واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: گوهرشاد؛ 600 سال بعد تاريخ را تا 619 سال قبل ورق بزنيد. زمان؟! 9 ربيع الاول سال 812 هجري قمري. مکان؟! مشهد... ضلع جنوبي صحن مطهر حرم امام رضا (ع)... 619 سال قبل روزي شبيه امروز بود که کلنگ ماندگارترين مسجد ايران به زمين خورد. مسجد گوهرشاد بعد از قرن ها هنوز هم افتخار معماري اسلامي در ايران محسوب مي شود!
نذر 600 ساله!گوهرشادآغا 32 ساله بود که هواي زيارت مشهد به دلش افتاد. نذر کرده بود گردنبند الماس نشانش را خرج مسجدي کند که زير سايه امام رضا (ع) نفس بکشد. زن بود و زينتش دارايي اش محسوب مي شد؛ حلال و پاک... گوهرشاد آغا گردنبند را به يکي از بازرگانان ايراني فروخت و هزينه ساخت مسجد را از دارايي خودش فراهم کرد. چند هفته بعد، کلنگ ساخت بزرگترين مسجد ايران، جايي درست در ضلع جنوبي حرم علي بن موسي رضا (ع) به زمين خورد. درست روزي مثل امروز... نهم ربيع الاول... 619 سال قبل! گوهرشادآغا براي ساخت مسجدي که آرزويش را داشت، قوام الدين شيرازي، سرشناس ترين معمار ايران را استخدام کرد و قوام الدين شيرازي هم حاصل سال ها تجربه و دانشش را در بند بند اين مسجد به يادگار گذاشت تا نظم، تقارن و ظرافت اين بنا را تا 6 قرن بعد به رخ بکشد. مسجد گوهرشاد حالا بعد از گذشت سال ها، هنوز هم عظيم ترين مسجد چهار ايواني ايران محسوب مي شود که با 9410 متر مربع وسعت در جوار حرم امام رضا (ع) ايستاده است. شاهکار هنراين بار که توفيق زيارت امام رضا (ع) را پيدا کرديد، در صحن حرم نيم نگاهي هم به پشت سرتان بيندازيد تا اين شاهکار معماري ايران را بهتر ببينيد. حتي اگر سررشته اي هم از معماري نداشته باشيد، مطمئن باشيد باز هم ظرافت و زيبايي کاشيکاري اين مسجد را تحسين خواهيد کرد. بنايي که درست به همين دليل تبديل به يکي از شاهکارهاي معماري ايراني در دوره تيموري شده است. اگر با دقت قسمت بالاي در نقرهاي که به دارالسياده ميرود و کتيبه ايوان مقصوره را نگاه کنيد، تنها نشان را از باني اين مسجد خواهيد ديد. نام گوهرشاد آغا در اين دو محل با کاشي معرق و با خط زيباي فرزندش شاهزاده بايسنقر نوشته شده است. طاق هاي گنبدي شکل، مناره هاي بلند و گنبدهاي بزرگ مسجد با ويژگي و تزئينات خاص و منحصر به فردشان که ردپايي از سبک مقرنس دارند، در کنار نقوش و خطوط ديواري بر روي زمينه گچي و معرق کاري، شيوه هاي معماري ايراني- اسلامي را در عصر تيموري ها نشان مي دهند.
گوهرشاد چهار ايوان به نام هاي مقصوره، دارالسياده، ايوان اعتكاف و ايوان شيخ بهاء الدين دارد و هفت شبستان که با معماري متفاوتشان از هم متمايز مي شوند. ايوان طرف قبله مسجد معروف به ايوان مقصوره است که با حدود 500 متر مربع مساحت، 37 متر طول و 5/25 متر ارتفاع، يکي از باشكوهترين ايوانهاي مسجد به حساب مي آيد. در دو طرف ايوان مقصوره دو مناره بلند 40 متري قرار دارد. درست در دو طرف منبر صاحب الزمان (ع) که در اين ايوان قرار گرفته است. اين منبر در سال 1243 هجري قمري به شيوه منبت کاري از چوب گردو ساخته شد؛ آن هم در شرايطي که هيچ اثري از آهن و ميخ در آن به چشم نمي خورد!روي بخش مرکزي ايوان مقصوره، گنبدي قرار دارد که در سال 1339 جايگزين گنبد اصلي مسجد شده است. گنبد اصلي در سال 1330 با حمله ارتش روس و به توپ بستن آن آسيب ديد و به همين دليل مهندس آخوندزاده گنبد بتني جديد را با همان ابعاد و شيوه ها بنا کرد. گوهرشاد کتابخانهاي عمومى دارد که با بيش از 34 هزار جلد کتاب به 43 زبان رايج دنيا پر شده که حدود 32هزار نسخه از کتاب هاي اين کتابخانه خطى، هزار نسخه عکسى و بقيه چاپى است. البته اين کتابخانه اصلي مسجد نيست و براي ديدن کتابخانه قديمى که سابقه تاسيس آن به سال 618 هجري قمري مى رسد بايد به ضلع شرقى صحن امام خمينى برويد. اين کتابخانه به دليل افزايش تعداد کتاب ها و مراجعين، از سال 1374 جايش را به کتابخانه جديد داد که بين بست طبرسى و بست بالا قرار دارد. گروه ايرانشناسي تبيان- آرزو رستم زاد
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 396]