واضح آرشیو وب فارسی:موج: گزارشتعيين خطرات فن آوري نانو از ديدگاه بهداشتي
خبرگزاري موج - گروه اقتصاد اجتماعي .
امروزه نانوتكنولوژي به عنوان يكي از پيشرفته ترين فن آوري هاي عصر حاضر توانسته است در تمامي بخشها و زواياي حيات انساني، جانوري، گياهي، زيست محيطي و صنعتي رخنه كند. اين علم از توان زيادي براي بهبود اقتصاد و استانداردهاي زندگي بشر و ايجاد تحولات بنيادي در ديگر فن آوري ها و بخش هاي مختلف علمي و صنعتي برخوردار است. فناوري نانو طي دهه هاي اخير پيشرفت چشمگيري در زمينه نانوالكترونيك، نانوانفورماتيك، نانومكانيك و به بويژه نانو مواد داشته است. آنچه دانش نانومواد را براي محققان جالب كرده است، اين است كه با كاهش ابعاد ماده در اندازه نانومتر، خواص شيميايي و فيزيكي ماده تغيير يافته و واكنش پذيري و تاثيرپذيري آن بيشتر مي شود.
طبق آمار اعلام شده از سوي سازمان تجارت جهاني در سال 2005 بيش از 1/1 بيليون كيلوگرم نانو مواد در سطح دنيا توليد شده است. همچنين بر اساس مطالعات FDA در سال 2006 بيش از 320 شركت توليدكننده مواد مصرفي در بيش از 17 كشور جهان در زمينه هاي مختلف با تركيبات نانو اقدام به توليد اقلام بي شماري از محصولات نانو نموده اند. ويژگيهاي منحصر به فرد ذرات نانو امكان ايجاد طيف وسيعي از محصولات و دستگاهها از وسايل ورزشي، منسوجات، كاتاليزورها، فيلترها، مواد آرايشي و ضد آفتابها، دستگاههاي توليد و توزيع انرژي، رنگها، افزودني هاي غذايي و بسته بندي هاي موادغذايي گرفته تا داروهايي كه در تشخيص، درمان و يا رساندن داروها به بافتها بكار گرفته مي شود، را شامل مي شوند.
با رشد روز افزون جمعيت و افزايش نياز به مواد غذايي، وجود محدوديت هاي منابع غذايي ، آلودگي هاي ميكروبي، ويروسي و شيميايي امنيت غذايي بشر را با مخاطرات بسياري روبرو نموده است. فناوري نانو در حوزه هاي مختلفي از فرآيندهاي توليد و فرآوري، بسته بندي و انتقال توليدات كشاورزي و صنايع غذايي بكارگرفته مي شود. افزودني هاي غذايي در مقياس نانو موجب كه باعث افزايش زمان ماندگاري، بهبود طعم و رنگ و تسهيل جذب مواد غذايي مي شوند، توليد غذاهاي مولكولي، بسته بندي هاي هوشمند و ضدميكروب، توليد غذاهاي داراي انتشار مخصوص و كنترل شده در بدن، روكش كردن آنزيمها و موادمغذي، استفاده از نانوذرات در داروهاي مورد استفاده در حيوانات مولدغذا، اصلاح نژاد گياهان و حيوانات، توليد سموم و كودهاي شيميايي با استفاده از نانو ذرات و نانوكپسولها با قابليت رهايش كنترل شده و يا تاخيري و به حداقل رساندن ورود سموم به طبيعت همگي از مواردي هستند كه در آن از تكنولوژي نانو در صنايع غذايي بهره برده اند.
استفاده از نانوذراتي چون نانوسيلورها به عنوان ضدعفوني كننده قوي در افزايش بهداشت دام و جايگاههاي پرورش دام و طيور مطرح بوده و با توجه به پايداري آنها استفاده از نانو ذرات در ضدعفوني كردن جايگاههاي دام و طيور كاربرد گسترده اي يافته است.استفاده از نانو فيلترها به منظور فرآوري محصولات لبني كه امكان عبور انتخابي ذرات خاص را فراهم مي آورند، بسيار مرسوم است. با توجه به كاربرد برخي آنزيمها و پروتئين هاي خاص در خوراك دام و طيور از نانوكپسولها به عنوان پوششي محافظ براي آنزيمهاي خوراكي و داروهاي دامي تا رسيدن به بافت هدف استفاده مي شود كه معمولا در دستگاه گوارش بخوبي جذب نمي شوند. استفاده از نانوحسگرها در بخش هاي مختلف سيستمهاي پرورش دام و طيور و شناسايي انفرادي دامها و در ماشين هاي شيردوشي، تحقيقات در اصلاح نژاد انواع دام، طيور و آبزيان، توليد خوراكهاي غيربيولوژيك و داروهاي دامي نانو و غيره از موارد استفاده فناوري نانو در دامپروري و دامپزشكي هستند.
اگرچه مواد نانو بر حسب اندازه و ويژگي هاي منحصربفرد شيميايي –فيزيكي خود در بهبود خصوصيات مغناطيسي، الكتريكي ، نوري، پيوستگي ساختاري مواد و غيره دخيل هستند، اما از طرف ديگر به دليل دارا بودن خاصيت واكنش پذيري زياد قادر به توليد ميانجي هاي واكنشي فعالتر با صرف انرژي كمتر بوده و مي توانند سلامت ارگانيسم زنده را با خطرات جدي مواجه نمايند.
نظر به توليد و انتشار نانو ذرات در خاك، آب ، هوا و سيستمهاي بيولوژيك و اثرات سوء ناشي از رهاسازي اين ذرات در محيط زيست، امروزه فعاليت هاي زيادي در راستاي افزايش دانش مربوط به جنبه هاي مختلف زيست محيطي و بهداشتي اين مواد انجام شده است كه در اكثر آنها دستيابي به پاسخهاي مثبت مبني بر دارا بودن خطرات جدي بر سلامت انسان، مصرف اينگونه مواد را همچنان در هاله اي از ابهام قرار داده است. اين تحقيقات همه ابعاد كاربرد ذرات نانو را شامل مي شود.
گفتني است، براي ارزيابي اثرات اين ذرات بر سلامت انسان اطلاعات بيشتري در زمينه جذب، توزيع، متابوليسم و دفع اين مواد از سيستمهاي زيستي و ويژگي هاي ساختاري اين مواد در سيستمهاي بيولوژيكي لازم است، زيرا تركيب شيميايي شكل، ساختار و ويژگي هاي سطحي و روش توليد اين ذرات همگي مي توانند بر سميت اين مواد تاثيرگذار باشند، بويژه آنكه اندازه اين ذرات باعث حركت غيرقابل پيش بيني اين ذرات در بدن انسان و محيط شده و باعث ايجاد سميت تسهيل يافته اين مواد مي شود.
درحال حاضر متخصصين امر بر غيرقابل پيش بيني بودن واكنشهاي مربوط به اين ذرات نسبت به مواد با سايز ماكروسكوپيك كه از قوانين فيزيك كلاسيك پيروي مي كنند، معتقد بوده و همگي بر اين باورند كه موادي كه در روشهاي نانوبيوتكنولوژي توليد مي شوند، بايد به عنوان مواد جديد شناخته شده و قبل از ورود به بازار از عدم خطر براي سلامتي انسان اطمينان حاصل نمود. تستهاي جديدي توسط محققين براي برآورد خطرات نانوذرات پيشنهاد شده است.
شايان ذكر است، نياز به قانونگذاري هاي خاص براي موادنانو، تعيين الگوهايي براي تست هاي سميت نانو مواد، طبقه بندي نانو مواد به عنوان مواد جديد، الزام نمودن محصولات نانو به برچسب زدن و مشخص نمودن وجود اين عناصر و هماهنگي توليد و توزيع اين مواد با قوانين زيست محيطي از الزاماتي هستند كه در فناوري نانو بايد مورد توجه قرار گيرد.
چهارشنبه 1 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 362]