و اهل سنت در طول تاريخ آن را تاييد و تثبيت نموده اند كه اينك نمونه هايي از روايات و اعتراف مورخان را از نظر خوانند مي گذرانيم. بيت الاحزان در منابع حديثي از جمله منابع حديثي كه در آن از انگيزه به وجود آمدن بيت الاحزان سخن به ميان آمده، خصال شيخ صدوق (ره) مي باشد كه آن محدث بزرگ، در ضمن روايتي با اسناد از امام صادق (ع) نقل مي كند. صريح تر و روشن تر از روايت صدوق، گفتار فضه، خادمه حضرت زهرا (س) است كه مرحوم علامه مجلسي در ضمن بيان جريان مفصل شهادت حضرت زهرا از زبان فضه، چنين نقل مي كند كه حضرت علي (ع) اتاقي را براي زهرا در بقيع كه در كنار مدينه بود، بنا كرد و در روايتي ديگر چنين مي خوانيم كه اميرالمومنين (ع) براي فاطمه، در بقيع و در خارج مدينه، خيمه اي را بپا داشت كه آن حضرت به همراه حسنين بدانجا مي آمد و پس از گريه طولاني به خانه اش مراجعت مي نمود. اين نكته را يادآور مي شويم كه در كتب لغت آمده است، بيت در لغت به معناي محل و مسكن است، خواه به شكل چادر باشد يا خانه اي از خاك و گل و بطوري كه در آينده نيز خواهيم ديد، اولين بيت و مسكني كه براي فاطمه زهرا در بقيع ساخته شده، بصورت چادر و خيمه بوده است. ** بيت الاحزان از نظر علما و مورخان عده اي از علماي بزرگ و شخصيت هاي علمي كه در تاريخ مدينه و يا درباره زيارت بقيع مطلبي نوشته اند، از بيت الاحزان نيز سخن گفته و وجود آن را تاييد نموده اند كه نظرات چند تن از آنان را به ترتيب تاريخ زندگي آنان، مي آوريم: 1 - ابوزيد عمر بن شبه نميري 173 - 262 كه يكي از قديمي ترين تاريخ موجود درباره مدينه منوره را به نام تاريخ المدينه نوشته است و يكي از شخصيت هاي علمي و از فقها و محدثان مورد وثوق و از مورخان مورد اعتماد، نزد علما و دانشمندان اهل سنت است، در كتاب خود، آنجا كه آثار و قبور بقيع (موجود در زمان خودش) را معرفي مي كند، چنين مي نويسد: شخص موثق و مورد اعتمادي بر من نقل نمود مسجدي كه در طرف شرقي آن به جنازه اطفال نماز خوانده مي شود، دراصل خيمه اي بوده براي زن سياهي بنام رقيه كه به دستور حسين ابن علي (ع) در آنجا مي نشست تا از قبر فاطمه (ع) مراقبت كند زيرا قبر فاطمه را كسي بجز همان زن نمي شناخت. از اين گفتار دو مطلب به دست مي آيد. اول اين كه بيت الاحزان در دوران امام حسين (ع) يعني تا سال 61 هجري، مانند حال حيات حضرت زهرا (س) به صورت خيمه و چادري مشخص بوده كه امام حسين (ع) بر حفظ آن عنايت و اهتمام داشته، بطوري كه به يكي از بانوان و ارادتمندان حضرت زهرا (س) ماموريت داده در اين بيت و خيمه اقامت نموده و از آنجا نگهباني كند و شايد براساس همين ديد و اهتمام و به پيروي از روش آن حضرت، افرادي از اهل بيت عصمت پس از آن حضرت نيز همين روش را ادامه داده و خيمه را به ساختمان مبدل نموده اند. دوم اين كه بيت الاحزان پس از اين دوران و در اواخر قرن دوم و اوائل قرن سوم، داراي ساختمان بوده كه ابن شبه را وادار نموده است كم و كيف و انگيزه بوجود آمدن اين ساختمان را از افراد مطلع جويا شود و يكي از افراد مطلع و مورد وثوق نيز تا آنجا كه در اين مورد اطلاع داشته با وي در ميان گذاشته است و سابقه آنجا را كه زماني بصورت خيمه بوده، بازگو نموده است ولي اين نكته كه خيمه دقيقا در چه تاريخي و به وسيله چه كسي به ساختمان تبديل شده، معلوم نيست. اما مطلب ديگري كه در ذيل اين گفتار آمده است كه اقامت آن زن در ميان بيت الاحزان براي حفظ و مراقبت قبر حضرت زهرا (س) بوده، مي تواند تعليلي از سوي نويسنده باشد كه توجيهي متناقض و غير قابل قبول است. زيرا اولا خود ابن شبه در اين كتاب، مانند عده ديگري از مورخان مي گويد كه علي (ع) پيكر مطهر حضرت زهرا (س) را شبانه و در داخل منزل خود دفن نمود. بنابراين، مراقبت از قبر آن حضرت در بقيع مفهومي ندارد. ثانيا اگر قبر آن حضرت در بقيع واقع بوده و كسي بجز رقيه آن را نمي شناخته، باز هم مراقبت از قبر مجهول، معنا و مفهومي ندارد. بهرحال با توجه به شرايط خاص و حساس آن روز، ابهام در پاسداري از بيت الاحزان و توجيهات مختلف در اقامت يك زن در داخل آن، بعيد نيست. 2 - فتواي امام غزالي بر استحباب خواندن نماز در بيت الاحزان امام ابومحمد غزالي 450 - 505 كه يكي از شخصيت هاي معروف و از علما و دانشمندان اهل سنت است، در ضمن بيان وظايف زايران مدينه منوره و كساني كه به زيارت بقيع مشرف مي شوند مي گويد: مستحب است كه زائران، هر روز صبح، پس از زيارت قبر حضرت رسول (ص) در بقيع حضور بهم رسانند و قبور پيشوايان ديني و صحابه را كه در آنجا مدفون هستند زيارت كنند. سپس مي گويد: و مستحب است در مسجد فاطمه (س) نيز نماز بخوانند. 3- ابن جبير، جهانگرد معروف و دانشمند اسلامي 540 - 614 سومين كسي كه بيت الاحزان را از نزديك زيارت كرده و در باره آن سخن گفته است، جهانگرد معروف اسلامي ابوالحسين احمد بن جبير اندلسي است. او كه در محرم سال 580 هجري قمري وارد مدينه شده و بقيع را زيارت كرده، مي گويد: و در كنار قبه عباسيه، خانه اي قرار گرفته است كه به فاطمه، دختر رسول خدا (ص) منتسب مي باشد و مي گويند اين همان خانه اي است كه فاطمه زهرا (س) به آنجا مي آمد و در آنجا اقامت و حزن و اندوه خود را در مرگ پدر بزرگوارش ابراز مي نمود. 4 - چهارمين شخصيت و مورخي كه وجود بيت الاحزان را تاييد كرده، پيشواي مورخان، نورالدين علي بن احمد سمهودي مصري (844 - 911 هجري قمري) است، شخصيتي كه پس از وي هيچ مورخ و نويسنده اي در باره مدينه كتابي ننوشته و هيچ گوينده و خطيبي، از تاريخ مدينه سخن نگفته، مگر اينكه به گفته او استناد جسته و از كتاب وفاءالوفا استمداد جسته است. او مي گويد: مشهور در بيت الاحزان، همان محلي است كه به مسجد فاطمه معروف و در طرف قبله حرم (امام) حسن و (جناب) عباس واقع گرديده است. وي در ادامه تاكيد مي كند: به عقيده من، اين بيت الاحزان در محل همان بيت و مسكني است كه علي بن ابي طالب (ع) آن را در بقيع آماده ساخت كه فعلا در ميان آن، شكل چند قبر نيز موجود است. 5 - يكي از جهانگردان غربي كه به مكه و مدينه مسافرت كرده و در سياحتنامه خود از آثار و ابنيه حجاز و از اخلاق و رسوم مسلمانان در موسم حج و از جزئيات زندگي مردم حجاز سخن گفته است سر ريچار بورتون است كه حرم ها، گنبدها و بارگاه هاي موجود در بقيع را معرفي و با قلم خود ترسيم و تصوير نموده است. اين جهانگرد انگليسي در سال 1853 ميلادي بقيع را از نزديك مشاهده نموده و درباره بيت الاحزان چنين گفته است: در بقيع مسجد كوچكي است كه در سمت جنوبي گنبد عباس بن عبدالمطلب واقع گرديده و اين مكان را بيت الاحزان نيز مي نامند. زيرا فاطمه زهرا (س) آخرين روزهاي عمر خويش را در اين محل به سر مي برد و براي از دست دادن پدر عزيزش نوحه سرايي مي نمود. مطالبي كه از اين جهانگرد نقل شد، دليل روشني بر مشخص بودن ساختمان بيت الاحزان در زمان وي و اشتهار وجه تسميه و انگيزه ايجاد آن مي باشد كه يك جهانگرد انگليسي و غيرمسلمان در اندك زمان و با مختصر تماس با مسلمانان توانسته است همه اين مطالب را همانگونه كه در منابع محكم تاريخي و حديثي آمده است، دريافت و درسياحت نامه خود منعكس نمايد. 6 - فرهاد ميرزا معتمدالسلطنه كه در 18 ذيقعده 1292 هجري قمري به زيارت بقيع نائل گرديده، پس از بيان زيارت حرم، ائمه بقيع و نثار فاتحه بر قبور علما كه در كناي اين حرم مطهر واقع بودند، مي گويد: از آنجا به بيت الاحزان رفتم و از آنجا به زيارت حليمه سعديه. ** منابع تاريخي بيت الاحزان قبل از تخريب بيت الاحزان در سال 1344 هجري در آستانه تخريب واقع شد و در اين مدت كمتر از نيم قرن، از ميان ميليونها زائر بيت الاحزان، تعدادي از علماي برجسته و نويسندگان را مي بينيم كه در تاليفات خود از بيت الاحزان سخن به ميان آورده و از اين بناي تاريخي و اثر فراموش نشدني ياد نموده اند، از جمله: 1 - ابراهيم رفعت پاشا نويسنده و اميرالحاج مصري است كه براي آخرين بار در سال 1325 هجري قمري بقيع را زيارت كرده و مشاهدات خود را درباره بيت الاحزان چنين نقل مي كند: در بقيع، گنبد ديگري نيز وجود دارد كه قبة الحزن ناميده مي شود و مي گويند كه اين گنبد در بالاي همان محل ساخته شده است كه فاطمه (س) پس از رسول خدا (ص) به آنجا مي آمده و حزن و اندوه خود را ابراز مي نموده است. وي سپس اضافه مي كند: در بقيع گنبدهاي زيادي بود كه وهابي ها از بين برده اند. 2 - يكي ديگر از كساني كه در آستانه تخريب بيت الاحزان و پنج سال قبل از اين حادثه تاسف بار، بيت الاحزان را زيارت نموده و در سفرنامه خود به نام خاطرات مكه منعكس نموده است، مرحوم حاج سيد احمد هدايتي است كه ضمن بيان موارد و نقاط مختلفي كه حضرت زهرا (س) را زيارت كرده است، مي گويد: پنجم در بيت الاحزان كه قبرستان بقيع واقع است. 3 - مرحوم علامه سيد عبدالحسين شرف الدين، ( 1290 - 1377) سومين كسي است كه بيت الاحزان را پنج سال قبل از تخريب، زيارت و به تناسب بحثي در كتاب خود النص و الاجتهاد به اين مطلب تصريح كرده و گفته است: سپس علي بن ابي طالب در بقيع محلي را آماده ساخت كه فاطمه زهرا براي گريه كردن، به آنجا مي آمد و بيت الاحزان ناميده مي شد و شيعيان در طول تاريخ اين بيت را همانند مشاهد و حرمهاي مقدس زيارت مي نمودند تا اينكه در اين ايام (سال 1344 هجري قمري) ملك عبدالعزيز بر سرزمين حجاز مسلط و با دستور وي بر اساس پيروي از وهابيگري، منهدم گرديد و در سال 1339 هجري كه خداوند توفيق سفر حج و زيارت پيامبر و مشاهد اهل بيتش در بقيع را بر من عنايت فرمود، بيت الاحزان را زيارت كردم. ** نتيجه گيري 1 - بيت الاحزان، از دوران حيات حضرت زهرا (س) تا سال 1344 هجري قمري، محلي مشخص بوده كه شيعيان آنجا را همانند ساير مشاهد و حرمها زيارت و در آنجا به نماز و عبادت مي پرداختند و حتي امام غزالي اهل سنت نيز به نماز خواندن در اين محل تشويق و توصيه نموده است. 2 - بيت الاحزان در زمان حسين بن علي (ع) داراي چادر و خيمه بوده و سپس به ساختمان مبدل گرديده است كه هنگام تخريب داراي گنبد بوده است. 3 - بيت الاحزان در اصطلاح عامه، گاهي به مسجد فاطمه و گاهي با هر دو نام و گاهي نيز به قبه الحزن ناميده شده و طبعا نويسندگان نيز از هر سه نام مصطلح، استفاده نموده اند ولي آنچه مسلم است اين است كه بيت الاحزان هيچگاه بعنوان يك مسجد واقعي شناخته نشده است و وجود چند قبر در داخل آن كه سمهودي اشاره نموده، دليل و مويد اين معنا است. 4 - نكته مهم اين كه بنابر مضمون روايات، بيت الاحزان در داخل بقيع بوده و همه مورخان بدون استثنا بر همين معنا تصريح و اضافه مي كنند كه در سمت جنوبي و در مجاورت حرم ائمه اهل بيت (ع) قرار داشته است. بنابراين محلي كه در سال هاي اخير در خارج بقيع، به نام بيت الاحزان معروف گرديده، با واقعيات تطبيق نمي كند و منابع حديثي و تاريخي آن را تاييد نمي كند. برگرفته از: حوزه نت (نوشته حجت الاسلام محمدصادق نجمي) فراهنگ**1003**

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 318]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

هکرهاي سياه، سفيد، خاکستري و صورتي
بيت الاحزان يك حقيقت فراموش ناشدني · بهترین ترکیب نمایندگان مجلس این است که آنها را تصادفی انتخاب کنید! خاموش کردن کامپیوتر در زمان معین با Shutdown Timer ...

گوناگون

هر آنچه درباره قیمت زعفران باید بدانید!

بررسی قیمت PLC 1200 زیمنس و معرفی خدمات شرکت آسام

معرفی انواع اختلالات روانی و شخصیتی و نشانه های آن

چطور می‌توان با اجاره خودرو بهره وری تجاری و قراردادهای کا...

چرا پرینتر به کامپیوتر وصل نمیشود؟‌بررسی تمامی دلایل

بهترین سایت برای بررسی قیمت لحظه ای ارزهای دیجیتال

تقویم‌های رومیزی هوشمند: آینده‌ای نوآورانه در مدیریت زمان

شرکت طراحی سایت زئوس: انتخابی هوشمندانه برای کسب و کار شما

سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را...

چطور خواص دارویی زعفران ارگانیک می‌تواند زندگی شما را تغیی...

ایا مهاجرت کاری به کانادا بدون مدرک زبان امکان پذیر است؟