محيط‌زيست: وضعيت اروميه و گاوخوني بحراني است

واضح آرشیو وب فارسی:الف: محيط‌زيست: وضعيت اروميه و گاوخوني بحراني است
در آستانه روز جهاني تالابها (2 فوريه/14بهمن) اعلام شد كه ايران بيشترين تالابهاي داراي تغييرات شديد اكولوژيك يا «فهرست قرمز» را در كنوانسيون رامسر به خود اختصاص داده است.

به گزارش ايسنا، ايران به عنوان بنيانگذار كنوانسيون رامسر (كنوانسيون حفاظت از تالابهاي جهان)، از لحاظ تعداد تالابهاي ثبت‌شده در اين كنوانسيون از ميان 158 كشور جهان در مقام 19 است كه در اين فهرست بيشترين تالابهاي ثبت‌شده به ترتيب متعلق به انگليس، مكزيك و استراليا است.

در حالي كه ارزش اكولوژيك تالابها 10 برابر جنگلها و 200 برابر زمينهاي زراعي است، تالابهاي 30 كشور در فهرست مونترو كنوانسيون رامسر (فهرست قرمز) قرار گرفته‌اند كه به ترتيب ايران و يونان با 7 تالاب و پس از آنها جمهوري چك با 4 تالاب، بيشترين مونترو تالابها را دارند. همچنين نام 27 تالاب 17 كشور جهان نيز به دليل بهبود شرايط اكولوژيكي تالابهايشان از اين فهرست خارج شده است.

در عين حال علي‌رغم اين كه 7 سايت تالابي بين‌المللي از 22 سايت تالابي ثبت شده كشور در كنوانسيون رامسر در معرض تهديد و تغييرات شديد اكولوژيكي قرار دارند و نام آنها در فهرست «مونترو» رامسر قرار گرفته است، دست‌كم 2 تالاب ديگر ايران نيز در وضعيت «بحراني» قرار گرفته‌اند.

شناسايي بيش از 84 تالاب در ايران با اهميت بين‌المللي

بر اساس برآورد مركز نظارت و پايش محيط زيست جهاني وسعت تالابهاي جهان 570 ميليون هكتار است كه تقريبا 6 درصد مساحت كره زمين را تشكيل مي‌دهند. طبق تقسيم‌بندي كنوانسيون رامسر 42 تيپ تالاب در سه دسته اصلي «تالاب‌هاي ساحلي ـ دريايي»، «تالاب‌هاي داخل خشكي» و «تالاب‌هاي مصنوعي» در جهان وجود دارد و در ايران بيش از 84 تالاب با اهميت بين‌المللي شناسايي شده است كه از بين آنها تا كنون 33 تالاب در قالب 22 عنوان با مساحت يك ميليون و 481 هزار و 147 هكتار در كنوانسيون رامسر ثبت شده‌اند.

اين در حاليست كه به گفته كارشناسان تغييرات كاربري اراضي تالابي، عدم رعايت حق‌آبه طبيعي محيط‌هاي طبيعي از سوي مجريان مختلف طرح‌هاي آبي، عدم ملاحظات زيست محيطي در پروژه عمراني ورود آلاينده‌هاي مختلف بيولوژيكي، شيميايي و فيزيكي به محيط‌هاي تالابي، شكار و صيد غيرمجاز، بي‌رويه و قاچاق، خشكسالي‌هاي پي در پي كه قطعا بخشي از آن به دلايل تغييرات اقليم در سطح جهاني تاثير مي‌گذارد و بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آبي زيرزميني در اطراف تالابها و نجات تالاب‌هايي مانند اروميه نيازمند عزمي جدي در تمامي بخش‌هاست.

معاون سازمان حفاظت محيط زيست:

وضعيت تالابهاي اروميه و گاوخوني بحراني شده است

دكتر دلاور نجفي، معاون محيط طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط زيست در گفت‌وگو با ايسنا گفت: هم‌اكنون وضعيت تالابهاي «آلاگل، آلماگل و آجي‌گل» كه در فهرست مونترو قرار دارند، بهبود يافته است و به همراه تالابهاي اقماري درياچه اروميه بايد از اين فهرست خارج شوند. اين درحاليست كه وضعيت تالاب درياچه اروميه و گاوخوني بحراني شده و بايد اين تالابها به فهرست قرمز كنوانسيون رامسر افزوده شود. از سوي ديگر وضعيت تالاب پريشان نيز برخي سالها بحراني مي‌شود.

وي با اشاره به اين كه تالابها از مهمترين محيط‌هاي مولد حيات و تنوع‌زيستي در جهان هستند، افزود: آنها گهواره‌هاي تنوع‌زيستي دنيا بوده و با فراهم كردن آب و قابليت زادآوري اوليه نقش مهمي در بقاي گونه‌هاي بي‌شماري از گياهان و جانوران وابسته به خود ايفا مي‌كنند، به شكلي كه تنوع گونه‌اي از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزيستان، ماهيان و بي‌مهرگان، وابسته به تالابها بوده بنابراين تالابها ذخيره‌گاه‌هاي مواد ژنتيكي گياهي و جانوري محسوب مي‌شوند.

ضرورت اقدامات فوري براي نجات تالابها

معاون محيط طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط زيست تصريح كرد: وضعيت در تالابهاي ساحلي شمالي و جنوبي چندان مطلوب نبوده و تعادل‌هاي اكولوژيك آنها نيز در حالت شكننده و ناپايداري قرار گرفته است كه ضرورت اقدامات فوري و اساسي را مي‌طلبد.

وي مهمترين مشكلات تالاب‌هاي كشور را كاهش حجم آب در اثر عوامل طبيعي و انساني، ورود آلاينده‌ها و كود و سم به تالاب‌ها و عدم رعايت حريم زيست‌محيطي و اكولوژيكي تالاب‌ها دانست و تصريح كرد: در عين حال تغييرات كاربري اراضي تالابي، عدم رعايت حق‌آبه طبيعي محيط‌هاي طبيعي از سوي مجريان مختلف طرح‌هاي آبي، عدم ملاحظات زيست محيطي در پروژه عمراني ورود آلاينده‌هاي مختلف بيولوژيكي، شيميايي و فيزيكي به محيط‌هاي تالابي، شكار و صيد غيرمجاز، بي‌رويه و قاچاق، خشكسالي‌هاي پي در پي كه قطعا بخشي از آن به دلايل تغييرات اقليمي در سطح جهاني تاثير مي‌گذارد و بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آبي زيرزميني در اطراف تالابها از ديگر علل تخريب تالابهاي كشور هستند.

7 تالاب بين‌المللي ثبت شده كشور در كنوانسيون رامسر، در معرض تغييرات شديد اكولوژيكي

نجفي با اشاره به اين كه 7 تالاب بين‌المللي ثبت‌شده كشورمان در كنوانسيون رامسر در معرض تهديد و تغييرات شديد اكولوژيكي قرار دارند و نام آنها در فهرست «مونترو» رامسر قرار گرفته است، افزود: از 22 تالاب ثبت شده ايران در كنوانسيون رامسر، تالاب‌هاي «شورگل، يادگارلو و درگه سنگي»، « مجموعه تالاب انزلي» ، «آلاگل، آلماگل و آجي‌گل»،«شادگان، خورالاميه و خورموسي»، «نيريز و كميجان»، «انتهاي جنوبي هامون پوزك» و «هامون صابري و هامون هيرمند»، 7 تالابي هستند كه در معرض تغييرات اكولوژيكي بوده و به همين دليل در فهرست «مونترو» رامسر قرار گرفته‌اند.

دست‌اندازي به تالابها و ساير عوامل تهديد

وي افزود: بدين ترتيب تالاب‌هاي «شورگل، يادگارلو و درگه سنگي» به وسعت 2500 هكتار در سال 1990 به دليل احداث سازه‌هاي آبي و سد حسنلو (سد شورگل) كه موجب شده اين تالاب از آب شور به آب شيرين تبديل شود و ايجاد زهكش سد حسنلو كه باعث خشك شدن تالاب‌هاي «يادگارلو و درگه سنگي» شده است، همچنين برداشت بي‌رويه از آبهاي زيرزميني و راندمان پايين آبياري كشاورزي، «مجموعه تالاب انزلي» به وسعت 15 هزار هكتار در سال 1993 به دليل رسوبات ناشي از تخريب جنگل و مراتع بالادست كه موجب كاهش عمق تالاب از 6 به 2متر طي 30 سال گذشته شده است، ورود پسابهاي شهري و صنعتي و كشاورزي و ورود گونه غيربومي آزولا از سوي وزارت جهاد كشاورزي، تالابهاي «شادگان، خورالاميه و خورموسي» به وسعت 400 هزار هكتار در سال 1993 به دليل آلودگي‌هاي نفتي و زهكش‌هاي بسيار شور صنايع كشت و صنعت نيشكر جنوب، «نيريز و كميجان» به وسعت 108 هزار هكتار در سال 1990 به دليل خشك شدن تالاب و كمبود آب و بهره‌برداري از منابع آبي براي كشاورزي و تالابهاي «انتهاي جنوبي هامون پوزك» به وسعت 10 هزار هكتار و «هامون صابري و هامون هيرمند» به وسعت 50 هزار هر دو در سال 1990 به دليل ايجاد سازه‌هاي آبي در افغانستان، تخصيص آب براي مقاصد شرب و كشاورزي از سوي ايران و افغانستان و ورود ماهي غيربومي «آمور» از سوي شيلات كه نسل ني‌هاي منطقه را از بين برده است در فهرست قرمز كنوانسيون رامسر قرار گرفته‌اند.

وي با اشاره به وضعيت نامناسب «تالاب گاوخوني» و «درياچه اروميه» به ايسنا گفت: متاسفانه مصارف بي‌رويه كشاورزي و استفاده صنعتي بين راه، احداث سدهاي بالادست و عدم تامين حق‌آبه موجب تخريب شديد اكوسيستم تالاب گاوخوني شده است.

نجفي با اشاره به اين كه دولت‌هايي كه تالاب‌هاي آنها در ليست «مونترو» قرار گرفته است، بايد تلاش كنند تا مشكلات اين تالاب‌ها رفع شود تا شاخص آنها به وضعيت مطلوب تغيير يابد، افزود: در خصوص «تالاب انزلي» پروژه مديريتي با همكاري جايكاي ژاپن درحال اجراست.

گفتني است: كنوانسيون رامسر يا كنوانسيون تالاب‌ها پيماني بين‌الدولي است كه در دوم ماه فوريه 1971 /13 بهمن ماه 1349 در رامسر به امضاء رسيد.

اين كنوانسيون اولين پيمان بين الدولي جهاني است كه نگاهي تازه به حفاظت و بهره‌برداري پايدار از منابع طبيعي داشته، ولي با اين وجود در مقايسه با پيمان‌هاي مشابه بعدي مقرراتي كلي و ساده دارد و بر حفاظت و بهره‌برداري معقول از تالاب‌ها به خصوص در جهت فراهم ساختن زيستگاهي براي پرندگان آبزي تاكيد مي‌كند، با اين وجود طي گذشت سال‌ها گستره ديد خود را چنان افزايش داده كه تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداري معقول از تالاب‌ها را در بر مي‌گيرد و تالاب‌ها را در زمره اكوسيستم‌هايي مي‌داند كه در حفاظت از تنوع‌زيستي و رفاه جامعه بشري اهميت فوق‌العاده‌اي دارد.

كنوانسيون رامسر در سال 1975 جنبه قانوني يافت و هم اكنون 158 كشور عضو رسمي دارد و يكهزار و 831 تالاب با اهميت بين‌المللي با مجموع مساحت 170 ميليون و 40 هزار و 380 هكتار را در سطح جهان به ثبت رسانده است.

يکشنبه|ا|13|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]

[مشاهده در: www.alef.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]