جنين در محاصره امواج صوتي

واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: اين روزها زنان باردار در اولين جلسه مراجعه به پزشك درباره زمان سونوگرافي سه‌بعدي سوال مي‌كنند. سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي اين روزها بين زنان باردار مد شده است؛ در حالي كه كمتر كسي از خطرات احتمالي آن اطلاع دارد. متاسفانه بسياري از سونوگرافي‌هاي سه‌بعدي انجام شده كاملا غيرضروري بوده و تنها به قصد تشخيص جنسيت يا تهيه عكس سه‌بعدي استفاده مي‌شود و هيچ كاربرد علمي ندارد؛ در حالي كه اين نوع سونوگرافي در موارد بسيار محدود و طبق تشخيص و صلاحديد پزشك متخصص بايد انجام شود. يكي از بزرگ‌ترين دستاوردهاي علمي بشر در طول تاريخ كه توانسته است نقش مهمي در علم پزشكي براي تشخيص و شناسايي بسياري از بيماري‌ها و ناهنجاري‌ها داشته باشد، سونوگرافي است. اين وسيله نقش موثري در پيشگيري از بسياري عوارض و بيماري‌ها دارد. سونوگرافي، فرآيندي است كه از طريق امواج صوتي، تصاويري از بافت‌ها و ارگان‌هاي داخلي بدن انسان به دست مي‌آيد كه پس از شكل‌گيري به مانيتور ارسال شده و با پردازش توسط دستگاه، تصوير مشاهده مي‌شود. در حال حاضر سونوگرافي معمولي يا دوبعدي كه تصاوير سياه و سفيد را در اختيار پزشك قرار مي‌دهد، يك روش بي‌خطر تصويربرداري در دوران بارداري است؛ البته مادران باردار نبايد درخصوص انجام چنين سونوگرافي‌هايي هم اصرار بي‌مورد داشته باشند و بايد طبق تشخيص پزشك انجام شود. اين سونوگرافي معمولا براي تاييد ضربان قلب، تخمين سن بارداري، تعيين موقعيت جنين، تشخيص حاملگي خارج از رحمي و ناهنجاري‌هاي احتمالي كاربرد دارد. در سونوگرافي سه‌بعدي ـ كه از سال 1990 در دنيا رواج يافت و در كشور ما قدمت آن به 10 سال مي‌رسد ـ امواج صوتي با زواياي مختلف به بدن جنين تابانده مي‌شود و انعكاس اين امواج با كمك نرم‌افزارهاي پيشرفته رايانه‌اي تصاويري در سه جهت طول، عرض و عمق توليد مي‌كند. در سونوگرافي چهاربعدي علاوه بر ايجاد تصاوير سه‌بعدي از جنين، حركات جنين نيز نشان داده مي‌شود. خطرات احتمالي سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي از آنجا كه در سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي انرژي زيادي به جنين وارد مي‌شود، اين انرژي ممكن است براي جنين خطرناك باشد، گرچه هنوز خطرات احتمالي به اثبات نرسيده، ولي تحقيقاتي ادعا مي‌كنند به دنبال سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي احتمال سوختگي در بافت نرم جنين وجود دارد همچنين به دليل انرژي بسيار بالا، امكان بروز آسيب برحلزون شنوايي جنين نيز هست. دستگاه‌هاي سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي براي گرفتن تصوير مناسب حداكثر انرژي آلتراسوند را به داخل بدن مي‌فرستند و چنانچه پروب اين دستگاه به ميزان كافي روي شكم مادر باردار نگه داشته شود، حتي مي‌تواند مايع‌آمنيوتيك (كيسه اطراف جنين) را به جوش بياورد و به بافت‌هاي جنين آسيب بزند، پس مهارت پزشك سونوگراف در مدت زمان سونوگرافي نقش بسيار مهمي در بروز‌ آسيب‌هاي احتمالي دارد. در حاملگي‌هاي چند قلويي براي بررسي جنين‌ها، زمان بيشتري لازم است و بالطبع آسيب نيز بيشتر خواهد شد. اين نوع سونوگرافي‌ها تنها در صورت صلاحديد پزشك و تا حدامكان يك مرتبه در هفته‌هاي 18 تا 24 بارداري توصيه مي‌شود. اين نوع سونوگرافي معمولا براي افرادي توصيه مي‌شود كه در سونوگرافي دوبعدي به ضايع برخورد كرده باشند، به وجود ناهنجاري مشكوك شده باشند كه براي به دست آوردن اطلاعات كامل‌تر و تشخيص قطعي از سونوگرافي سه‌بعدي استفاده مي‌كنند. مثلا ضايعاتي در صورت جنين يا شكاف كام و همچنين مشكلاتي در اندام و دست و پا و به طوركلي آنومالي‌هاي اندام‌ها و ضايعاتي كه در ظاهر اندام وجود دارد، با كمك سونوگرافي سه بعدي براحتي قابل تشخيص هستند. همچنين در مواردي كه مشكوك به بيماري‌هاي كروموزومي هستند يا اگر آنومالي در حاملگي قبلي مادر وجود داشته باشد، براي رسيدن به اطلاعات كامل‌تر سونوگرافي سه‌بعدي توصيه مي‌شود. در حال حاضر با استفاده از سونوگرافي سه‌بعدي، امكان تشخيص بموقع ناهنجاري‌هاي جنيني و تصميم‌گيري بهتر درخصوص يا ادامه بارداري و بررسي نتايج اعمال جراحي داخل رحمي براحتي امكان‌پذير شده است. متاسفانه بسياري از سونوگرافي‌هاي سه‌بعدي انجام شده كاملا غيرضروري بوده و تنها به قصد تشخيص جنسيت يا تهيه عكس سه‌بعدي استفاده مي‌شود و هيچ كاربرد علمي ندارد سونوگرافي سه‌بعدي معمولا با توجه به حساسيت جنين در 3 ماهه اول و به دليل كم شدن مايع آمنيوتيك در 3 ماهه آخر نبايد انجام شود و 3 ماهه دوم بهترين زمان است. سونوگرافي دوبعدي معمولا 3 مرتبه انجام مي‌شود. در 3‌ماهه اول براي تعيين سن حاملگي و تعيين زمان ختم حاملگي، در 3 ماهه دوم براي تعيين آنومالي‌ها و در 3 ماهه سوم براي پيش‌بيني دقيق زمان ختم حاملگي. براي تعيين رشد و سن جنين، اندازه‌گيري ارتفاع رحم حداكثر تا زمان هفته بيستم بارداري مي‌تواند روش تشخيصي باشد، ولي اين روش به دليل خطاهاي زيادش نمي‌تواند جايگزين سونوگرافي در 3 ماهه اول بارداري باشد، زيرا ممكن است فيبروم‌ها يا آنومالي‌هاي رحمي در تعيين رشد و سن جنين خطا ايجاد كنند، پس توصيه مي‌شود حتما در 3 ماهه اول يك سونوگرافي براي كمك به تعيين رشد جنين در ماه‌هاي بالا انجام شود. براي تعيين وجود آنومالي‌هاي جنين علاوه بر سونوگرافي، روش ديگري نيز وجود دارد. با آزمايش ژنتيك در 3 ماهه اول بين هفته يازدهم تا چهاردهم همراه با اطلاعات سونوگرافي مثل ديدن استخوان بيني و اندازه‌گيري چين پشت گردن جنين و همچنين سن مادر مي‌توان به آنومالي‌هاي جنين پي برد. مجموعه اين اطلاعات را به رايانه داده تا آنومالي‌هاي احتمالي كروموزومي تشخيص داده شود و از اين طريق مي‌توان پي برد كه اين جنين مشكل دارد يا خير و در صورت وجود مشكل كه شامل گرفتن نمونه از مايع آمنيوتيك يا جفت جنين و انجام آزمايشات كروموزومي است، مي‌توان به آنومالي‌هاي كروموزومي جنين پي برد، ولي چون اين روش احتمال سقط جنين را به دنبال دارد، معمولا با گرفتن سونوگرافي و آزمايش خون اين آنومالي‌ها تشخيص داده مي‌شود. براي انجام سونوگرافي اصراري نداشته باشيد متاسفانه كاربرد روش تشخيص سونوگرافي سه‌بعدي و چهاربعدي در بيشتر موارد غيرضروري است. اين روش بايد پس از سونوگرافي دوبعدي آن هم در صورت تشخيص پزشك مبني بر احتمال وجود ناهنجاري انجام پذيرد. استفاده از روش سونوگرافي سه‌بعدي در موارد غيرضروري ضمن احتمال آسيب به جنين باعث اتلاف وقت و تحميل هزينه مالي فراوان به بيماران مي‌شود؛ چرا كه اين نوع سونوگرافي مشمول بيمه نمي‌شود و به دليل گران بودن آن، تنها هدر دادن پول است. پس هنگام مراجعه به پزشكتان، اصراري برانجام اين نوع سونوگرافي نداشته باشيد. دكتر مژگان كلانتري متخصص راديولوژي استاديار دانشگاه شهيد بهشتي پایگاه اینترنتی

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: پرشین وی]

[مشاهده در: www.persianv.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1066]