واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: رامهرمز؛ پايتخت عيلام نو
دكتر عبدالعزير ساقي از رامهرمز با ارسال نامهاي به روزنامه اطلاعات خواستار چاپ مطلب زير درباره تاريخچه آثار باستاني ارزشمند زادگاه خود شدند.
در اين نامه آمده است؛ اي كاش سران اميرنشينهاي ليليپوتي چسبيده به جنوب خليج فارس قدر ولي نعمت و سرزمين مادري خود يعني جلوهگاه جانان، چراغ هميشه فروزان ايزدمنان، ايران را بدانند و به جاي سرقت مفاخر، جعل نام و ادعاهاي مبتني بر توهم و هذيان در راه پيمودن پلههاي انسانيت، اخلاق فاضله، دانش، جوانمردي و از همه بالاتر اتحاد اسلامي و ايران گام بردارند.
روستاي جوبجي، از توابع دهستان رستم آباد، بخش مركزي رامهرمز در 100كيلومتري اهواز و در مسير رامهرمز به بهبهان واقع است.
محوطه باستاني جوبجي با حدود 40 هكتار مساحت از جنوب بين زمينهاي كشاورزي روستاي جوبجي و از سوي شمال در حريم رودخانه اعلاء قرار دارد و از شرق به سنگ شكن بنياد مسكن (شهيد دامغاني) و از غرب به روستاي دهيور محدود ميشود. بر سطح محوطه، سفالينههاي شاخص دوره عيلامي و اشكاني به وفور ديده ميشود، همچنين در حدفاصل روستاهاي جوبجي و دهيور دو زيارتگاه سيد حسين زيدون (زاهدون) و امامزاده هوريا (اوريا) با بقاياي سفالينه دورههاي اسلامي از جمله دوره صفوي، نشان از گستردگي اين محوطه دارد. در اين محوطه آرامگاهي از دورهِ عيلام نو به طور اتفاقي به دست آمد كه با استناد به خط نوشته ميخي به نام شوتور نهونته پسر ايندد برروي يكي از حلقههاي زرين موجود در آن، به اواخر اين دوره تعلق دارد.
نام اين پادشاه در همين زمان در نقش برجسته كول فرح به عنوان حامي هاني فرماندار محلي اياپير(ايذه) آمده است و در حقيقت هاني خراج گزار وي بوده است. وي از جمله پادشاهان عيلام بود. اين آرمگاه سازهاي سنگي با طاقي است كه با اندكي خيز به كمك لاشه سنگهاي لوحي با ملات گل و گچ و شن ريز و درشت، به طور پلكاني شكل گرفته است.
اين سقف از سوي شمال و جنوب برروي ديوارههايي از ساختار طبيعي محل كه سنگهاي ريز و درشت رودخانهاي همراه با لايههاي آهكي و گچي است، استوار شده، اما از سوي شرق و غرب با همان مصالحي كه در سقف به كار رفته، ديوار چيني شده است. ديوار شرقي قطور، اما ديوار غربي فقط يك رج، سنگ چين شده است.
حلقههاي زرين
در اين آرامگاه دو تابوت از نوعي كه به وان حمام شهرت يافته است، با بقاياي استخواني كه مطالعات انسان شناسي، تعلق آنها را به دو زن ثابت كرده، قرار داشت. به همراه آنها مقادير قابل ملاحظهاي از آثار هنري ارزشمند مدفون شده بود.
اين آثار شامل دست آفريدههاي زرين، سيمين، مفرغي، سنگي، سفالين، زيورهايي از سنگهاي نيمه بها و... بوده، كه بسياري از آنها از جمله دو حلقه زرين با خط نوشته ميخي است.
به طور كلي با اين گور نهادهها شامل زيورهاي زرين به شكل دسته خنجر، النگو، دستبند، گلسينههاي مرصع، دگمه، مهر و آويز، سنجاق به اشكال و اندازههاي گوناگون همراه با زيورهايي از سنگهاي نيمه بهادار، ظروف و پيكركهاي مفرغي، برخي آثار آهني از جمله تيغه خنجر به دست آمده است.
در بيرون آرامگاه در كنار ديوار غربي تعدادي خمره بزرگ ته دگمهاي ويژه آذوقه نهاده شده بود كه ضمن كاوش در اختيار ما قرار گرفت.
اين آرامگاه با تمامي محتويات آن يادآور آرامگاه سنگي زيرزميني ارجان در بهبهان به اندازه كوچكتر و با يك تابوت مفرغي مشابه است كه حلقه زرين درون آن خط نوشتهاي ميخي با نام كيدين هوتران پسر كورلوش را بر خود داشته است. حلقههاي زرين موجود در آرامگاه رامهرمز با آنكه كوچكتر و سادهتر و كمآرايهتر از حلقه زرين ارجان هستند اما با داشتن دو خط نوشته يكي به نام پادشاهي از دوره تاريك تاريخ عيلام نو و نوشتهاي درباره يك صاحب منصب محلي، اهميتي دوچندان دارند.
در ميان آثار زرين اين آرامگاه، فقط اين دو حلقه بنا به داشتن خط، و نيز يكي از انواع دگمهها و برخي از ظروف و يك آتشدان مفرغي كه در آرامگاه كيدين هوتران در ارجان نيز پيدا شده است، به آثار مجموعه ارجان شباهت دارد.
براي ساير آثار زرين اين مجموعه نميتوان مشابهي در دوره عيلام يافت مگر در جزييات تزييني و فني كه با برخي از آثار مكشوفه در شوش در دوره عيلام مياني و نو قابل مقايسه هستند.
يك گل سينه زرين با يك نگين بزرگ عقيق با خط نوشتهاي از اين دوره بر پشت آن و خط نوشتهاي كهنتر بر روي آن و يك دستبند زرين مرصع كه نگين مركزي آن نيز داراي خط نوشته است به غناي فرهنگي و هنري مجموعه آثار اين محوطه ميافزايد. ناگفته نماند كه آثار زرين ارزشمند هنري، موجود در اين آرامگاه ميتوانست در دوره هخامنشي بسيار الهام بخش هنرمندان صنعتگر بوده باشد كه خود وامدار هنر طلاكاري شوش در گذشته بودهاند.
از اينرو دست آفريدههاي زرين اين مجموعه ميتوانند در زمره آثار ملي محسوب شوند.
از سوي ديگر كشف اين آرامگاه در دشت رامهرمز، نشان دهنده حضور عيلاميها در اين بخش از قلمرو عيلاميان در سالهاي پاياني حكومت ايشان پس از حمله آشور بانيپال است و ميتوان با جستجو و بررسي و گمانهزني در محوطه باستاني جوبجي و ساير محوطههاي عيلامي اين دشت و با تكيه و بر نتايج آنها، صفحاتي بر تاريخ تاريك حكومت عيلام نو به هنگام پايان حكومت مادها و پيش از پادشاهي هخامنشيها افزود.
عمارت صميمي رامهرمز
در كتاب تاريخ بختياري به قلم ابوالفتح اوژن بختياري چنين آمده است كه پس از فوت اسفنديارخان سردار اسعد در سال 1321 هجري قمري، آقايان محمدحسينخان سپهدار و حاجعليقلي خان (سردار دوم كه بعداً از بنيانگذاران مشروطه شد) ضمن مراجعت از اروپا رهسپار دارالخلافه تهران شدند و در آنجا لقب سردار مفخمي را از مظفرالدين شاه دريافت و پس از مدت كوتاهي اقامت به زادگاه خويش مراجعت كردند و محمدحسين خان به سمت ايلخاني و نجفقليخان برادر بزرگتر وي به سمت ايلگري تعيين و مشغول به كار شدند.
در همان زمان محمدحسينخان سپهدار بختياري با توجه به اين كه علاقه مفرطي به رامهرمز داشت پاركي زيبا به همراه تجارتخانه هاي بسيار در قريه كيمه (يكي از قسمتهاي مهم رامهرمز) بنا نهاد و دختر اميرزاده بيگزنگنه را هم كه يكي از روساي طايفه جانكي گرمسير بود به ازدواج خود درآورد و به دليل تعلق خاطرش به وي شوق فراواني داشت كه در رامهرمز اقامت گزيند.
سپهدار قبل از اين كه بتواند در عمارتي كه بنا كرد استقرار يابد از دنيا رفت.
پس از فوت محمدحسينخان سپهداردرسال 1340، محمدصميمي به رامهرمز نقل مكان كرد و اجراي اصلاحات ارضي عمارت كيمه كه بعدهاً به عمارت صميمي مشهور شد، به نام وي ثبت شد.
تاريخچه بنا:
ساخت اين بنا قبل از تولد مرحوم محمد صميمي و به حدود 110 سال قبل باز ميگردد.
اين ساختمان كه درب آن در شمال و در يك خيابان اختصاصي واقع است، داراي دو برج ديدهباني بود و در همان امتداد حدشمالي بعد از دروازه ورودي ساختماني بسيار جالب داشت، اتاقهاي دو طرف آن در يك كريدور عبور به عرض تقريبا3 ً يا 4 مترباز ميشد و در ميانهها داراي يك محيط مدور با طاق ضربي بسيار زيبا بود و در وسط آن حوض آبي وجود داشت كه تقريباً يك طرف ضلع شمال را تا درب ورودي ميگرفت و براي سواران و نگهبانها و به اصطلاح لابي مراجعين ساخته شده بود.
ضلع شرقي سراسر به يك بازار سرپوشيده منتهي ميشد كه داراي دو درب بود و در آن چند واحد مغازه دو طرف نظير بازارهاي قديمي رامهرمز و اصفهان و ساير بلاد ايران ساخته شده بود كه متاسفانه از ميان رفته است و از جنوب هم به روستاي كيمه و از غرب به باغ وسيعي محدود ميشد، ساختمان پارك به اندازه زيربناي آن داراي زيرزمين و ساختمان بود و ساختمان در واقع بر يك زيرزمين وسيع بنا با طراحي زيبا و دور تا دور آن را باغ مركبات و درختان سرسبز ميپوشانيد و در مقابل پلههاي ورودي آن استخري زيبا به چشم ميخورد كه هنوز با آنكه اتاقهاي آن را با ديواركشي تغييراتي دادهاند و هر اتاق بزرگ به چند اتاق كوچكتر تبديل شده از بيرون زيبايي طرح آن را ميتوان تشخيص داد.
متاسفانه در دورانهاي مختلف لطمات زيادي به ساختمان و درختان باغ آن وارد شده است با اين حال درب اتاقها از بهترين چوبهاي زمان خود بودهاند و پس از حدود 110 سال كوچكترين آسيبي نديدهاند.
مانند اين ساختمان را مرحوم سپهدار بوسيله همان معمار نخستين بدون زيرزمين در روستاي دستگرد امامزاده شهركرد ساخت كه آن هم از ميان رفته است و فقط قسمتي از ديوارهاي محصور كننده آن باقيمانده است.
آب پارك (عمارت) از طريق جويبار جاري در دهستان شهرياري و از جوي معروف به بورشاهي تامين ميشد.
يك رشته جوي در كناره جاده ورودي پارك (كه اين جاده در شمال پارك ساخته شده است) آب حوض ساختمان را كه به طور گنبدي ساخته شده و محل استراحت سواران و مراجعين و محافظين بود، تامين ميكرد.
از اين آب كه به طور مداوم جريان داشت باغهاي پشت عمارت نيز آبياري ميشد.
پوشش گياهي پارك بيشتر مركبات بويژه پرتقال و نارنج بوده و گلهاي تزييني مانند گل كاغذي با رنگهاي مختلف (سرخ، نارنجي، بنفش) در حوالي حوض مقابل ساختمان اصلي در كنارههاي باغچه كاشته شدهاند. بنا متعلق به دوره قاجار و كاربرد مسكوني داشته است و در اوايل انقلاب تبديل به انبار اسلحه و بعد از آن هم توسط شهرداري تحويل دانشگاه پيام نور شد كه تا حدوداً يك سال پيش در اين بنا مستقر بودند.
قسمتهاي اين بنا عبارتند از زيرزمين، ايوان ستونداري كه در سه سوي بنا قرار دارد كه فقط قسمت شرقي بنا ستون و ايوان ندارد. زيرزمين خود شامل، راهرو، دو تالار، حوض خانه (در حال حاضر حوض ندارد) و دهليز است.
خود بنا شامل دوتالار بزرگ، يك تالار كوچكتر، سه اتاق، اتاق خدمتكار و اتاق نگهبان، بوده و حمام و آشپزخانه جز الحاقات بعدي بنا است كه در انتهاي قسمت شرقي ساخته شدهاند.
مرمت عمارت صميمي از سال 84 توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شروع و همچنان ادامه دارد و با توجه به اتمام مرمت كوشك مركزي عمارت، موزه تاريخي و مردمشناسي آن در دو بخش همكف و زير زمين طراحي و اجرا شده است.
در تالارهاي موزه اشيا سفالي، شيشهاي و فلزي از دورههاي مختلف پيش از تاريخ تا اسلامي شامل مهر، سفالينههاي ته دكمهاي و لعابدار، خمرههاي سفالي ويژه نگهداري آذوقه و مايعات، انواع بطريهاي شيشهاي، پيكركهاي مذهبي و تزييني و سنگ نوشتههاي داراي خط ميخي به نمايش گذاشته شده است.
دوشنبه 6 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2770]