نگاه تاريخي به موسيقي عاشيق درآذربايجانشرقي

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: نگاه تاريخي به موسيقي عاشيق درآذربايجانشرقي
فرهنگ و ارزش هاي معنوي هر ملتي به وسليه برخي ابزارهاي خاص و جريان هاي فكري و اعتقادي حفظ و صيانت و از نسلي به نسلي بعدي منتقل مي شود.

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران تبريز ، يكي از اين ابزارهاي معنوي و مردمي موسيقي و مكتب هاي شعري است، كه خواسته ها، احساسات و عواطف مردمان را در خود منعكس و حتي نوع آب و هواي منطقه و ويژگي هاي حكومت و خوشي و ناخوشي هاي زمانه را با خود به يدك كشيده و به عنوان بخشي از تاريخ غير قابل تحريف به خود منتقل مي نمايد.

در منطقه آذربايجان و قره داغ نيز موسيقي و ادبيات "عاشيقي" به عنوان پلي بين گذشته و آينده ضمن تجربه تلخ و شيرين زمانه با پشت سر نهادن تاريخ پرفراز و نشيب خود، همچنان مضمون ديني-مذهبي، آزادگي، پهلواني، احسان، انفاق، توسل به حضرت حق، محبت و ... را با زبان موسيقي و شعر چنان در جان و دل نهادينه مي كند كه هرگز زوالي برآن وارد نمي شود.

عاشيق يعني عشق و محبت، دوستي و صداقت؛ موسيقي عاشيقي نمونه اي كامل از حمايت متقابل مردم و هنر از همديگر است؛ امروزه اين ميراث ارزشمند فرهنگي به دليل ريشه هاي هنري و اعتقادي و فرهنگي خود، وارد باورها و زندگي مردم شده است. اين نوع موسيقي به دليل قرابت هاي فرهنگي و اعتقادي، در ميان افراد سينه به سينه نقل شده و اضافه شدن اشعار و نكات حكمت آموز و معنوي نيز بر غناي آن افزوده است.

عاشيق‌ها نوازندگان و آواز خواناني هستند كه از گذشته هاي دور در ايران، جمهوري آذربايجان، تركيه و ديگر كشورهاي حوزه قفقاز سر برآورده و با عشقي پايان ناپذير دل هاي هنر دوستان جهان را تسخير كردند. آشيق‌هاي آذربايجان وارث يكي از غني‌ترين بخش‌هاي ادبيات و فرهنگ شفاهي دنيا هستند. محيط عاشيق هاي تبريز و قره داغ امروزه نيز مثل گذشته از ريشه دار ترين، پربركت ترين، و توانمند ترين محيط هاي آداب و سنن عاشيقي است. مناطق عاشيقي قره داغ و تبريز از نقطه نظر ادبيات و فرهنگ، آداب و سنن عاشيقي با تمامي خصوصياتش در تمامي انواع و اقسام آن آثار كاملي به وجود آورده و مي توان گفت در دنياي ادبيات عاشيقي و آداب و سنن آن نقش محوري و مركزيت را داراست.

خيلي از عاشيق هاي بزرگ دنياي ترك در اين مناطق عاشيقي را فرا گرفته، هنرنمايي كرده و با افزايش غناي آن به عاشقان هنر عاشيقي منتقل كرده اند.

در فرهنگ و هنر عاشيقي ترك ها قديمي ترين آثار موجود متعلق به قديمي ترين عاشيق، عاشيق قرباني مي باشد. عاشيق قرباني در روستاي "ويريلي" آذربايجان ايران به دنيا آمده، او در قرن 15- 16 مي زيسته است. همچنين از عاشيق هاي معروف آذربايجان مي توان به ساري عاشيق و عاشيق عباس توفارقانلي در قرن 17 ، تيكمه داشلي خسته قاسيم - مشكين لي محمد- عاشيق نعمت- عاشيق قريب-گرگرلي عاشيق محمد- مرندلي عاشيق محمد و عاشيق تقي قرن 18 ،عاشيق جعفر و عاشيق مسكين اسد قرن 19، عاشيق نجف بينيسلي اواخر قرن 19 و اوايل قرن بيستم ، عاشق قشم جعفري – عاشيق حسين جوان- عاشيق حسين نامي ور- عاشيق پولاد- عاشيق اسفنديار- عاشيق خيرالله- عاشيق علي فيض الهي وحيد- آشيق جبرائيل دانش- آشيق عزيز شهنازي- آشيق عبدلله نوري قرن بيستم و عاشيق حسن اسكندري- عاشيق عباديان- عاشيق حسين جان- عاشيق ولي عبدي – عاشيق جبرائيل محمدي – عاشيق جعفر ابراهيمي- عاشيق چنگيز مهدي پور- عاشيق يدالله شكيبي- عاشيق چنگيز بي ريا- عاشيق علي عبادي قره خانلي- عاشيق جبرائيل خليل و به دهها عاشيق و شاعر ديگر در قرن معاصر اشاره كرد كه هنر و ادبيات عاشيقي را ادامه مي دهند. در حال حاضر شمار عاشيق ها در اين مناطق به بيش از 500نفر مي رسد.

قسمت اعظمي از فرهنگ عاشيقي ترك ها را حكايت ها و داستان هايي تشكيل مي دهند كه آشيقها تصنيف مي كنند، در سابقه ادبي محيط عاشيق هاي تبريز قره داغ بيش از 50 داستان و حكايت وجود دارد كه از اين ميان مي توان به عباس گولگز، عاشيق قريب، قريب شاه صنم، اصلي كرم، ليلي مجنون، محمود گل اندام، خسته قاسيم و سرخوش و محبوب اشاره كرد.

در فرهنگ عاشيقي دنياي ترك 288 آهنگ يا "ماهني " وجود دارد كه از اين تعداد حدود 80 ماهني عموما مشترك در بين عاشيق ها بوده و بقيه به صورت مستقل به مناطق مختلف اختصاص دارد. به طوري كه منطقه قره داغ بيش از 24 ماهني مخصوص دارد.

دربطن هنر وفرهنگ عاشيقي تبريز قره داغ قهرماني تركها، ظرافت تمامي آداب و رسوم، فهم و شعور و ذكاوت زندگي اجتماعي حاكمان اصيل تركان اوغوز، نصايع حكما و دانشمندان خاقان، قهرماني شاه اسماعيل، جوانمردي ستارخان، نبوغ و درايت شيخ محمد خياباني، خلاصه روح فرهنگ و تاريخ و تمدن تركان قابل مشاهده است. در كنار اين ها مي توان عناصر مهم فرهنگ ايراني آذربايجاني، دين و معرفت، عشق حضرت محمد و معصومين، آداب رسوم تصوف و طريقت و نفس هاي الهي را احساس نمود.

خسته قاسيم، ملاپناه، ملا جوما و ديگران با تحصيل در مدارس ديني و افزودن اين اندوخته ها به سرمايه عظيم علمي و فرهنگي عاشيقي، گنجينه ادبيات عاشيقي را غنا بخشيده و همچنين ده ها عاشيق را كه از اين مدارس به دور بوده اند را به سمت دين گرايي در صنعت عاشيقي كشانده اند.

با توجه به قدرت و غناي وصف ناپذير ادبيات عاشيقي مي توان براي ارج نهادن به اين مكتب و معرفي ادبيات عاشيقي ضمن ارتقاء سطح كيفي برنامه هاي راديويي، مردم را هم از توانمندي هاي معنوي خودمان آگاه سازيم ./س

دوشنبه|ا|14|ا|اسفند|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3907]