زندگي و كارنامه سيد محمد خاتمي/14

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: زندگي و كارنامه سيد محمد خاتمي/14
خبرگزاري فارس: گويا سيد محمد خاتمي همه مراحل رشد و بالندگي خود در عرصه سياست ايران را مديون هاشمي رفسنجاني است. او در سال 57 مقدمات رفتن خاتمي به آلمان و مركز اسلامي هامبورگ را فراهم كرد و همو بود كه در دوره رياستش بر مجلس شوراي اسلامي، تن خاتمي را به رداي وزارت ارشاد دولت موسوي آراست.

روزنامه كيهان به مديريت خاتمي همان طوري كه از روي كار آمدن موسوي حمايت كرد، در طول نخست وزيري وي نيز حامي نامي ميرحسين بود. اين رويكرد كيهان با پيوستن شخص خاتمي به كابينه، با حرارت بيشتري ادامه يافت. دقيقا يك سال از راي اعتماد مجلس به نخست وزيري موسوي مي گذشت كه كتاب زندگي سياسي خاتمي ورق ديگري خورد و او ناگهان رداي وزارت به تن خود ديد: در حقيقت، سرانگشتان شخصيتي پرنفوذ و موثر به نام «علي اكبر هاشمي رفسنجاني» بود كه اين صفحه را ورق زد.

گويا سيد محمد خاتمي همه مراحل رشد و بالندگي خود در عرصه سياست ايران را مديون هاشمي رفسنجاني است. او در سال 57 مقدمات رفتن خاتمي به آلمان و مركز اسلامي هامبورگ را فراهم كرد و همو بود كه در دوره رياستش بر مجلس شوراي اسلامي، تن خاتمي را به رداي وزارت ارشاد دولت موسوي آراست.

در كابينه اوليه موسوي، حجت الاسلام «عبدالمجيد معاديخواه» به عنوان وزير ارشاد معرفي شده و از مجلس نيز راي اعتماد گرفت، اما كمتر از يك سال بعد، از اين مقام استعفا داد. عصر روز شنبه اول آبان 1361 وقتي ميرحسين موسوي براي مشورت درباره انتخاب وزير جديد به دفتر رئيس مجلس رفت، هاشمي صريحا از موسوي خواست كه «سيد محمد خاتمي» را به عنوان وزير ارشاد معرفي كند. او در خاطرات خود درباره نتيجه اين جلسه مي نويسد: «قرار شد آقاي محمد خاتمي وزير ارشاد شوند». (1)

خاتمي هم اكنون در موقعيتي قرار مي گرفت كه بايد نظر مثبت نمايندگان مجلس شوراي اسلامي را جلب مي كرد. اينجا بود كه همه نگاه ها متوجه عملكرد وي در موسسه كيهان شد. خاتمي هر چند بر اساس مواضع شخصي و علني اش، فردي وفادار به نظام تلقي مي شد، اما اين تنها بخشي از ماجرا بود. سكه حضور وي در كيهان روي ديگري هم داشت: او به سبب تعلقات فكري، نتوانست از جرگه هم¬فكران واقعي اش جدا بماند و پس از تحويل گرفتن سرپرستي موسسه كيهان، پاي كساني چون «ماشاءالله شمس الواعظين»، «بهروز گرانپايه»، «رضا تهراني» و «مصطفي رخ صفت» را به اين روزنامه باز كرد. اين تيم كه عملا مديريت محتواي كيهان را به دست گرفته بود، آن را ابزاري براي ترويج مفاهيم ارزشي غرب از «آزادي و حقوق بشر غربي» گرفته تا «سكولاريسم» كردند و ميدان فراخي براي تاختن انديشه جريان هاي ليبرال و نمايندگان آنها چون «حبيب الله پيمان» -دبير كل جنبش غيرقانوني مسلمانان مبارز- يا «علي اصغر حاج سيد جوادي» و حتي خود «ابوالحسن بني صدر» فراهم نمودند؛ اين افراد دقيقا همان كساني بودند كه در زمان روي كار بودن دولت موقت و جريان نهضت آزادي، انديشه «جمهوري ايراني» يعني حذف كلمه اسلام را در ذهن مي پروراندند. خاتمي در يك سو به رفتار بني صدر و بازرگان مي تاخت و در سوي ديگر، در همان روزنامه تحت مديريتش، عقايد و افكار آنها را ترويج مي¬داد! اين قسم رندي¬هاي خاتمي اما از ديد تيز وفاداران به امام و انقلاب پنهان نماند و سرانجام زمان پاسخگويي فرا رسيد.

منتقدان خاتمي و مخالفان تصدي وزارت ارشاد از سوي وي كم نبودند. هاشمي از موضع منتقدين با خبر بود و مخالفان نيز مي دانستند كه خاتمي گزينه رئيس مجلس است و براي روز راي اعتماد چه در سر دارد. اين بود كه برخي مخالفان سراغ هاشمي را گرفتند و از اينكه مجلس تحت تاثير كلام پرنفوذ وي به خاتمي راي مثبت دهد، گلايه كردند. (2)

18 آبانماه 61 روز راي اعتماد مجلس به خاتمي بود. درباره كانديداتوري خاتمي براي تصدي منصب وزارت ارشاد چندين موافق و مخالف سخن گفتند كه از ميان آنها مي توان به سخنان مهم «حسين نواب» و از تريبون مخالف اشاره كرد. نواب در نطق خود به نقد تنها مسئوليت مديريتي خاتمي پس از انقلاب پرداخت و ماجرايي تعريف كرد كه پشت پرده و ماهيت گردانندگان كيهان را فاش مي ساخت:

«مخالفت من به خاطر ضعف مديريتي بود كه در روزنامه كثيرالانتشار كيهان وجود داشت...در اين روزنامه در تاريخ 28/1/61 مقاله اي درج مي شود كه آيا وقت آن نرسيده است كه روحانيت هم تصفيه شود. به دنبال اين مقاله هم روزنامه جمهوري اسلامي اعتراض كرد و هم جامعه مدرسين حوزه علميه قم و هم آيت الله جنتي اعتراض كردند. من دو سه جمله از متن آن مقاله را براي شما مي خوانم. در اين مقاله آمده همين اكنون شما اگر به حوزه ها نظر بيفكنيد اكثريت با روحانيتي است كه از بينش انقلاب برخوردار نيست، چرا كه شاه با تمام قدرت مي كوشيد حوزه ها را تحت كنترل قرار دهد و در اين رابطه از حمايت برخي از روحانيون نيز برخوردار بوده است...در مقاله بعدي با وضع توهين آميزي جواب آيت الله جنتي و حوزه علميه و روزنامه جمهوري را مي دهند كه اين جوابي را كه شما داديد روش احسني را انتخاب نكرديد. اين مقاله به دست يكي از اعضاي شوراي سردبيري نوشته شده است». (3)

نواب در ادامه گفت كه خاتمي درپاسخ به اعتراض شخص او نوشته كه در زمان انتشار مقاله در ايران نبوده است. سپس به اين شكل پاسخ خاتمي را به باد انتقاد گرفت: «آقاي خاتمي كه در كيهان كثيرالانتشار اين قدر اشراف بر مديريت اين روزنامه نداشته باشد كه يك سفر كوتاهي به خانه خدا مي¬كنند اين طور شوراي سردبيري بردارد مقاله اي بنويسد... آيا ايشان مي¬تواند وزارتخانه به اين بزرگي را اداره كنند».

مخالفت هاي ديگر مخالفان، از جمله «سيد احمد كاشاني» نيز بر حول محور جريان فكري مشكوكي مي گشت كه مديريت كيهان را به دست گرفته بود.كاشاني در نطق خود از نفوذ عقيدتي جريان هايي مطرود چون نهضت آزادي در كيهان و نشر انديشه هاي منحرف آنها از طريق اين روزنامه به شدت گلايه كرد. (4)

اين سخنان و انتقادهاي نمايندگان مجلس، اذهان را متوجه حكم چند خطي امام(ره) براي خاتمي و تنها تذكر مندرج در آن مي كرد كه «البته متوجه هستيد كه مطبوعات بايد هميشه در خدمت اسلام عزيز و مردم و كشور باشند؛ و آزادي ها در حدود قوانين مقدس اسلام و قانون اساسي به بهترين وجه تامين شود و بيطرفي حفظ گردد».

اما همان¬گونه كه انتظار مي¬رفت، هاشمي¬رفسنجاني در هنگام راي-گيري، براي كانديداي خود سنگ تمام گذاشت و در نطقي آتشين خطاب به مخالفان خاتمي گفت: «آقاي خاتمي را بنده از سال 42، 43 مي شناسم و دوستان ما اكثرا آنهايي كه سابقه زياد در حوزه دارند، ايشان را مي شناسند. از آن روزي كه ما ايشان را در حوزه شناختيم و تا امروز هميشه به عنوان يك چهره زحمت¬كش محصل خوش فكر براي ما مطرح بوده است. هميشه اين طوري بوده، يعني من در تمام دوره تاريخم كه با ايشان آشنا هستم، يك نقطه ضعف مشخصي از ايشان ندارم كه بايد براي ما كه در كارهاي ظريف با اينها كار مي كرديم، بايد اين مسائل روشن تر از ديگران باشد. ايشان در سال 57 وقتي بنا شد آلمان بروند، با شهيد بهشتي ما مشورت كرديم. به نظر ما ايشان بهترين چهره اي بود كه لازم بود آنجا برود».(5)

هاشمي از چهره هاي متنفذ دوران و از نزديكان امام(ره) محسوب مي-شد و دقيقا پس از ايراد چنين نطقي بود كه مشخص شد نگراني منتقدان و مخالفان وزير پيشنهادي ارشاد، بي جهت نبوده است: خاتمي توانست از مجموع 169 راي، با 121 راي موافق، 27 راي مخالف و 22 راي ممتنع، وزير ارشاد دولت موسوي شود.

اما تنها برخي نمايندگان مجلس نبودند كه به شخصيت واقعي خاتمي و تعلقات فكري وي پي برده و به مخالفت با وزارت وي برخاسته بودند. آيت الله «سيد روح الله خاتمي» بيش از ديگران به خلقيات و عقايد فرزندش آشنا بود و هم او بود كه وقتي آيت الله «ابوالقاسم خزعلي» به همراه جمعي خدمتش رسيدند تا وزارت فرزندش را تبريك بگويند، با سخنان خود ميهمانانش را شوكه كرد: «خطرناك است، پسر من غرب زده است». (6) اين بيان هرچند در آن دوران با توجه به نوشته هاي غرا و آتشين خاتمي عليه غرب، امري تعجب برانگيز به نظر مي آمد، اما گذر زمان دقت و تيزبيني پدر در شناخت فرزند را اثبات كرد.

ورود خاتمي به وزارت ارشاد با آغاز مرحله جديدي از اختلافات ميان نيروهاي وفادار به امام(ره) و انقلاب هم¬زمان شد؛ اختلافاتي كه تقريبا در تمامي تشكل ها و نهادها خودنمايي مي كرد: از سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي گرفته تا جامعه روحانيت مبارز، تا حزب جمهوري اسلامي تا كابينه مير حسين موسوي... تا وزارتخانه مهمي به نام ارشاد اسلامي كه مي رفت تا تحت مديريت سيد محمد خاتمي قرار گيرد. تبديل اختلاف به شكاف نيز زمان زيادي طول نكشيد؛ در همان سال 1361 بود كه ابتدا در سازمان مجاهدين و سپس در جمع هاي ديگر، تقريبا همان دو گروهي كه در جريان راي اعتماد به نخست وزيري ولايتي از هم متمايز شده بودند، در قالب دو جناح «چپ» و «راست»، مرز ميان خود را پررنگ تر كردند. اما ريشه واقعي اختلافات اين دو گروه در كجا بود؟ وجه تمايز جريان چپ با جريان راست چه بود؟ خاتمي چرا و در كنار چه كساني جاي مي گرفت؟ بايد نقبي به گذشته هاي دورتر زد و پاسخ اين پرسش ها را از دل صفحات تاريخ بيرون كشيد. اهميت و ارزش اين موضوع به اندازه اي هست كه بخشي از كتاب حاضر را به خود اختصاص دهد.

نويسنده:‌ سيد ياسر جبرائيلي

كتاب «سوداي سكولاريسم» به زودي توسط انتشارات موسسه فرهنگي خبرگزاري فارس راهي بازار نشر خواهد شد و علاقمندان، نهادها و مراكز مي توانند شنبه تا چهارشنبه از ساعت 8 صبح تا 17 عصر از طريق شماره تلفن 88913277-021 سفارشات خريد خود را ارائه دهند.

----------------------------------

1-هاشمي رفسنجاني، علي اكبر. خاطرات سال 1361. متن كتاب قابل دسترسي در:

http://www.hashemirafsanjani.ir/

2- همان.

3- روزنامه كيهان، 19/8/1361.

4- همان.

5- علي اكبر هاشمي رفسنجاني، نطق هاي قبل از دستور سال 61 ، ج دوم (تهران: دفتر نشر معارف انقلاب 1380).

6- خبرآنلاين، 16/10/1388.

يکشنبه|ا|16|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]