واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مطالعات ديني- 3مدد رشتههاي مختلف دانشگاهي به مطالعات ديني
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: در گذشته نه چندان دور برخي مدعي بودند دين بهزودي محو ميشود اما امروز اين ايده خام به نظر ميرسد، چرا كه دين در تمام ابعاد جامعه بشري مشاهده شده و زندهتر از هر زمان ديگر به تأثيرگذاري خود ادامه ميدهد. از اين رو دين را ميتوان پديدهاي دانست كه بايد بهتر و بيشتر مورد درك، بررسي تعمق و تحليل قرار گيرد.
دين به عنوان يك رشته آكادميك با برخي از رشتههاي علوم انساني همپوشاني دارد كه به نوعي آنها هم با رويكرد خاص خود به بررسي دين مينشينند.. رشته آكادمي مطالعات ديني ميكوشد پديدههاي ديني را به عنوان يك كل مورد بررسي قرار دهد اما همين رويكرد زيرمجموعههاي دارد كه به طور كلي نميتوان اين زيرمجموعهها و تأثير آنها را در اين رشته ناديده گرفت.
فلسفه دين
فلسفه دين از ابرازهاي فلسفي براي ارزيابي نظريههاي ديني استفاده ميكند. فلسفه دين عموماً مورد استناد دانشمندان انگليسي زبان است اما ساير فرهنگها نيز چون فرهنگ اسلامي، يهودي و هندي داراي فلسفه ديني خاص خود هستند كه موضوعات مشترك آنها در فلسفه ديني مورد بررسي قرار ميگيرند. درميان اين موضوعات ميتوان به وجود خداوند، اعتقاد و عقلانيت، جهانشناسي و استنتاج عقلاني از متون مقدس اشاره كرد.
اگرچه فلسفه مدتهاست كه براي بررسي نظريههاي ديني مورد استفاده قرار گرفته است( براي نمونه ميتوان به مناظره آگوستين و پلاجيوس دربره گناه اوليه اشاره كرد)، اما افزايش شيوه تعليم و فلسفه مذهبى قرون در قرن يازدهم بيش از پيش در سنت فلسفه غربي در مطالعه ديني مشاهده ميشود.
تاريخ دين
تاريخ دين، مكتب قرن نوزدهمي آلمان است كه در مرحله اول دين را به عنوان پديده اي اجتماعي - فرهنگي مورد بررسي قرار ميدهد. اين مكتب دين را به عنوان عاملي توصيف مي كند كه با فرهنگ بشري از شرك اوليه تا توحيد گرايي اخلاقي رشد كرده است. اين مكتب براي نخستين بار زماني كه مطالعه انجيل و تاريخ كليسا در آلمان و ساير كشورها رشد كرد مورد توجه قرار گرفت. درميان برخي از محورهاي اين رشته ميتوان به بررسي تاريخي شخيتهاي، رويدادها، موضوعات نظري و تكامل ديني اشاره كرد.
جامعهشناسي دين
جامعهشناسي دين با ابعاد اجتماعي دين در دو عرصه نظري و عملي سروكار دارد. ساختار اجتماعي، رابطه ميان شاغلان جامعه و جوامع ديني و ارائه مفاهمي معدود نگرانيهاي جامعهشناسان اديان هستند. اميل دوركيم را ميتوان به عنوان پدر مطالعه جامعهشناسي دين دانست. وي در سال 1912 در كتاب "اشكال مقدماتي زندگي ديني" اظهار داشته است كه دين نميتواند از جامعه جدا شود و عكس اين امر نيز صادق است.
روانشناسي دين
اين رشته با اصول روانشناختي سروكار دارد كه در جوامع ديني فعال هستند. ويليام جيمز يكي از نخستين شخصيتهاي آكادميكي است كه تلاش كرد فاصله ميان روانشناسي و مطالعه دين را كم كند. در ميان موضوعاتي كه دغدغه روانشناسان ديني را تشكيل داده ميتوان به ماهيت روانشناختي تغيير دين، تصميم گيريهاي ديني و عوامل روانشناختي در ارتقاء ادعاهاي ديني اشاره كرد.
مردمشناسي دين
مردمشناسي دين دربرگيرنده مطالعه نهادهاي ديني مرتبط با ساير نهادهاي اجتماعي است كه در آن مقايسه اعتقادات و آداب ديني در تمام فرهنگها نقش مهمي ايفا ميكند. اين رشته اصولاً به نيازهاي اوليه مشترك انسان ميپردازد كه دين پاسخگوي آنها است.
انسانشناسي فرهنگي دين از ديگر رشته هاي زيرمجموعه اي محسوب مي شود كه با ابعاد فرهنگي ديني سروكار دارد و يكي از محورهاي مورد توجه انسان شناس فرهنگي اديان آداب، رسوم، اعتقادات و هنري ديني است.
رويكردهاي ادبي
رويكردهاي مختلفي در مطالعه متون مقدس اديان مختلف وجود دارد كه يكي از آنها تفسير متن با رويكردي ادبي است. استعاره، مؤلفه هاي موضوعي، ماهيت و انگيزه هاي شخصيتها از نكات مورد توجه در اين رويكرد هستند. نمونه اين سبك كتاب " خداوند: شرح حال" نوشته جك ميلز است.
رويكردهاي عصبشناختي
اخيراً بسياري از دانشمندان به روابط ميان علم عصب شناسي و دين علاقمند شدهاند كه بيشتر اين ارتباط در آئين بوديسم مورد تأكيد قرار گرفته است. اگرچه اين رويكرد هنوز به عنوان يك رشته در مطالعات ديني به شمار نمي رود اما نتايج عصبشناختي در رابطه با تجربه هاي ديني ممكن است مورد توجه علماي دين قرار گيرد. محققان از اسكنرهاي ويژه اي براي تحليل فعاليت مغزمسيحياني كه زندگي خود را وقف دين كرده اند و بودائياني كه زندگي خود را وقف مراقبه كرده استفاده كرده اند و به نتايج مشابهي دست يافتند.
سه شنبه 31 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 382]