مجلس ضعيف بود،‌ دولت سوءاستفاده كرد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: مجلس ضعيف بود،‌ دولت سوءاستفاده كرد
ايران > سياست - اگر چه رئيس مركز پژوهش‌هاي مجلس است اما بيشتراورا به عنوان مرد شماره يك منتقدان دولت در مجلس مي‌شناسند. احمد‌توكلي اما مجلس و مديريت آن را نيز از انتقادات خود بي‌نصيب نمي‌گذارد.

او در گفت و گو با ما كه به مناسبت بررسي كارنامه مجلس هشتم در آخرين سال فعاليت آن صورت گرفت با برشمردن نقاط ضعف و ايراداتي كه دامنگير مجلس هشتم شده است دو نكته را در افزايش اين ايرادات موثرتر از ساير موارد بر‌شمرد: عملكرد ضعيف هيات رئيسه مجلس و خصوصيات دولتي كه او خود راي مي‌خواندش. توكلي مي‌گويد نمايندگان مجلس از ابزارهاي نظارتي براي مطالبه امتياز استفاده مي‌كنند و دولت هم نشان داده كه اهل معامله است. او زودتر و بيشتر واريز شدن بودجه حوزه‌هايي را كه «نمايندگانش براي دولت سينه مي‌زنند» به عنوان نشاني بر اين ادعا معرفي مي‌كند. رئيس‌مركز پژوهش‌ها همچنين معتقد است يكي از دلايل اصلي عملكرد ضعيف مجلس در بعد نظارت، افزايش تخلفات دولت در سال‌هاي اخير بوده است.

* مهم‌ترين انتقادات شما نسبت به مجلس هشتم چيست؟

يك بخش از ايرادات مجلس هشتم ساختاري است ؛ مانند فقدان احزاب قوي. نتيجه فقدان احزاب اين مي‌شود كه در مجلس تصميمات بزرگ و ملي دستخوش آسيب مي‌شود. براي اينكه ممكن است يك لايحه يا طرح بسيار مهمي در مجلس مطرح شود و به دليل اينكه نگاه حزبي و همفكري پيشين به اندازه كافي صورت نگرفته است بخشي از آن راي بياورد و بخشي راي نياورد و از حيز انتفاع بيفتد. ضعف ديگري كه باز متاثر از فقدان حزب است كمبود و ضعيف بودن نگاه ملي و كلان است. گرايش بسياري از نمايندگان به مسائل حوزه انتخابيه‌شان محكم‌تر از نگاه آنان به مسائل ملي است و گاهي به مسائل خرد و منطقه‌اي نسبت به مسائل كلان كشور اهميت بيشتري مي‌دهند. اين ضعف مجلس به صورت جدي بر عملكرد آن، هم درحوزه تقنيني و هم نظارتي موثر است. ضعف ديگر مجلس كه از جانب دولت به وجود مي‌آيد، مناسبات ناسالم دولت در مجلس است. دولت از همين ضعف‌هايي كه در نمايندگان و مجلس برشمردم استفاده مي‌كند و براي جلب راي نمايندگان از مناسبات ناسالم استفاده مي‌كند. در واقع در بيت‌المال امانت را رعايت نمي‌كند و بيت‌المال به ناحق صرف مي‌شود.يعني به عنوان مثال بودجه حوزه‌هايي كه نمايندگان آن براي دولت سينه مي‌زنند زودتر و بهتر داده مي‌‌شود و از اين طريق بر تصميمات مجلس هم در بعد نظارتي و هم تقنيني تاثير گذاشته مي‌شود كه اين كار بسيار زشت و غيرقابل قبولي است. اين ضعف‌ها در مجلس هشتم تشديد شده است. اشكال ديگر هم در نحوه مديريت مجلس است و آن اينكه اعمال سليقه در اداره مجلس از سوي هيات رئيسه به شدت به چشم مي‌خورد.

* بعد نظارتي مجلس هشتم را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

مجلس از بعد نظارتي خوب كار نكرده است. چون همان ضعف‌هايي كه ذكر كردم باعث مي‌شود كه اعمال نظارت دستخوش نفوذ ناسالم قراربگيرد و مجلس نمي‌تواند به درستي به وظايف خود در بعد نظارتي عمل كند.

* با اين حال تعداد سوال‌ها و تذكرات و حتي استيضاح‌ها در مجلس هشتم نسبت به دوره‌هاي قبل افزايش قابل توجهي نشان مي‌دهد. دليل اينكه با وجود اين همه اعمال نظارتي همچنان بسياري از كارشناسان از جمله شما مجلس هشتم را در اعمال وظايف نظارتي خود ضعيف ارزيابي مي‌كنند، چيست؟

اينكه تعداد سوال‌ها و تذكرات و... افزايش مي‌يابد بخشي اش به دليل اين است كه قانون‌شكني و تخلفات دولت نسبت به گذشته بيشتر شده و طبيعتا تذكرات بيشتري صورت مي‌گيرد و بخشي ديگر از اين افزايش استفاده از ابزارهاي نظارتي هم به خاطر اين است كه نمايندگان و دولت از ابزارهاي نظارتي استفاده نادرست مي‌كنند. يعني به عنوان مثال نماينده از دولت سوال مي‌كند و از اين طريق امتيازاتي از دولت مطالبه مي‌كند. دولت هم كه اهل معامله است. بنابراين دولت امتياز مي‌دهد و سوال منتفي مي‌شود. ضمن اينكه نظارت ضعيف است و به نتايج مورد نظر نمي‌رسد.

* در اين ماجرا دولت را مقصر مي‌دانيد يا مجلس را؟

هر دو را، اما دولت را مقصرتر مي‌دانم. چون دولت در موضع قدرت قراردارد و گناهش حتما بيشتر است. اگر به عنوان مثال يك وزير كه به خاطر طرح يك سوال يا تحقيق و تفحص تحت فشار نماينده قرار مي‌گيرد كه مثلا فلان مديركل را عوض كن، زيربار فشار نرود و بيايد به مجلس بگويد تحت فشار قرارگرفته ام و حتي اگر استيضاح شوم حاضر نيستم مديركل را عوض كنم چون او را انسان پاك و درستي نشان مي دهد اين فشارها منتفي مي‌شود و اين فشار به سمت نمايندگاني كه مطالبه امتياز كرده بودند بازمي‌گردد. آنكه در موضع قدرت است بهتر مي‌تواند مقاومت كند كه متاسفانه اين مقاومت در دولت ديده نمي‌شود و دولت هم نشان داده كه اهل معامله است.

* نقش هيات رئيسه ولابي‌ها و فشارهايي كه از ناحيه هيات رئيسه به نمايندگان وارد مي‌شود براي پس‌گرفتن امضاها را در ضعف عملكرد نظارتي مجلس چطور ارزيابي مي‌كنيد؟

مجلس محل تعاملات فكري و گرايش هاست. يعني لابي كردن يك امر ذاتي مجلس است و هركس تلاش مي‌كند از طريق ارتباط با ديگران نظر خودش را به كرسي بنشاند و راي ديگران را با خودش همراه كند. تا اينجا اشكالي نيست كه هيات رئيسه هم از اين روش استفاده كند و اگر اعضاي هيات رئيسه با استيضاح و سوالي مخالف هستند امضاكنندگان را قانع كنند كه استيضاح انجام نشود. اما ايراد از آنجايي شروع مي‌شود كه براي قبولاندن نظر خودشان به استيضاح‌كنندگان يك وزير از آيين‌نامه عدول مي‌كنند و اعلام وصول را به طور غيرقانوني به تاخير مي‌اندازند و سعي مي‌كنند امضاها با رودربايستي پس گرفته شود تا استيضاح از خاصيت بيفتد. اين كارها بد و مورد انتقاد است كه متاسفانه در مجلس هشتم بيشتر از مجلس هفتم بود.

* علت افزايش اين رويه در مجلس هشتم به دليل دورانديشي سياسي شخص رئيس مجلس نيست؟

من دوست ندارم هرچيزي را به آينده دور نسبت بدهم. به هر حال افرادي كه مجلس را اداره مي‌كنند براي خودشان گرايش‌ها و عقايدي دارند و تازماني كه از روش‌هاي صحيح و قانوني براي تعقيب عقايدشان استفاده مي‌كنند، قابل سرزنش نيستند چون دارند به وظايف خودشان عمل مي‌كنند. اما اتفاقي كه مي‌افتد و قابل قبول نيست همان ايراداتي است كه در خصوص خود رايي دولت و روابط ناسالم آن با مجلس و گرايش‌هاي منطقه‌اي و عدم نگاه كلان‌نگر به‌وجود مي آيدكه در مجلس هشتم بيشتر از مجلس هفتم به چشم مي‌خورد و در نتيجه اين عيب‌ها بيشتر ظاهر مي‌شود.

* حاميان دولت بحثي را مطرح مي‌كنند كه قرار بود قدرت در مجلس ميان اضلاع قدرت دست به دست شود. اصولا آيا توافقي براي دست به دست شدن رياست مجلس وجود داشت و اگر وجود داشت آيا آقاي لاريجاني و حاميانش اين توافق را شكستند؟

چون خود آقاي احمدي‌نژاد و حاميانش در مجلس هشتم با نيروهاي سنتي اصولگرا توافق پنهاني كرده بودند و آقاي حداد را به طرز نادرستي كنار زدند بعيد نيست توافقات ديگري هم داشته باشند كه من از آنها بي‌اطلاع باشم. اما معمولا اينطور است كه شخصي كه رئيس مجلس مي‌شود در طول دوره مجلس رياستش ادامه پيدا مي‌كند چون تجربه متراكمش به درد مجلس مي‌خورد.

* در اين دوره مجلس براي اولين‌بار شاهد اين بوديم كه دولت پيشنهاد اصلاح آيين‌نامه داخلي مجلس را ارائه كرد و از عدم اجراي برخي قوانين مجلس سخن گفت. اين رويكرد دولت نسبت به مجلس را ناشي از ضعف مجلس مي‌دانيد يا خصوصيات ذاتي دولت؟

فكر نمي‌كنم آقاي احمدي‌نژاد اصلا اعتقادي به دمكراسي داشته باشد و به مردمسالاري ديني معتقد باشد. به همين خاطر فكر مي‌كند مجلس بايد در مشتش باشد و روابطش را هم با مجلس اينگونه تنظيم مي‌‌كند و همانطور كه مشاهده كرديد در برابر قانون ايستادگي مي‌كند. مجلس هم متاسفانه ضعيف برخورد كرد و با اين رفتار احمدي‌نژاد مماشات كرد.

* فكر نمي‌كنيد واكنش‌هاي ضعيف مجلس نسبت به اين رفتارها دولت را بيشتر به ادامه اين رفتار ترغيب كرد؟ به عنوان مثال مجلس نسبت به اظهارات جنجالي رئيس‌جمهور در خصوص در راس امور نبودن مجلس واكنش چندان جدي‌اي نشان نداد يا اينكه رئيس مجلس در واكنش به اين اظهارات آقاي احمدي‌نژاد كه مدعي شده بود مجلس تاكنون بيش از 130 مصوبه خلاف شرع و قانون تصويب كرد، تنها به ذكر اين نكته بسنده كردند كه مجلس تاكنون 130مصوبه نداشته.

من هم فكر مي‌كنم مجلس كلا با رئيس جمهور ضعيف برخورد كرد وگرنه رئيس‌جمهوري كه بگويد من قانون را قبول ندارم اصلا از صلاحيت رياست‌جمهوري مي‌افتد و مجلس بايد با او برخورد جدي‌تري مي‌كرد.

سه|ا|شنبه|ا|27|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]