واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: قصربهشت در قلب کاخ های صفوی مهسا جزینی خيابان تاريخي چهارباغ عباسي در عهد صفوي و در سال ۱۰۰۶هجري قمري از محل دروازه دولت مقابل ساختمان فعلي شهرداري مركزي تا دامنه كوه صفه درجنوب شهراصفهان احداث شده است. چهارباغ عباسي در دوره قاجار دستخوش تخريبها و تغييرات زيادي شد ولي فضاي باغهاي آن شامل باغهاي بلبل ، خيمه گاه ،چهلستون ، گلدسته ، خلوت و طويله تا دوران پهلوي بدون دخالت برجاي ماند و از اوائل قرن حاضر و در دوره پهلوي خيابانها و محل ادارات در آن تفكيك و واگذار شد. کاخ هشت بهشت در دوران زمامداری صفی میرزا فرزند شاه عباس دوم ساخته شد. درتمام دوره سلطنت تقريباً 29 ساله وي واقعه خارجي مهمي در ايران روي نداد و دوره پادشاهي او به فراغت و امن وآسايش گذشت و به همين جهت روابط تجاري ايران با ممالك خارجه در عهد وي رو به ازدياد گذاشت و به دست او و شخصيت هاي دربار در شهرهاي مختلف ايران از جمله اصفهان پايتخت ابنيه و آثاري ساخته شد كه مهمترين آنها كاخ هشت بهشت اصفهان است . عمارت هشت بهشت را شاردن، سياح فرانسوي چنین توصيف كرده است «من قول داده ام كه در طي توصيف باغهاي اطراف خيابان زيباي اصفهان شرح تالار يكي از باغها را موسوم به باغ بلبل بدهم. اين تالار را عمارت بهشت مينامند زيرا عمارت به معني خانه تفريح وخوشي است و بهشت طبقه دهم آسمان را گويند كه از اين جهت ميتوان آن را تالار فردوس ناميد. طول تالار شصت پا و غيرمنظم ساخته شده است، هفت زاويه يا ضلع دارد كه آخري از همه پهن تر و مياني به شكل گنبدي است كه 30 يا 35 متر ارتفاع آن است كه روي جرزها و طاق هاي قوسي شكل كه عده آنها برابر عده زوايا و اضلاع است قرار دارد، تمام سقف ها دارای موزائيك بسيار عالي است، ديوارها و جرزها دو طبقه و دالانها و غلام گردشهائي دراطراف آنهاست. در اين دالانها صدها مكان است كه دلكش ترين و فرح انگيزترين نقاط دنيا محسوب مي شود، اين روشنايي متناسب با تفريحاتي است كه اين اماكن ويژه آنها ساخته شده است. هيچ يك از اين نقاط از حيث شكل و ساختمان و تزيئنات و آرايش به ديگري شبيه نيست، چنانكه در بعضي بخاري هاي متنوع و در برخي حوض ها ، فوارههاست كه از لوله هائي كه در داخل ديوارها قرار دارد آب مي گيرند. قسمت پائين تا ده پا از سطح زمين از سنگ يشم و نرده ها از چوب زرنگار و قابها و چارچوب ها از نقره و جام ها از بلور ساخته شده است. اما راجع به تزيينات نميتوان اين اندازه شكوه وعظمت و دلربایي و فريبندگي را كه در هم آميخته است تصور كرد. ميان نقاشي هاي اين بنا تصاويری بسيار زيبا وجود دارد و درهمه جا آئينه هاي بلورين در ديوارها به كار رفته است، دراين تالار اتاق هاي آئينه كاري كاملي است كه اثاث هر اتاق از باشكوه ترين نوع خود در دنياست. توصيف عمارت هشت بهشت از پاسكال كست پاسكال كست19 ساله كه در سلطنت محمد شاه قاجار از هشت بهشت اصفهان ديدن و تصويرهاي زيبايي از قسمت هاي مختلف آن تهيه كرده است، در آلبوم مصور خود درباره اين قصرمطلبي نوشته است :«عمارتي كه هشت بهشت يا هشت در بهشت نام دارد به وسيله فتحعلي شاه درمحوطه كاخهاي دوره صفويه ساخته شده است.هشت نفر از همسران شاه در آن سكونت و هر يك از آنها اقامتگاه جداگانه اي در اختيار داشتهاند. به اين ترتيب كه چهار نفر از آنها در طبقه همكف و چهار نفر ديگر در طبقه اول بنا زندگي ميكرده اند. اين عمارت 30 متر طول و 35/26 متر عرض دارد و از سطح مجاور باغ آن 2 متر بلندتر است و به وسيله دو پلكان10 پله اي كه متصل به نماهاي شرقي و غربي قصر هستند داخل آن ميشوند. پس از آن ايواني با دو ستون چوبي بلند وجود دارد كه با مدخل هايي به سرسراي مركزي ارتباط پيدا ميكند، طاق اين سرسرا به يك نورگير گنبدي شكل كه هشت پنجره چوبي دارد ختم مي شود، در وسط سرسرا حوضي هشت ضلعي موجود است كه قطر آن 30/3متر است و فواره دارد، درهاي اطراف اين سرسرا به اتاقهاي هشت ضلعي راه مي يابد كه برا ي پذيرایي از زنها اختصاص دارد، ايوان اصلي به سوي شمال قصر است و هشت ضلعي است كه داراي دوستون بلند از چوب سرو است كه در وسط آن حوضي به طول 80/2 و عرض 30/2 ساخته شده كه فواره نيز دارد. 21 سقف اين ايوان داراي تزئينات زياد است و ديوارهاي داخلي قصر هم با نقاشي و طلا كاري و اشكال پرندگان مختلف و گلهاي رنگارنگ و شيشه كاريها و آينه كاري ها تزئين شده، در اين سرسرا دو تابلو نقاشي بزرگ ديده مي شود كه فتحعليشاه را برروي تخت نشان مي دهد ودر اطراف او چند نفر از فرزندانش قرار گرفته اند. تمام اين عمارت بر روي زيربنایي قرار گرفته كه پايه بنا محسوب مي شود و از مرمرهاي زيباي تبريز ساخته شده ، هيچ چيزي زيباتر از اين اثري كه نماي مجموعه اين عمارت در انسان ميگذارد وجود ندارد. اطراف عمارت در قسمت خارجي آن با سنگهاي سخت پوشيده شده و در وسط اين قسمت سنگفرش آبروي كوچكي تعبيه شده كه اضافه آبهاي حوض هاي داخل و خارج عمارت در آن جريان پيدا ميكند. از اين مجرا ،آبها به داخل دو آب نماي بزرگ به عرض 8 متر و طول 50 متر كه در مقابل ايوانهاي غربي و شرقي عمارت قرار دارند فرو ميريزد.محوطه كاخ با چنارهاي بلند محصور شده و باغچه هاي گل آن را آرايش ميدهند، اين گلها بيشتر از نوع گل رز وياسمن است. خيابان شمالي كاخ به قصر چهل ستون مربوط ميشود وخيابان غربي با سردر بزرگي به خيابان چهار باغ اتصال مييابد. ساير خيابانهاي كاخ به باغهاي ميوه منتهي مي شوند. سابقه نام هشت بهشت اولين كاخ هشت بهشت را در ايران امير حسن بيك آق قويونلو معروف به اوزن حسن بيك در تبريز بنا كرد. درعهد اين امير دلاور و قهرمان بايندري تبريز كه پايتخت شده بود مجدداً شكوه و رونق از دست رفته خود را بازيافت و بازار تجارت همه گونه كالا به ويژه پارچه هاي حرير از نو گرم شد. تاجر گمنامي كه از ونيز به تبريز آمده و مدت هشت سال و هشت ماه به ويژه در پايان دوران پادشاهي يعقوب فرزند اميرحسن بيك و آغاز پادشاهي شاه اسماعيل در تبريز بوده است، پايتخت سلسله بايندري را شهري بزرگ با محيطي در حدود 24 ميل بدون بارو مانند شهر ونيز داراي خانه ها و كاخهاي باشكوه ميداند . ساختمان كاخ هشت بهشت تبريز را كه امروز اثري از آن برجاي نيست سوداگر گمنام ونيزي در سفرنامه خود به امير حسين بيك نسبت مي دهد. در صحت اين گفته تاحدودي ترديد داريم اما مسلم است كه هشت بهشت در دوران پادشاهي فرزندش يعقوب بيك بايندري به پايان رسيده است. اين كاخ كه يكي از شگفت انگيزترين بناهاي عهد بود درميان پارك بسيار بزرگي قرار داشت و صاحب مسجد و بيمارستان باشكوهي بود كه در آن همه روزه به هزار نفر بيمار و بينوا توجه مي شد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]