خروج نيروهاي آمريكايي و مساله طارق‌هاشمي ارتباطي با هم ندارند

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: خروج نيروهاي آمريكايي و مساله طارق‌هاشمي ارتباطي با هم ندارند
ديدگاه > جهان - اعظم محبي:
آمريكا بعد از نه سال حضور نظامي و در اختيار داشتن تمام سطوح سياسي، اقتصادي و اجتماعي عراق، نتوانست از اين كشور خاورميانه‌اي و غني از ذخاير زيرزميني، متحد استراتژيكي براي خود بسازد تا حتي يك پايگاه نظامي را در آن حفظ كند.

خروج نيروهاي نظامي آمريكا از عراق تفاسير مختلفي را به دنبال داشت اما نكته‌اي كه در اين بين كمتر به آن توجه شد، اين بود كه آمريكا بعد از نه سال حضور نظامي و در اختيار داشتن تمام سطوح سياسي، اقتصادي و اجتماعي عراق، نتوانست از اين كشور خاورميانه‌اي و غني از ذخاير زيرزميني، متحد استراتژيكي براي خود بسازد تا حتي يك پايگاه نظامي را در آن حفظ كند.

اينكه آمريكايي‌ها در روزهاي نخستين ورود به عراق به چه اهداف بلندمدتي فكر مي‌كردند و در مورد عراق چه روياهايي داشتند، مشخص نيست اما آنچه مسلم است، اكنون به خروج كامل از اين كشور و كنار گذاشتن يكباره آن رضايت نمي‌دهند.

در خصوص نحوه حضور آمريكايي‌ها در عراق با سيد محسن حكيم، برادر و مشاور سيد عمار حكيم، رئيس مجلس اعلاي اسلامي عراق، از بانفوذترين تشكل‌هاي شيعه عراق گفت‌وگو كرديم كه در ادامه مي‌خوانيد.

* نيروهاي نظامي آمريكايي طبق توافقي كه پيش از اين امضا شده بود، از عراق خارج شدند. با توجه به حضور طولاني‌مدت اين نيروها و نفوذي كه مقامات آمريكايي در اين كشور داشتند، خروج اين نيروها چه تأثيري در آرايش سياسي عراق مي‌گذارد؟

خروج نيروهاي نظامي آمريكا بر اساس توافق‌نامه‌اي بود كه در سال 2008 ميلادي به تصويب رسيد و بر مبناي آن، تمامي نيروهاي نظامي آمريكايي بايد تا پايان سال 2011، خاك عراق را ترك مي‌كردند و اين توافق‌نامه قابل تمديد يا تجديد نبود. بنابراين تمامي نيروهاي نظامي آمريكايي براي نخستين بار در تاريخ اين كشور به صورت مسالمت‌آميز، خاك كشوري را كه تصرف كرده بودند، ترك كردند.

همان‌طور كه مي‌دانيد آمريكا تاكنون در 85 كشور جهان حضور نظامي داشته و طبق آنچه خودشان اعلام مي‌كنند، تاكنون 505 پايگاه نظامي در نقاط مختلف جهان داشته‌اند اما تنها در مورد عراق با توافق و به صورت مسالمت‌آميز به حضور نظامي خود پايان دادند و بايد گفت اكنون عراق بعد از سال 2003، حاكميت كامل خود را بازيافته است. البته ما پيش از اين و از حدود دو سال گذشته، معتقد بوديم كه عراق توانايي كنترل امنيت كشور خود را دارد اما آمريكايي‌ها توجيه مي‌كردند كه هنوز نيروهاي نظامي عراقي، آمادگي لازم را ندارند.

در مورد تأثير بر سياست‌هاي عراق نيز بايد گفت حاكميت عراق به صورت مستقل تصميم مي‌گيرد و اجازه دخالت يا تأثيرگذاري كشورهاي ديگر را نمي‌دهد.

* آمريكايي‌ها ‌اعلام كرده‌اند كه يك شركت امنيتي در عراق خواهند داشت. فعاليت اين شركت چيست؟

اكنون آمريكايي‌ها هيچ پايگاه نظامي در عراق ندارند و تنها 170 نفر در سفارتخانه اين كشور براي هماهنگ كردن مسائل امنيتي كه شامل آموزش نيروهاي عراقي و مجهز كردن ارتش عراق است، حضور دارند كه اين افراد در واقع هسته ديپلماتيك آمريكا هستند و ديپلمات محسوب مي‌شوند، نه نيروي نظامي.

* اين افراد دقيقا چه كاري قرار است انجام دهند؟

اين افراد در ساختاري با عنوان «همكاري‌هاي امنيتي» فعاليت خواهند كرد و اين ساختار قرار است طبق توافقاتي كه بين دو كشور به امضا رسيده، نيروهاي نظامي عراق را به كشورهاي همسايه كه آمريكا در آنها پايگاه نظامي دارد، مانند كويت، اردن، قطر، امارات متحده عربي و خود آمريكا براي آموزش بفرستند و از سوي ديگر، عراق از آمريكا سلاح و تجهيزات نظامي خريداري كرده و قرار است آمريكايي‌هاي باقيمانده در عراق، هماهنگي‌هاي لازم را براي انتقال اين تجهيزات انجام دهند.

* يعني براي هماهنگي آموزش نظامي و ارسال تجهيزات ارتش عراق به 170 نفر نيروي آمريكايي احتياج است؟

اين‌چنين تصميم گرفته شده است. تحليلي است مبني بر اينكه آمريكايي‌ها براي رسيدن به منافع خودشان در منطقه، شكل و ظاهر حضور خود در عراق را تغيير داده‌اند و چندان هم به خروج كامل از اين كشور فكر نمي‌كنند.

مسلم است كه آمريكايي‌ها هم به منافع خود فكر مي‌كنند و عراق هم مانند هر كشوري، اهداف و منافع خود را دنبال مي‌كند و سعي دارد سياست متوازني را در پيش بگيرد و بر اين اساس، سلطه يك قطب جهان بر قطب ديگر را نمي‌پذيرد.

در زمينه برقراري ارتباط با كشورهاي ديگر نيز آنچه براي عراق مهم است، حفظ منافع ملي است كه در استقلال سياسي، امنيت و توسعه كشور، تعريف شده و تا زماني كه اين اصول رعايت شود و در واقع حاكميت عراق مخدوش نشود با همه كشورهاي جهان به جز رژيم صهيونيستي، ارتباط برقرار خواهيم كرد. آمريكا هم يكي از كشورهايي است كه با عراق ارتباط دارد.

البته اين به آن معنا نيست كه ما تمام مواضع آمريكا را تاييد كنيم. در مواردي هم آمريكا و عراق با هم اختلاف‌نظر دارند؛ ازجمله ارتباط با رژيم صهيونيستي يا موضوع سوريه.

* آيا تمام سلاح‌ها و تجهيزات مورد نياز ارتش عراق از آمريكا خريده مي‌شود؟

نه به طور كامل، اتفاقا پروسه خريد سلاح از كشورهاي اروپايي و آمريكا با پيچيدگي و شرايط سخت همراه است. بستن قرارداد و انتقال اين تجهيزات وقت زيادي مي‌گيرد. در حالي كه خريد سلاح از كشورهاي شرقي براي ما آسان‌تر است و زودتر هم اين تجهيزات به دست ما مي‌رسد.

اكنون دولت عراق 9 ميليارد دلار بودجه براي خريد سلاح و تجهيزات ارتش اختصاص داده كه در اين خصوص با كشورهاي روسيه، چين، صربستان، روماني، انگليس و آمريكا مذاكراتي صورت گرفته است. البته تجهيزاتي نيز مانند رادار پدافند هوايي و 36 فروند هواپيماي F16 از آمريكا خريده شده كه قرار است با هماهنگي اين شركت امنيتي، اين تجهيزات منتقل شود.

* آيا مواضع همه گروه‌هاي سياسي عراق در مورد خروج نيروهاي نظامي آمريكا، يكسان بود؟

همه گروه‌هاي سياسي در عراق با مصونيت قضايي نيروهاي نظامي آمريكا مخالف بودند. در حقيقت نظاميان آمريكايي در تمام كشورهايي كه پايگاه نظامي دارند، داراي مصونيت قضايي هستند و در مورد عراق هم خواستار اين بودند كه حضور نظاميان خود را با مصونيت قضايي حفظ كنند اما اين مساله موردنظر و تاييد گروه‌هاي سياسي عراق نبود و در واقع بايد گفت تمامي گروه‌هاي سياسي بر سر عدم مصونيت قضايي نيروهاي آمريكايي وحدت نظر داشتند. بنابراين با خروج نيروهاي نظامي موافقت شد و اكنون آمريكايي‌هايي كه در عراق مانده‌اند، داراي مصونيت قضايي نيستند.

* فرموديد از حدود دو سال پيش، نيروهاي عراقي توانايي برقراري امنيت اين كشور را داشتند. پس چرا خروج نيروهاي آمريكايي اين‌قدر طول كشيد؟

بله، بايد گفت كه از مدت‌ها پيش نيروهاي عراقي آمادگي لازم را براي برقراري امنيت در عراق داشتند. نيروهاي نظامي عراقي در دو دسته نيروهاي واكنش سريع و نيروهاي مبارزه با تروريسم از زبده‌ترين و متخصص‌ترين نيروهايي بودند كه در عراق عليه هسته‌هاي زيرزميني گروه‌هاي القاعده، بعثي و باندهاي جنايتكاران مقابله مي‌كردند و ما براي برقراري امنيت عراق هيچ مشكلي نداشتيم اما آمريكايي‌ها توجيه مي‌كردند كه شما تجهيزات لازم مانند پدافند ضدهوايي براي تأمين امنيت كشور ازجمله سازمان‌هاي مهم و تأسيسات نفتي را نداريد و همچنين براي آموزش نيروهاي نظامي خواستار حضور بيشتر در عراق بودند.

البته بنا بر شرايط سياسي و تحولاتي كه در عراق به وجود مي‌آمد كه با دخالت برخي عوامل منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي همراه بود، شاهد ناآرامي‌هايي در برخي شهرهاي عراق بوديم كه بايد گفت وجود نيروهاي آمريكايي هم مانع اين ناآرامي‌ها نمي‌شد و از سال 2003 كه نيروهاي آمريكايي در عراق حضور داشتند، اين ناامني و ناآرامي وجود داشت. بنابراين فكر نمي‌كنيم كه حضور بيشتر آمريكايي‌ها در عراق، امنيت را به همراه دارد و اكنون دولت عراق بدون حضور نيروهاي نظامي آمريكايي هم توانايي كنترل امنيت كشور را دارد.

* فكر نمي‌كنيد بسياري از اختلاف‌هاي سياسي و ناآرامي‌ها نشان‌دهنده تأثير غيرمستقيم آمريكايي‌ها در سياست عراق بود؟

جامعه عراق متشكل از شيعيان، سني‌ها و كردهاست. ضمن اينكه گروه‌هايي از تركمن‌ها، آشوري‌ها و ايزدي‌ها نيز در عراق زندگي مي‌كنند. عراق، نظامي پارلماني دارد كه بر اساس آن تمامي احزاب و گروه‌هاي اجتماعي در حاكميت سهيم هستند.

حالا اين نكته را هم در نظر بگيريد كه سني‌ها قرن‌ها بر عراق حاكم بودند اما اكنون در تشكيل دولت عراق شريك هستند. در حال حاضر نارضايتي‌هايي در احزاب سني به وجود آمده كه اميدواريم در جلسه‌اي كه آقاي طالباني قرار است، برگزار كند و تمامي احزاب در آن شركت خواهند كرد، اين اختلاف‌ها برطرف شود.

* آمريكايي‌ها از سال 2003 در عراق حضور داشتند، آنها چقدر در سياست‌هاي داخلي، خارجي و تصميم‌گيري براي فروش نفت تأثير داشتند؟

سال‌هاي اول كه آمريكايي‌ها به عراق آمدند، تأثير زيادي در سياست‌هاي عراق داشتند. آنها مستشاراني داشتند كه در بسياري از امور سياسي عراق و فروش نفت، مواردي را پيشنهاد مي‌دادند اما به تدريج از تأثير و نفوذ آنها كم شد و چند سالي است كه عراق توانسته استقلال سياسي خود را به طور كامل حفظ كند.

* تحليلي مبني بر اينكه عقب افتادن دادگاه طارق الهاشمي با خواست غربي‌ها صورت مي‌گيرد، تا چه حد درست است؟

برخي گروه‌هاي سياسي كه اكنون در عراق ناراضي هستند و اختلافاتي با دولت دارند، سعي مي‌كنند دو مساله خروج نيروهاي آمريكايي از عراق و مساله پرونده آقاي هاشمي را به‌هم ربط دهند اما حقيقت اين است كه اين دو مساله هيچ ربطي به هم ندارند.

بر اساس اعتراف‌هاي متهمان عمليات‌هاي تروريستي روز عاشورا، اتهاماتي متوجه آقاي هاشمي، معاون سني رئيس‌جمهور شده است. در رابطه با اين پرونده 39 نفر بازداشت شده‌اند كه چهار نفر از اين بازداشت‌شده‌ها زن هستند. بررسي اين پرونده به عهده يك هيأت نه نفره قضات است كه سه نفر شيعه، دو نفر سني و چهار نفر كرد، اعضاي اين هيأت را تشكيل مي‌دهند.

مسائلي ازجمله زمان و مكان برگزاري جلسه دادرسي در اين پرونده مطرح است كه دستگاه قضايي نهايتا صلاحيت تصميم‌گيري در اين زمينه را دارد و بر اساس تفكيك قوا در عراق، دستگاه قضايي مستقل از قواي ديگر، تصميم‌گيري مي‌كند و بدون تأثيرپذيري از تلاش‌هاي عوامل داخلي يا خارجي، اين پرونده بررسي خواهد شد.

* در روزهاي گذشته، وزير خارجه تركيه در سفر به ايران، آقاي مقتدي صدر را به ضيافت شامي در محل سفارت كشور خود دعوت كردند. اين خبر با اين تفسير همراه بود كه تركيه به عنوان متحد آمريكا، حامل پيامي براي آقاي صدر است. نظرتان دراين‌باره چيست؟

آقاي مقتدي صدر به‌عنوان رهبر يكي از احزاب شيعه عراق ارتباط زيادي با كشورهاي همسايه ازجمله تركيه دارند و پيش از اين هم سفرهايي به تركيه داشتند و مذاكراتي در خصوص مسائلي كه به منافع ملي عراق مرتبط است، صورت دادند. احتمالا اين گفت‌وگو هم در همين راستاست.

گفت‌وگوي مقام‌هاي تركيه با شخصيت‌هاي عراقي پيش از اين هم سابقه داشته و اتفاقا در روزهاي آينده، آقاي عمار حكيم، رئيس مجلس اعلاي عراق هم با دعوت مقام‌هاي تركيه به اين كشور سفر خواهد كرد و با آقاي عبدالله گل، اردوغان و داوود اوغلو ديدار خواهد داشت. همان‌طور كه در روزهاي گذشته در سفري به تهران با مقام‌هاي ايران، ديدار و گفت‌وگو كردند.

* چرا تركيه مستقيما با دولت عراق رايزني نمي‌كند و با احزاب گفت‌وگو مي‌كند؟

عراق يك نظام پارلماني دارد كه احزاب نقش پررنگي در آن دارند. جنبش آقاي صدر يك فراكسيون در مجلس دارد. مجلس اعلا هم در پارلمان تأثير زيادي دارد بنابراين تركيه در واقع با بخشي از حاكميت عراق، رايزني مي‌كند.

ديدار مقام‌هاي تركيه با احزاب شيعه عراق در شرايطي كه حزب سني ليست العراقيه اختلافاتي با دولت عراق پيدا كرده، اين تصور را به وجود مي‌آورد كه ترك‌ها در حال رايزني براي مواضع احزاب سني هستند.

البته يك ارتباط قديمي و قوي ميان سني‌هاي عراق و تركيه وجود داشته و مساله اختلاف احزاب سني با ديگر احزاب و دولت عراق، مساله‌اي است كه مورد توجه كشورهاي همسايه قرار گرفته و تحرك‌هاي ديپلماتيك در منطقه در جهت حل اين اختلافات صورت مي‌گيرد اما مسائل ديگري ازجمله مساله آب دو رودخانه دجله و فرات، مساله پ.ك.ك و مسائل اقتصادي هم در اين گفت‌وگوها مطرح مي‌شود.

به هر حال همان‌طور كه مي‌دانيد، تركيه بيشترين مبادله‌هاي اقتصادي را در عراق دارد و حجم مبادله‌هاي اقتصادي دو كشور به 12 ميليارد دلار رسيده است. در حالي كه متأسفانه حجم مبادله‌هاي اقتصادي ايران و عراق بسيار كمتر از اين است.

* با توجه به اينكه آمريكايي‌ها سال‌ها در عراق حضور داشتند، چرا هيچ سرمايه‌گذاري در عراق نكردند؟

آنها اعلام كرده‌اند كه از اين به بعد در عراق، سرمايه‌گذاري اقتصادي خواهند كرد و رقم اين سرمايه‌گذاري را تا 6 ميليارد دلار عنوان كرده‌اند.

همشهري ديپلماتيك

شنبه|ا|22|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 531]