واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سماع كلمات
در تاریخ هنر ایرانی – اسلامی، هیچیك از هنرها به اندازه هنرخوشنویسی مستعد پذیرش رنگ و بوی قداست نبوده است. شاید بتوان گفت كه هم جواری این هنر با كلام وحی سبب شده تاخوشنویسی تا به این اندازه قدسی و معنوی جلوه داده شود. هنرمندان برای دستیابی به صورت متعالی درتلاش بودند و همین تلاشها سبب شد تا هنرخوشنویسی به تعبیری به یك آیین قدسی بصری درآید. كلام آسمانی توسط خوشنویس صورت زمینی میگرفت و همین ترجمان وحی سبب تعالی هنرخوشنویسی شد. در واقع خوشنویسی صورتی بود تا معانی كلام الهی جاودانه شود وهمین ارتباط بین صورت و معنا باعث شد تا خوشنویسی اگر نتواند هم سنگ معنای آسمانی باشد لااقل ظرف مناسبی باشد تا معانی عوالم باقی مظروف آن شود.اگر كسی بخواهد خوشنویسی را از چنین منظری به نظاره نشیند به حكم عقل و فطرت باید به آغاز و پیدایی این هنر رجوع كند؛ آغازی كه مسلمانان آن را به كاتب وحی، امیرالمومنین علی(ع) نسبت میدهند. علاوه براین سرآغاز شگفت، بسیاری ازعرفا وحكما طی سالیان متمادی به شرح قداست و كرامت این هنرپرداختهاند و ازآن جاست كه خوشنویسی بیش از آنكه به چشم ممارست و تمرین هنری دیده شود، به چشم ریاضت و سیر و سلوك نگریسته میشود و خوشنویس را از آن رو هنرمند میدانند كه در فرهنگ و سنت ایرانی- اسلامی، هنرمند كسی است كه به فضل و كمال آراسته باشد.در این مفهوم خوشنویس هنرمندی است كه با جهد و تلاش بسیار و با توشه معرفت، راه تعالی و كمال را میپیماید و هرچه فضل او افزونترباشد، خطوطی كه مینگارد از صلابت و پختگی بیشتری برخورداراست و از همین منظر خط و كتابت، محلی است برای تجلی روح هنرمند خوشنویس. زنده یاد استادهدایتالله عجمی- ادیب و شاعر معاصر- زبان را ظرفی قرارداد تا مظروف آسمانی درآن بگنجد ودرمقام شاعر وفراترازآن دركسوت معلم، مراتب سیروسلوك عرفانی و معنوی را طی كرد. حمید عجمی عشق به آسمانیان را ازمحضرهمان پدرآموخت و ازهمین منظر ونظربه خوشنویسی پرداخت.او پس از پرورش درمكتب پدر، خوشنویسی را پیشه خود ساخت تا با زبان هنر دنباله روی سیره پدری باشد و از همین رو به جرگه خوشنویسان درآمد و از محضر اساتید تراز اول همچون استاد كیخسروخروش و استاد غلام حسین امیرخانی بهرهمند شد. اودرمقام شاگردی مستعد، به قدری تلاش كرد و توشه اندوخت تا با تجربه اندوزیهای گران در بطن زندگی به مرتبهای رسد تا این تجارب را به خلاقیت بدل سازد. در ملك خوشنویسی باید سالهای سال بگذرد تا گرد سپیدی بر سر و رو نشیند و لقب استادی به نامت اضافه شود، اما حمید عجمی با همین توشه و همان تلاش درسالهای جوانی در كسوت استادی درآمد و البته این مرتبهای نبود كه طبع عجمی بدان بسنده كند.
او بهدنبال طرحی نو درعالم خوشنویسی بود و از همین رومدام درجستوجو وتكاپو، وسرانجام این جستوجوها وتلاشها به بارنشست و منجربه ابداع نوعی خط شد كه ضمن آنكه برپایههای سنتی هنرخوشنویسی استواراست، اما زبانش امروزی و نوین است.برای عجمی خوشنویسی عین زندگی است و زندگی او دركلمات و عبارات سپری میشود و برترین كلمه از بهر او نام مبارك اولین كاتب وحی حضرت علی(ع) است و شاید از همین رو عنوان معلی را برای این ابداع برگزید. معلی درسال 76 به بار نشست و مورد تأیید خوشنویسان معاصر و فرهنگستان هنر قرارگرفت.درخط ابداعی حمید عجمی ردپایی ازتمامی خطوط قدیم به چشم میخورد. گویا پیوندی عمیق بین او و گذشتگان وجود دارد. عجمی نه تنها به نسبتهای عمیق خوشنویسی گذشتگان درابداع خط معلی وفادارمانده بلكه همان ریشهها را با زبان و روش امروزی به كاربسته و بیان كرده است.نسخ، ثلث، نستعلیق و شكسته بهترین تأثیر را درخط ابداعی حمیدعجمی داشتهاند اما بیش از همه زیرساختهای معلی را میتوان درنسخ جستوجو كرد. درهم آمیختگی حروف و كلمات و پرهیز از ساده نویسی را میتوان مهمترین وجه تشابه نسخ و معلی دانست. با شناخت بیشترازروحیات این هنرمند خوشنویس میتوان دریافت كه معلی نه درشكل بلكه دراندیشه نیز از نسخ بهره فراوان جسته است. معلی سماع و ستیزحروف و كلمات است. كلمات در سماع عاشقانه گرد حریم مفاهیم به رقص درمیآیند و در این میدان هماوردی عاشق را میطلبند تا تمنای سرعشق را از منظرحقیقت بركاغذ دل نقش بربندند. گاهی كلمات چندان درهم تنیده میشوند كه خوانش مكتوب به دشواری میسر است.شاید از همین روست كه عجمی بیشترعباراتی را مینگارد كه با اذهان مسلمانان آشناست. عبارات قرآنی، احادیث قدسی، ادعیه مشهورومطالب مشابه دیگر كه اگرازپس خواندن آنها برنیاییم، میتوان با آشنا بودن یكی-دو حرف آن كلمه وجمله را حدس زد و ازنگارش زیبایی شناسانه آن لذت برد.گروهی كه دشواری درخواندن مكتوب را عامل ضعف معلی میدانند اگربه دیده غرض ننگرند بد نیست آن را با یكی دیگر از زیباترین خطوط هنرخوشنویسی، شكسته نستعلیق به مقایسه نشینند. شكسته نستعلیق نیزدر اغلب اوقات به راحتی خوانده و درك نمیشود، اما این امرباعث نمیشود تا مخاطب از فرمهای دلنشین وزیبا وارزشهای بصری جاودانه آن لذت نبرد. نگرنده با هردشواری كه باشد مفهوم را درمی یابد و ازخواندن كلمه، جمله یا قطعه خوشنویسی شده به اشتیاق میرسد.شاید بهنظربرسد، معلی با همه زیبایی وبداعت، به سبب حركتهای اغراق آمیز و تند و تیزش برای كتابت مناسب نبوده وفقط برای سطرنویسی یا عنوان نویسی كاربرد داشته باشد. این ایراد دیگری است كه گروهی ازمنتقدان برمعلی وارد داشتهاند. اما عجمی با خلق آثار متفاوت ومتنوع قصد آن دارد تا درعمل اثبات كند كه قابلیت وانعطاف معلی به قدری است كه بتوان با تغییرات اندك دربرخی ازاجزای حروف، كاركردهای بیشتری را ازآن انتظار داشت. نمایشگاههای متعدد عجمی كه از20 عنوان متجاوز است هركدام با این قصد و نیت همراه بوده كه برخی از قابلیتهای معلی به نمایش درآید. جذابیتهای تصویری و گرافیكی معلی و سهولت در كسب مهارت نگارش- در مقایسه با سایر خطوط- باعث آن شده تا افرادعلاقه مند بیشماری، خواه آنان كه پیشینه خوشنویسی دارند وخواه آنان كه خوشنویسی را با معلی آغازكرده اند، به نگارش معلی بپردازند. اما بسیاری غافل ازآنند كه پشتوانه معلی تكنیكهای نگارشی آن نیست، كه صلابت دركنارلطافت وقدرت دست و پنچه و مهم تر از همه اندیشه هنرمند است كه با خلق تركیب بندیهای بكر و فوق العاده به این خط جلوه میبخشد و باعث اثرگذاری آن میشود و صد البته كه این سیربه سهولت نگارش نیست و بسان نستعلیق، سالها تلاش میطلبد و پشتكارو ممارست و صبوری.قضاوت كردن همه جانبه درباره خط معلی هنوزهم زود بهنظرمی رسد. باید سكوت كرد و منتظرماند و دید.عجمی هنوز دست از تجربه و جستوجو برنداشته و روز به روز بر پختگی و قدرت معلی میافزاید. او در تدارك است تا رسم الخطی برای معلی دست وپا كند تا هم این ادعای مخالفان كه معلی را خطی بیپایه و اساس میپندارند را باطل سازد وهم راه را برای بیهنرانی كه به تقلید سطحی، ظاهری و ناشیانه ازاو میپردازد ببندد.در هر حال آخرین نمایشگاه حمید عجمی بردیوارهای نگارخانه گیتا منتظراست تا جلوه درخشان دیگری از معلی در پیش روی دیدگان بگذارد وچشم وجان را بنوازد. این نمایشگاه نیزبسان دیگر آثار این هنرمند با رجوع به ریشه معلی و نگارش چند اثر با كلمه علی، ارادت و مكنونات قلبی عجمی به شاه ولایت و اولین كاتب حقیقی، امیرالمومنین علی(ع) را به تصویر میكشد.نفس به یاد دمی میزنم كه مرگ درآیدمگر به گوش گران بشنوم صدای علی رامنبع : همشهری
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1527]