تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1849921353
همدان 1913 مأموريتي فراموش شده
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
همدان 1913 مأموريتي فراموش شده نويسنده:نيکول شواليه ترجمه: کاميار عبدي پييرآميه در جريان گفت وگويي توجه مرا جلب كرد كه درباره مأموريتي كه اندكي پيش از آغاز جنگ جهاني اوّل به سرپرستي شارل فوسه در همدان انجام شده اطلاعات چنداني در دست نيست. تذكّر آميه مرا بر اين واداشت تا به بررسي مكاتباتي عمدتاً اداري بپردازم كه بين هيأت فرانسوي باستان شناسي در ايران و اداره مسؤول آن، يعني وزارت آموزش و پرورش عمومي فرانسه رد و بدل شده بود.ازاين رهگذر به چند نامه و يك گزارش كوتاه برخوردم. اين اوراق، به همراه چند شيء كه در موزه ي لوور نگهداري مي‌شدند تنها بقاياي اين مأموريت فراموش شده‌اند. مأموريت فوسه با تغييراتي در هيأت علمي فرانسوي در ايران مصادف بود. در آن زمان وزارت آموزش عمومي قصد داشت انحصار حفريات باستان شناختي را كه فرانسه در ايران به دست آورده بود به شكل گسترده تري به مرحله ي اجرا گذارد. اين اقدام وزارت آموزش عمومي يا نظر ژاك دومورگان كه ميل داشت حفريات را به شوش محدود كند و در تضاد بود. پيش از آن، هدف اصلي هيأت اعزامي به تهران به سرپرستي پزار و پوند و نيز گسترش اين حق انحصار فرانسويان به ديگر نقاط ايران بود. در سال 1912 وزارت آموزش عمومي فرانسه بر آهنگ تلاش خود افزود و پيشنهاد شارل فوسه، استاد زبان شناسي كولژ دو فرانس، مبني بر حفاري در شمال ايران، به ويژه در منطقه ي همدان را با آغوش باز پذيرفت و طي حكمي به تاريخ 28 ژوئن 1912 مأموريت در منطقه مذكور را به او محول كرد. هر چند وزارت آموزش عمومي فرانسه با توافق با دو مورگان فوسه را در طول مأموريتش رسماً به عضويت هيأت علمي فرانسوي در ايران در آورد، اما قرار بود كه او از هيأت كمك مالي دريافت نكرده و هزينه‌هاي هيأتش را از محلي ديگر تأمين نمايد. امّا با استعفاي دومورگان در 12 اكتبر 1912 و انحلال هيأت علمي فرانسه در ايران در 12 نوامبر همان سال اين ترتيبات مقدّماتي را با مشكل مواجه كرد. وزارت آموزش عمومي براي اينكه حفريات شوش متوقف نشود رولان دو مكنم و پرشيل را به اتفاق يكديگر به سرپرستي هيأت گماشت، و در عين حال طرحي را به مورد اجرا گذاشت كه هدفش ايجاد تنوع در فعاليتهاي باستان شناسي فرانسه در ايران بود. در اين راستا، حفاري در بندر بوشهر به درخواست موريس پزار به او واگذار شد. از سوي ديگر هانري ويوله به ايران اعزام مي‌شود تا حفريات جديدي اسلامي را به راه بيندازد و در نهايت در 22 نوامبر 1912 فوسه به سرپرستي حفريات همدان منصوب مي‌شود و با وجود تصميمات پيشين، مقداري كمك مالي نيز در اختيار او قرار گرفت. فوسه كه از تاريخ مأموريتش راضي نبود با اين استدلال كه به علت آب و هواي نامساعد نمي‌تواند از نوامبر تاپايان مارس (آبان تا اوايل فروردين) در همدان حفاري كند از وزارت آموزش عمومي خواست كه به او اجازه دهند تا در اين مدت در ري حفاري كند .وي توانسته بود كه با مقامات محلي رابطه ي خوبي برقرار كند و به همين دليل اميدوار بودكه بر مشكلاتي كه پيشتر هيأت اعزامي به تهران به آن برخورده بود فايق آيد. وزارتخانه به فوسه پاسخ مثبت داد. هيأت روز 9 فوريه 1913 از فرانسه حركت كرد. داوطلبي به نام مسيو گالبرون كه مأمور مشاحي و نقشه برداري بود، و چهار نفر سرپرست حفاري فوسه را همراهي مي‌كردند. شارل ويرولو كه از جانب وزارت آموزش عمومي مأمور شده بود تا لهجه‌هاي اصلي زبان فارسي را مطالعه كند و در همين ايّام در شمال ايران بود به طور اتفاقي نقش مترجم هيأت را بازي كرد. فوسه پس از ورود به همدان در 16 آوريل 1913 با شماري از زمين‌داران وارد مذاكرده شد و با همكاري وكيل ايراني‌اش با آنان قراردادي بست كه به او اجازه مي‌داد كه بدون پرداخت هيچ گونه خسارتي در زمينهايشان به حفاري بپردازد. فقط قرار بر اين شد كه اشياي كشف شده به 6 قسمت تقسم شوند،3 قسمت به فرانسه برسد، 2 قسمت به مالك زمين، و يك قسمت به دولت ايران. با وجود اين مقدمات، كه كارها را بسيار ساده كردند، خواهيم ديد كه حفريات همدان به نتيجه ي چشمگيري دست نيافت. كوشش هاي متعدد فوسه از 17 آوريل تا 13 اكتبر 1913 در داخل و خارج شهر به جايي نرسيد. جستجوهاي او از هر سو به مانع بر مي‌خورد، زيرا تمامي نقاطي كه در داخل يا حومه ي شهر توجه او را جلب كردند ملك خصوصي بودند.برخي از اين حفريات زمان اندكي بيشتر به طول نينجاميدند و نتايج چنداني را به دست ندادند و لذا بيش از مطالبي كه پيش پا افتاده اطلاعات بيشتري درباره ي آنها در دست نيست. فوسه در حالي كه در انتظار تجهيزاتش بود، كه در رشت متوقف شده بودند، در روز 18 آوريل رو به روي شير سنگي در جنوب شرقي شهر چند گمانه زد. وي معتقد بود كه شير سنگي در مكان اصلي‌اش قرار ندارد و همراه با آثار ديگري به آن نقطه منتقل شده است،اما گمانه ها به نتيجه‌اي دست نمي‌يابند. اندكي بعد فوسه با توجه به گفته ي شخصي كه مدعي بود تعداد زيادي سكه در باغش در داخل شهر يافته است به حفاري در آنجا مبادرت مي‌ورزد. امّا پس از پنج روز حفاري نتيجه‌اي مگر رسيدن به خاك بكرعايدش نمي‌شود. فوسه كه مي‌خواست بخت خود را در خارج از شهر نيز بيازمايد از 21 تا 30 مه در ديزج در فاصله ي يك ساعتي شمال همدان حفاري مي‌كند، خبر كشف حدود چهل كيلو سكّه ي مسي اسلامي او را به اين كار تشويق كرده بود، امّا پس از آنكه حفاري در عمق بسيار كمي به آب برخورد از ادامه ي كار چشم‌پوشي كرد. سرانجام از 6 تا 20 سپتامبر، فوسه به جستجو در اطراف بنايي پرداخت كه از قديم الايام به آرامگاه ملكه استر و عمويش مردخاي معروف بود.«مقبره در كنارمحلّي قرار دارد كه يهوديان همدان آنجا را گورستان يهودي مي‌دانند» فوسه ناچار بود كه به جستجو در باغي كه در چند متري مقبره قرار داشت اكتفا كند. فوسه به زودي به خاك بكر برخورد «بدون نتيجه‌اي مگر نگران كردن يهوديان از حفر يك راهروي زيرزميني به سوي گورستانشان در هراس بودند» فوسه مدتي نيز در سه نقطه ي ديگر وقت صرف كرد،امّا آنها نيز نتايج مورد نظر او را عايدش نساختند.در همان اوايل مأموريت، فوسه قصد داشت كه از حسن نيّت مقامات محلّي سود برده و دستياران حفارش را آموزش دهد. وي از 22 آوريل تا 31 مه به تفحّص بر روي تپه مهمي به نام مصلّي در شمال شرقي شهر پرداخت.و در نخستين بررسيها، فوسه به اين نتيجه رسيد كه آنچه را كه در خيال دارد در تپه مصلّي نخواهد يافت. تقريباً در تمامي قسمتهاي تپه پس از كمي حفاري به صخره برخورد شد و فوسه فقط توانست كمربندي در دو رأس تپه را حفاري كند كه آن نيز، طبق برآورد او،قدمت چنداني نداشت. دستاوردهاي حفاري در اين قسمت انبوهي آجر لعابدار و بدل چيني بودكه چندان جالب نبودند، به علاوه ي يك قطعه ستون با نقوش اسليمي و يك كتيبه. در اين مورد در گزارش يا در نامه‌ها توضيح بيشتري نيامده است. فوسه سپس، از اوّل ژوئن تا 8 سپتامبر، حفرياتش را متوجه محلّي به نام سر قلعه در كنار رودخانه اي در شمال غربي شهر كرد. فوسه در تهران سرديس شاهزاده‌اي را ديده بود كه در اين محلّ كشف شده بود .يك سرستون از سنگ آهك به سبك «پارتي- يوناني» نيز در آنجا پيدا شده بود و بر روي زمين يك ستون چهار گوش از سنگ رستي ورقه ورقه (شيست) ديده مي‌شد. سر قلعه 30 متر بلندي داشت و به نظر فوسه بسيارجالب توجه امد،زيرا «مکان ديگري براي شهر اکباتان چنان مناسب نمي‌نمود». امّا بخش گسترده‌اي از سر قلعه در زير گورستان و منازل مسكوني مردم قرار داشت و قسمتهاي باقيمانده را از آجر پزهايي كه براي برداشتن خاك به آنجا مي‌آمدند زير و رو كرده بودند.درنخستين گمانه، فوسه تعدادي پايه ي ستون نما و بسيار خوش‌تراش برخورد كه نظم مشخصي نداشته و پراكنده بودند. در گمانه ي ديگري يك سر ستون، يك ساقه ستون شياردار و يك پايه مجسمه يا محراب به دست آمد.در اين مكان نيز فوسه در عمقي از شصت سانتيمتر تا شش متر به صخره برخورد. با وجود اين نتايج ناچيز، فوسه حفرياتش در سر قلعه را متوقف نكرد،زيرا اين محل تنها جايي بودكه او مي‌توانست انتظار يافتن چيزي راداشته باشد.اين موضوع نشان مي‌دهد كه حفريات همدان براي فوسه چه قدر مأيوس كننده بود. سرانجام در 17 ژوئيه، فوسه به تپه‌اي در خارج از شهر به نام «اوروس باغي» روي آورد.با اينكه تا اين جا كوششهاي مكرر فوسه ره به جايي نبرده بود، امّا از اطلاعات مختصر موجود درگزارش و مكاتبات چنين برمي‌آيد كه حفريات در آوروس باغي ارزش آن را داشته است كه در گزارشي مفصل‌تر تشريح شوند.امّا فوسه گزارش مشروحي نداده و پس از چندي سر خورده از دستاوردهاي ناچيز مأموريتش به دو بررسي باستان شناختي دست مي‌زند. يكي به سوي شمال همدان و ديگري به همراه گالبرون در كردستان،حفاري در اوروس باغي ادامه مي‌يابد. اما كارگاهها به دستياران فوسه واگذار شده بود كه در ابتدا 17 كارگر را به كارگرفتند ولي با ادامه ي كار تعداد كارگران را به 251 نفرافزايش دادند. فوسه اشاره مي‌كند كه اوروس باغي در سي تا چهل دقيقه‌اي شمال همدان قرار دارد. تپه 115 تا 140 متر طول، 90 متر عرض و 11 تا 12 متر ارتفاع دارد اهالي محل پيشتر آنرا مورد حفاري قرار داده‌اند و در چاله‌هايي كه آنان كنده‌اند آثاري از ديواره‌هاي خشتي به چشم مي خورد. فوسه اوروس باغي را «مهمترين تپه ي دشت همدان»توصيف مي‌كند كه «فاقد تپه‌هاي قابل توجهي است»زمينهاي كشاورزي و آبياري شده كه تپه را احاطه كرده‌اند فوسه را در دفع خاكهاي زايد به زحمت مي‌اندازد. وي در ميانه تپه، گمانه‌اي به پهناي 40 متربازمي‌كند و تا سطح دشت پايين مي‌رود.او كه به دليل نزديك شدن زمستان ناچار بود حفريات را بدون دست يافتن به هدف مورد نظرش رها كند در گزارش خود اذعان مي‌دارد كه به نتيجه مشخصي نرسيده است. فوسه درباره آثاري كه به دست آورده و اطلاعات چنداني به دست نمي‌دهد و فقط با ارايه فهرست اجمالي اشياء به اين بسنده مي‌كند كه «آنها را درميان خاك كوفته و سنگريزه هاي بناهايي يافته است كه به مرور زمان بر روي تپه احداث شده‌اند» فهرست فوسه شامل «تعداد زيادي ظرف سفالي و گلي، دو مهر استوانه‌اي، يك شي تزئيني و يك جام است كه كلاً‌آثاري فاقد ظرافت‌اند و تاريخگذاري آنها دشواراست». همان طور كه خواهيم ديد به نظر مي‌رسد كه از اين مجموعه فقط شي تزئيني و جام به موزه ي لوور رسيده‌اند. سفرهاي اكتشافي فوسه به دشت در گزين از 25 اوت تا 3 سپتامبر و سپس به سمت بين النهرين از 8 سپتامبر تا 5 اكتبر نيز حاصلي در بر نداشت. وي مي‌گويد كه فقط به تپه‌هايي برخورده است كه چيزي بيش از حاصل حفرياتش در اطراف همدان به دست نمي‌دهند.به هنگام عبور از تپه گيان، فوسه احتمال هرگونه حفاري را به كلّي رد مي‌كند:«سه چهارم تپه گيان درنزديكي نهاوند كه اينجا زياد از آن صحبت مي‌كنند صاف شده است.بايد دهقانان را راحت گذاشت تا كارشان را تمام كنند». فقط سر پل ذهاب است كه نظر او را تا حدي جلب مي‌كند و گالبرون را به كار در آنجا مي‌گمارد. پس از بازگشت به همدان، فوسه در 13 اكتبر به حفرياتش پايان مي‌دهد و افرادش را براي اجراي مرحله ي دوّم مأموريتش يعني حفريات ري به شاه‌عبدالعظيم مي‌فرستد. فوسه پس از اعلان جنگ به فرانسه رسيد و لذا براي انتشار گزارش كارهايش ضرورتي نديد. تنها گواه شش مورد حفاري در همدان جعبه ي كوچكي بود كه در 12 ژانويه ي 1914، زماني كه هيأت فوسه هنوز در ايران بود، از سوي وزارت امور خارجه به موزه ي لوور تحويل داده شد. چون فرسه فهرست مشخصي از كشفيات خود در همدان ارايه نكرده است، بايد به توضيحات ادموند پوتيه،جمعدار بخش آثار باستاني شرقي، به هنگام تحويل گرفتن اشياي مكشوفه استناد كنيم: 1) ساغر مفرغي، بدون دسته. تقريباً سالم. قسمت پايين با برجستگيهاي كوچكي تزئين شده است(تعدادي از جامهاي سفالي كه در شوش كشف شده‌اند چنين تزئيناتي دارند) بلندي 13 متر. 2) دسته ي مفرغي ظرفي كه دسته‌اي بر بالاي آن قرار داشته است (مانند دسته ي يك مهر)، بدون تزئين، بلندي 7. ر. متر. 3) قطعه ي تزييني مفرغي كه احتمالاً قسمتي از يك ظرف بوده است، به شكل فرشته‌اي بر بالهايي كوتاه كه شبيه باقي مانده‌ي يك دسته بريده است با گردنبندي بر گردن و كمربندي بر كمر، بلندي 9 . ر متر. 4) دسته ي مفرغي ضخيم از يك ظرف كه در يك انتهاي آن سر يك شير قرار دارد. بلندي 13 ر. متر تمامي اين اشياء مشخصاتي كاملاً شرقي دارند، اما به دليل فقدان اطلاعات دوباره موقعيت كشف، تعيين قدمت آنها دشوار است. با توجه به اطلاعات مختصري كه فوسه در گزارش خود قيد كرده است به نظر مي‌رسد كه شيء تزئيني و ظرف مفرغي همان اشيايي هستند كه در آوروس باغي كشف شده‌اند (شكل 1 و 2 الف) مي‌توانيم دسته ي ظرف و ميخ پرچهايي را كه سر نيم دايره دارند را نيزبه اين فهرست بيفزاييم (شكل 2 ب و 2 ج) در پرتو اكتشافات بعدي در لرستان و گيلان،لويي لوبرتن موفق شد كه با قطعاتي كه فوسه گردآورده بود تكه‌هايي از يك ظرف مفرغي آبريز دار را بازسازي كرده و طرح آن را تهيه كند (شكل 2 د) فقط محل كشف لوله‌اي كه به يك سر گربه وار ختم مي‌شود و يك قطعه ي بي‌شكل از يك ظرف مفرغي مورد ترديد است، اما احتمال دارد كه آنها را نيز از اوروس باغي به دست آمده باشد. (شكل 2 هـ) و اما درباره ي ديگر اشيايي كه در گزارش فوسه نام برده شده‌اند، بايد گفت كه تا جايي كه مي‌دانيم اثري از آنها در دست نيست. بدين‌ترتيب مأموريت فوسه به سه شي قابل شناسايي خلاصه مي‌شود كه مشابه هر سه درلرستان به دست آمده است. ظرف دهانه دار و دهانه ي لوله وار با سرِ گربه شكل به هزاره ي اول قبل از ميلاد تعلق دارند. امّا با توجه به ظروف ديگري كه در لرستان و شوش به دست آمده‌اند قدمت ظرفي كه پايه‌اي با برجستگيهاي ترئيني دارد، احتمالاً به هزاره ي سوم پ. م مي‌رسد.اگراين تاريخ گذاري‌ها صحيح باشند بايد بر نقايص گزارشهاي فوسه افسوس خورد. فوسه، سرخورده از نتايج ناچيز مأموريتش و به اميد از سرگيري حفريات در نقاط ديگر، انديشه ي حفاري در مركز همدان را از ذهن بيرون كرد. به نظر وي فقط اوروس باغي بود كه ارزش مأموريتي تكميلي را داشت. اما جنگ جهاني اول مي‌رفت كه تمامي فعاليتهاي باستان شناختي را تا مدتي طولاني متوقف كند. پی نوشت ها : اين مقاله ترجمه‌اي است از: Chevalier, N., 1989, "Hamadan 1913 : Une mission Oubliee, Iranica Antiqua XXIV: pp. 245-251. 1- بايگاني ملّي، سند شماره ي ف 1717251:گزارش ارسالي شارل فوسه به وزارت آموزش عمومي به تاريخ ژانويه ي 1914. 2- بر اساس قرارداد مورخ 12 مه 1895 انحصار حفريات در تمام خاك ايران به فرانسه واگذار شد. G.pezard & G. Bondoux, 1911, " Mission de Teheran" .3, Memoires de la Delegation en perse, Xll, p. 51. 4- در زمينه‌ي پژوهشهاي انجام شده در همدان پيش از مأموريت فوسه رك : موريه كاردار سفارت انگليس در ايران به هنگام دومين سفر خود از همدان گذشت و در آنجا به پايه ستوني شبيه به پايه ستون‌هاي تخت جمشيد برخورد، وي به سنگ نبشته‌هاي گنجنامه هم اشاره كرده است: J. Morrier, 1818 A second Joumey Through Persia, Armenia and Asia Minor to Constantinople between the year 1810, London. به صفحات 120 تا 140 جلد دوم ترجمه ي فرانسوي اين كتاب (پاريس 1818) رجوع كنيد. فلاندن و كوست به چندين خرابه، ويژه در تپه مصلّي، شير سنگي و سنگ نبشته‌هاي گنجنامه اشاره كرده‌اند: E. Flandin & P. Coste, Voyage en perse, Paris 1843- 1854, Vol. I pp. 15-20 pl, XXlX- XX. ژاك دو مورگان نيز طي مأموريتش 24 روز را در همدان گذراند: J. DE Morgan, 1896, Mission scientifique en perse, vol IV, Recherches archeologiques I, Paris, PP. 235-259, fig 153, 163 PI XIX-XXI 5. M. Pezard, Mission a Bender- Bouchir،Memoires de la mission archeologique de perse, XV, Paris, 1914. 6- طي اين مأموريت هانري ويوله مي‌بايست از بغداد به راه افتاد و با عبور از اصفهان، تهران، مازندران و خراسان به سمرقند برود. تا جايي كه مي‌دانيم شرحش از اين مأموريت در جايي به چاپ نرسيده است. 7- حضور شارل ويرولو در كنار فوسه اين تصور را پديد آورده كه آنها مأموريت مشتركي داشتند.در واقع ويرولو حقوق بسيار كمي دريافت مي‌كرد و از لحاظ دچار مشقت بود؛به اين دليل براي هيأت همدان كاركرد تا مدت بيشتري در ايران بماند:«بايد اعتراف كنم كه اگر بارها و علي‌الخصوص زماني كه در همدان بودم فوسه، كه نقش مترجمي‌اش را ايفا مي‌كردم، از من پذيرايي نمي‌كرد امكان نداشت كه مأموريتم را ادامه دهم» ( از نامه ي ويرولو به وزير آموزش عمومي به تاريخ 15 ژوئن 1914) 8- حفاري در سر پل ذهاب و ري كه به ترتيب به وسيله ي گالبرون و فوسه رهبري شدند در خلال دسامبر 1913 آغاز و در آستانه ي بهار 1914 پايان يافتند. گزارشي از فعاليتهاي به وزارت آموزش عمومي ارايه نشده است. 9- نامه ي ادموند پوتيه به تاريخ 18 ژانويه ي 1914. 10- ظرف منتشر نشده به بلندي 13.ر.متر و قطر دهانه ي 12.ر.متر موزه ي لوور. شماره ي ثبت AO 7004 قطعه ي تزئيني چسبان به بلندي9.ر.متر و پهناي 9.ر. متر و موزه ي لوور، شماره ي ثبت AO 7005. 11- دسته به بلندي7.ر.متر و قطر 9. ر. متر،موزه ي لوور،شمارة ثبت AO 7006. چند برج با سر زمخت نيم دايره شكل، موزه ي لوور، شماره ي ثبت AO 7008. 12- دهانه و گردن ظرف به بلندي 12. ر. متر موزه ي لوور، شماره ي ثبت AO 7007 . 14- P. Calmeyer, 1974, " Zu eingen vernachlassigten Aspekten Medischer Kunst", Proceedings of the IInd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, 1973, Tehran, PP. 113- 114, fig. 3-5., P. Amiet, 1976, Les. 15- Amiret, P., 1976, op. cit., pp. 48-49, fig. 35. 16- Tallon, F., 1987, Metallurgie Susienne I, De la fondation de Suse au XVIIIe siecle avant J.C., Vol I, P. 206. منبع: فصلنامه آثار ش 2
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 435]
-
گوناگون
پربازدیدترینها