واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: يلدا نام سرياني تولد بود اما برگفته از واژه پارسي سوشينات به مفهوم جشن و اين كلمه براي نخستين باز از سوي ايرانيان حكيم به عنوان جشن انقلاب زمستاني در نخستين شب آغاز زمستان به كار رفته است. مردمان مشرق زمين در اين آيين كه بعدها روميان آن را ناتاليس نام نهادند، ايزدمهر بر اهريمن تاريكي ها پيروزمند مي شود و مهر در تمامي سرزمين مشرق از طلوع خورشيد گسترش مي يابد. در اين آيين شرقي مردمان باستان ميز پان هفتگانه را بر پا مي كردند و مهرها در بلندترين شب سال به همديگر هديه مي دادند تا اين ميزبان ها به عنوان كرسي همنوع دوستي برشمرده شود. هفت هزار پيش بود كه نياكان ايرانيان به گاهشماري خورشيد دست يافتند، تا با مراقبه و تامل دريابند كه نخستين شب زمستان بلندترين شب سال نيز مي باشد. نياكان ايرانيان در عصر باستان اين جشن ها را با روشنايي و نور پيوند داده و مي آراستند و آنها خورشيد را نماد نيكي و مهرباني مي پنداشتند و در جشن هايشان به آن احترام مي گذاشتند و نيز در آخرين شب پاييز بيدار مي ماندند، تا خود شاهد طلوع خوشه هاي خوش رنگ خورشيد باشند. تاريخ ايرانيان سرشار از اين آيين هاي معنوي است كه بيشتر به واسطه پيوندهاي ديني و مذهبي ، مملو از مفاهيم ، مباني معرفتي و انسان شناختي است. دي ماه در ايران كهن چهار جشن را در بر داشت كه شامل نخستين روز ماه دي، روز هشتم، پانزدهم و بيست و سوم بود و هم اكنون از اين چهار جشن فقط شب نخستين روز دي ماه يا چله نشيني و شب يلدا جشن گرفته مي شود. شب يلدا، آخرين شب پاييز، پايان قوس، آغاز جدي و درازترين شب سال است و واژه يلدا سرياني ولادت خورشيد (مهر، ميترا) است و روميان آن را ناتاليس انويكتوس يعني روز تولد مهر شكست ناپذير مي نامند. به باور گذشتگان، در پايان اين شب دراز كه آن را اهريمني و نامبارك مي دانستند،سرانجام تاريكي شكست مي خورد و روشنايي پيروز و خورشيد زاده مي شود و روزها رو به بلندي مي روند. بسياري از سرزمين هاي كهن به شگون و ميمنت رهايي خورشيد از چنگ شب هاي اهريمني و زايش خورشيد، آغاز دي را شروع سال خود قرار داده اند. در سده چهارم ميلادي براثر اشتباهي كه در محاسبه كبيسه ها رخ داد روز 25 دسامبر را (به جاي روز 21 دسامبر) روز تولد ميترا يا خورشيد دانسته و تولد عيسي مسيح(ع) را نيز در اين روز آغاز سال قرار دادند. همچنين سنايي شاعر پر آوازه ايراني در اشاره به اين تقارن آن گونه بيان داشته كه به صاحب دولتي پيوند اگر نامي همي جويي / كه از پيوند با عيسي چنان معروف شد يلدا . جشن ميلاد مسيح كه در 25 دسامبر ثبت شده، طبق تحقيق،دراصل جشن ظهور ميترا بوده كه مسيحيان در قرن چهارم ميلادي آن را روز تولد مسيح قرار دادند. انگيزه هاي پايدار شدن يلدا را مي توان از جمله شب زايش خورشيد (مهر) به عنوان يكي از باورهاي ديني كهن، بلندترين شب سال، طولاني ترين تاريكي، شبي شوم و ناخوشايند كه از فرداي اين شب، به كوتاهي مي گرايد و پايان برداشت محصول صيفي و آغاز فصل استراحت كشاورزان دانست. ابوريحان بيروني از جشن روز اول دي ماه كه آن را خرم روز مي نامند، در دستگاه حكومتي و پادشاهي ياد مي كند و نامي از شب يلدا به ميان نمي آورد، كه مي توان علت آن را خانوادگي و غيررسمي بودن آن دانست. يلدا برگرفته از تولد است و مفهوم زايش را مي دهد كه ريشه در باورها و اعتقادات ايرانيان باستان داشته و در آيين ميترائيسم نيز جشن تولد مهر در نخستين شب فرارسيدن زمستان گاهشماري مي شده است. قديمي ترين سند مكتوب جهان كه نام مهرايزد و جشن زايش مهر در آن نام برده سندي لوح گلي مربوط به 1400 سال پيش است كه در متعلق به آسياي ميانه كشف شده است. در عصر باستان كه مردم بيشتر رمه گردان و كشاورزان بوده اند با گاهشماري كه به آن دست مي يابند به انتظار طلوع خورشيد در نخستين روز ديماه، آخرين شب پاييز را تا طلوع خورشيد به انتظار مي نشستند. دزدان دريايي براي نخستين بار فرهنگ ميترائيسم را با خود به روم باستان مي برند و 21 دسامبر در روم باستان به عنوان زايش مهر و مسيح به عنوان نجات دهنده مطرح مي شود. فرهنگ زايش مهر حتي پس از ميلاد حضرت عيسي(ص) رواج يافت و 25 دسامبر كه زمان ميلاد حضرت عيسي (ع) بوده در 21 دسامبر گرامي داشته مي شد. جشن اول دي ماه نيز به عنوان جشن خورما به مفهوم جشن خورشيد بوده كه از اين پس زمين براي زايش خورشيد به سمت تازه شدن و بهار پيش مي رود. به گزارش ايرنا،در خانه هاي روستايي، خربزه و هندوانه و انار را در انبار گندم مي گذاشتند و انگور را همانطور كه بر درخت آويزان بود در كيسه ها مي كردند و يا درجايي خنك به بند مي آويختند، و در شب يلدا تمامي آنها بايد خورده مي شد. آجيل شب چره كه شامل دانه هايي نظيرگندم و نخود برشته، تخمه هندوانه و كدو، بادام، پسته، فندق، كشمش، انجير و توت خشك است، در بسياري از شب نشيني ها، مهماني ها و گردش ها فراموش نمي شد. در شب يلدا، عشق و مهر به خانه ها مي آيد، دوستان و آشنايان و بزرگترهاي فاميل در كنار هم فرصتي براي بيان خاطره ها و خوبي ها مي يابند و بر انتظار تولد خورشيد صداقت و راستي تاكيد مي كنند. شب يلدا ميراثي معنوي است كه طي آن در بزرگداشت و شكرانه وجود يكايك اعضاي خانواده، فاميل، دوست و قدرشناسي از دوستي ها، دلهاي تلطيف شده،برات مي جويند و ضمن دعاي رحمت و رضوان براي شهدا و درگذشتگان، سلامتي و طول عمر يكديگر را از خداي بزرگ مي خواهند. گزارش از محمود رييسي 7359/671
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 474]