واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: گروه اسناد و اطلاع رساني - امروز، روز بزرگداشت، شيخي است که از نامي ترين دانشمندان و محدثان اهل بيت (ع) در زمينه حديث بوده است، اوچون ستاره اي در آسمان روايت و فقاهت در نيمه دوم سده چهارم هجري در شهر مقدس قم طلوع کرد. ابوجعفر محمّد بن علي ابن بابويه قمي، ملقب به شيخ صدوق و معروف به ابن بابويه و محمد بن بابويه است که از پيشتازان علم حديث و از مردان نامي جهان اسلام در عصر خود بود.او به عنوان يکي از ارکان فقه شيعه و از شاخص ترين دانشمندان جهان اسلام در سال 305 هجري قمري، در خاندان علم و تقوي در شهر مذهبي قم ديده به جهان گشود. پدر بزرگوارش علي بن حسين بن موسي بن بابويه از علما و فقهاي بزرگ زمان خود بود که در دوران امام حسن عسگري (ع)، پرچمدار هدايت و مرجعيت بوده و از نظر جلالت شان و منزلت تا بدان پايه رسيد که امام حسن عسگري (ع) طي نامه اي، او را با لقب شيخ، فقيه و معتمد مورد خطاب قرار مي داد. شيخ صدوق، روزگار طفوليت و سنين جواني را در دامان علم و فضيلت و تقواي خانوادگي اش سپري کرد و تحت تعليم و تربيت پدر قرار گرفت، به گونه اي که به لحاظ تيزهوشي و حافظه فوق العاده قوي، در مدتي کوتاه به قله هاي بلندي از کمالات انساني دست يافت و توانست در کمتر از بيست سالگي، هزاران حديث با سلسله سند را حفظ و به آنها عمل کند. وي در روزگار جواني پس از فرا گرفتن علوم مقدماتي ، علم حديث و فقه به منظور ديدار مشايخ ديگر در ساير نقاط شيعه نشين به سير و سياحت در ممالک اسلامي و مراکز ديگر علمي شيعه و سني پرداخت و براي بهره از دانش علما و دانشمندان مذاهب اسلامي به مسافرت هاي طولاني همت گماشت. اما مي توان گفت که از جمله حوادث مهم دوران زندگي شيخ صدوق، روي کارآمدن سلسله ايراني نژاد و شيعه مذهب (آل بويه) بود که بر بخش بزرگي از ايران، عراق و جزيره العرب تا مرزهاي شمالي شام فرمان مي راندند. آل بويه که آنها را ديالمه نيز مي گويند داراي نژادي ايراني و از مردم رودبار گيلان و از لحاظ مذهب، شيعه اثني عشري بوده اند، امراي آل بويه از سال 320 تا 448 هجري قمري در ايران مرکزي فارس و سواحل خليج فارس دولت نيرومندي تشکيل داده و باعث تقويت و رواج مذهب شيعه شده بودند. وي در اين دوران به درخواست رکن الدوله ديلمي از قم به ري آمد و در آنجا ساکن گرديد و در قم ، ري ، نيشابور ، مشهد مقدس در روزهاي جمعه و سه شنبه احاديث جالبي در مباحث گوناگون بر شاگردان فاضل و دانشمند خود املاء مي نمود و آنان يادداشت مي کردند و از جمله آنها مي توان از نود و هفت مجلس نام برد که به نام امالي يا مجالس چاپ شده است. عصر صدوق را بايد عصر احيا تنقيح حديث ناميد زيرا پس از رحلت پيامبر اسلام، بازار جعل حديث رونق گرفت و کارخانه حديث سازي خلفا بکار افتاد و کساني پيدا شدند که بطور حرفه اي، احاديثي را جعل و به پيامبر و ائمه نسبت مي دادند. از اين رو محدث بزرگوار کليني، کتاب شريف کافي اولين کتاب از مجموعه چهارگانه کتب روايي و حديثي شيعه را نگاشت و حرکت علمي جديدي را در مکتب حديث نگاري اهل بيت(ع) بنيانگذاري نمود که پس از او، شيخ صدوق بناي مستحکم ضبط و نشر حديث را بر آن بنياد نهاد و توانست آثار زيادي را با علم و گوهر دانش خويش بيافريند که در خصوص تعداد اين آثار، شيخ طوسي نوشته است، وي نزديک به 300 کتاب تأليف کرده است. از جمله تاليفات او مي توان از من لا يحضره الفقيه، کمال الدين و اتمام النعمه و کتاب هاي امالي، صفات شيعه، عيون الاخبار امام رضا عليه السلام، مصادقه الاخوان، خصال، علل الشرايع، توحيد، اثبات ولايت علي عليه السلام،معرفت، مدينه العلم، مقنع در فقه، معاني الاخبار، مشيخته الفقيهو وعيون نام برد . شايد بتوان گفت که يکي از عوامل موثر در موفقيت صدوق، استادان بسياري بوده که از خرمن علوم آن ها خوشه ها برگرفته است، او ابتدا از محضر پدر خود علي بن بابويه درس آموخت و افزون بر آن در مجالس و محافل درس بزرگان علم و ادب حاضر مي شد، به گونه اي که بعضي از علما گفته اند: تعداد استادان صدوق متجاوز از دويست نفر بوده است، از جمله بزرگاني که صدوق از محضر آن ها بهره برده مي توان به ابوجعفر محمّد بن يعقوب کُليني نويسنده کتاب گرانمايه اصول کافي اشاره کرد. صدوق سال ها از محضر کليني استفاده نمود و به شنيدن و جمع آوري احاديث ائمه (ع)مشغول بوده است؛ اما بر خلاف شخصيّت علمي کليني که بيشتر از جهت جمع آوري و نقل حديث مشهور است، شيخ صدوق در زمينه روايت، مباحث کلام و فقه نسبت به او برجسته و ممتاز بوده است. صدوق، به خوبي دريافته بود که بهترين شيوه براي حفظ و حراست از سخنان پيشوايان دين که در هر زمان ممکن است مورد تعرض و دستبرد قرار گيرد، انتقال به سينه دلسوختگان مکتب اهل بيت مي باشد؛ از همين رو با پرورش شاگردان و طالبان دانش، به نگهداري و صيانت از اين ميراث گران بها پرداخت. مرحوم رباني شيرازي جمعاً 27 نفر از شاگردان و راويان او را نام برده است که از ميان مهم ترين شاگردان وي مي توان به دانشمند بلند آوازه، محمد بن نعمان معروف به شيخ مفيد اشاره کرد که خدمات بسياري به جهان اسلام ارائه نمود. فقها و بزرگان مسلمان، شيخ صدوق را بيشتر با لقب رئيس المحدثين شناخته اند ؛ زيرا او در شناخت احاديث، آگاه و در حفظ منابع و جمع آوري آن ها تلاش فراوان مي کرده است. شيخ صدوق احاديث را به تناسب موضوعات مختلف دسته بندي و براي هر موضوع، باب جداگانه اي باز مي کرد. از جمله مسايلي که در علم رجال و شناخت راويان حديث مطرح و سبب پذيرش حديث محدثان مي شود، تصريح دانشمندان اين رشته علمي به اطمينان و صداقت راوي است از آن جهت شيخ صدوق را صدوق ناميده اند، زيرا در نقل حديث از ائمه (ع) خصوصا امام صادق و امام باقر (ع) از راه صواب خارج نشده و در فهم آن ها به خطا نرفته است. يکي از رويدادهاي بسيار مهم سياسي و اجتماعي زمان شيخ صدوق که آثار وعواقب آن دامن گير بشريت گرديد، قطع رابطه ظاهري امت اسلام با امام مسلمانان و فاصله افتادن بين مردم و رهبر معصومشان بود. پس از شهادت امام حسن عسگري، غيبت صغراي امام زمان(عج) آغاز گشت و در طي اين مدت افرادي بين آن حضرت و مردم به عنوان نائبان خاص رابطان امام، با مردم بودند. نواب امام در طول غيبت صغري چهار نفر بودند که از سوي امام عصر(عج) به اين سمت منصوب مي شدند، شيخ صدوق در اوائل نيابت سومين نائب، حسين بن روح در حدود سال 305 ديده به جهان گشود؛ بنابراين تا سن 23 سالگي در زمان غيبت صغري مي زيسته و دوران نيابت دونفر از نواب خاص امام زمان را درک کرده است که اين خود از عوامل بسيار موثر در پيشرفت و تکامل علمي و خصوصا معنوي صدوق بوده و توانسته خود را به بلندترين قله هاي نوراني علم معنويت برساند. سرانجام اين عالم بزرگوار پس از گذشت هفتاد و چند سال از عمر شريف و پر برکتش در سال 381 مجري قمري دعوت حق را لبيک گفت و در شهر ري ديده از جهان فروبست و پيکر پاکش در ميان غم و اندوه مردمان در نزديکي مرقد مطهر حضرت عبدالعظيم مدفون گرديد، امروزه آرامگاهش به نام ابن بابويه در شهر ري مشهور و قبر منورش، زيارتگاه مسلمانان و محل استجابت دعاي مؤمنان است. آري اين چنين است سرانجام عاشقان و دلدادگان کوي حضرت دوست که مس وجود خود را با کيمياي محبت او به طلا مبدل مي سازند. روز بزرگداشت اين فقيه و دانشمند فرزانه گرامي باد. *عکس الصاق شده به گزارش مقبره شيخ صدوق در شهرري است فاطمه مهدوي ک/1 /380/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]