سرگذشت و سرنوشت پسماند‌ها در طبيعت‏

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: سرگذشت و سرنوشت پسماند‌ها در طبيعت‏

مديريت پسماند و پساب در ايران

يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي محيط زيست شامل بحث پسماندها و زباله‌هاي خانگي، كشاورزي، بيمارستاني، پسماندهاي ويژه و صنعتي است. سالانه حدود 16 ميليون تن پسماند در ايران توليد مي‌شود. اين مقدار قطعاً بايد مديريت شده و به صورت بهداشتي دفع شود چرا كه در غير اين صورت مي‌تواند چهره زمين و سرزمين ما را آلوده نشان دهد. يكي از مهم‌ترين بحث‌ها در رابطه با مديريت پسماند وجود آلاينده‌هاي صنعتي و آلاينده‌هاي با منشأ سوخت خودروها است. اين آلاينده‌ها باعث انتشار گازها مي‌شود و در نهايت منجر به آلودگي‌هاي زيست محيطي در بخش هوا، آب و خاك مي‌شود. سالانه در اثر فعاليت‌هاي صنعتي توليد خودرو و توليد سوخت و انرژي، بخش زيادي از آلاينده‌ها به صورت ذرات معلق در هوا متصاعد و همچنين گاز پساب‌هاي صنعتي در محيط زيست رها مي‌شود و محيط زيست را آلوده مي‌كند.‏

در تهران، روزانه 7 هزار و 500 تن زباله توليد مي‌شود كه همه آنها به كهريزك مي‌روند. با اين وجود در بسياري از شهرهاي دنيا، زباله هفته‌اي يك يا 2 بار جمع آوري مي‌شود، اما در تهران اين مساله روزانه سه بار!! اتفاق مي‌افتد، واقعيتي تلخ كه به دليل فرهنگ نادرست مصرف است. ‏

نوع پسماندهاي خانگي در هر فصل سال متغير است. زباله‌تر در فصل گرم سال افزايش و در فصل سرد سال كاهش مي‌يابد. از سوي ديگر بالاترين ميزان زباله توليدي خانگي نيز به مناطقي كه به لحاظ جمعيت و وسعت بزرگتر هستند، تعلق دارد.‏

بسياري از زباله‌ها مربوط به كارگاه‌هاي ساختماني،مزارع ، كارخانه‌ها و معادن است كه بعضي از آنها بسيار مضر هستند وبايد از محيط زيست دور نگه داشته شوند. بسياري از اشياء بي فايده، زباله‌هايي هستند كه به داخل رودخانه‌ها و يا روي زمين ريخته مي‌شوند. همه روزه كشتي‌ها صد‌ها تن زباله شامل تور‌هاي كهنه ماهيگيري و زباله‌هاي پلاستيكي را به صورت غير قانوني به دريا مي‌ريزند. از ديگر عوامل آلوده كننده محيط زيست پساب آب‌ها هستند كه در بسياري از شهر‌هاي ساحلي پساب‌ها ازداخل لوله فاضلاب در زير دريا به داخل آب مي‌ريزند. اما بندرت ممكن است پساب‌هاقبل از ريختن به دريا تصفيه شوند. اين فاضلاب‌هاي تصفيه نشده مي‌توانند آب درياهارا آلوده كنند و شنا كردن در آب را غيرممكن سازند. فاضلاب تصفيه خانه‌ها ومزارع با تركيبات شيميايي فسفات‌ها و نيترات‌ها مي‌توانند رودخانه‌ها را آلوده كنند. فسفات فاضلاب‌ها از پودر و پاك كننده‌هاي مايع است. نشت تانكرهاي نفت‌كش يا شستشوي تانكرها در دريانقض قوانين است و آب درياها را آلوده مي‌كند.

گاز و دودهاي خطرناك اتومبيل‌ها، كارخانه‌ها و نيروگاه‌ها هوا را آلوده مي‌كنند. بعضي از اوقات اين دودها به باران‌هاي اسيدي تبديل مي‌شوند. باران‌هاي اسيدي به درختان و درياچه‌ها آسيب مي‌رساند. اين باران‌ها مي‌تواند موجب سايش و فرسودگي ساختمان‌ها و مجسمه‌ها بشود. «كلروفلوئوركربن» گازي است كه مي‌تواند به لايه اوزون آسيب برساند. مقداري ازگاز «كلروفلوئوركربن» در ساخت يخچال‌هاي خانگي استفاده مي‌شود. بسياري از كشورها موافقت كرده‌اند كه از سال 2000 استفاده از اين گاز متوقف شود. باطري‌هاي كهنه ماشين‌ها داراي اسيدهاي خطرناكي هستندكه مي‌توانند نشت كنند. اين باطري‌ها را مي‌توان دوباره بازيافت كرد. سوزاندن يا دفن تايرهاي كهنه بسيار دشوار است از اين رو دانشمندان سعي مي‌كنند تا راهي براي بازيافت دوباره آنها پيدا كنند. از ظروف پلاستيكي مخصوصاً نوع «فشرده» كه از انواع مختلف پلاستيك و از چند لايه ساخته شده‌اند و به طور وحشتناكي غير قابل تجزيه هستند، پرهيز كنيد.‏

كمپوست

بهترين روش براي حذف ضايعات جامد يا استفاده بهينه از آنها تهيه «كمپوست» است كه توسط ميكروارگانيسم‌هاي مختلف در حضور رطوبت و گرما در شرايط هوازي صورت مي‌گيرد. با حجم بسيار زياد زباله شهرهاي بزرگ روش «كمپوست» مقرون به صرفه خواهد بود. در كشورهاي مختلف از روش‌هاي گازي كردن و «پيروليز» براي تبديل ضايعات جامد به گاز استفاده شده است. گاز ايجاد شده در ژنراتورها و توربين‌هاي بخار در نهايت به برق تبديل مي‌شود و مورد استفاده قرار مي‌گيرد. پس مانده‌هاي آشپزخانه منبع مناسبي براي توليد بيوگاز هستند. بيوگاز حاصل مي‌تواند جايگزين سوخت‌هاي فسيلي آشپزخانه شود.‏

گازهاي حاصل از زباله

بعضي از موادي كه به دنبال فرآيند تجزيه به دست مي‌آيند، گازها هستند. مقادير زيادي از فضولات خانگي در چاله‌هاي بزرگ زباله در اطراف شهرها ريخته مي‌شوند. وقتي زباله‌ها تجزيه مي‌شوند، گازهاي مختلفي از آن به دست مي‌آيد. اصلي‌ترين گازهايي كه از زباله‌هاي پوسيده به دست مي‌آيد شامل، دي اكسيد كربن، هيدروژن، متان، نيتروژن و اكسيژن هستند. با گذشت زمان مقدار هر يك از اين گازها كه از زباله حاصل مي‌شوند تغيير مي‌كند. به عنوان مثال، با سپري شدن حدود 6 ماه، دو گازاكسيژن و نيتروژن حاصل مي‌شوند و بعد از گذشت 5 سال، زباله‌ها بيشتر گاز دي اكسيدكربن و متان حاصل مي‌كنند. گاز متان را مي‌توان جمع‌آوري و به عنوان يك سوخت استفاده كرد. گاز متان براي كارگران معدن خطر زيادي دارد. وقتي آنها سطح سنگها را با مته سوراخ مي‌كنند، گاهي به ذخاير متان برخورد مي‌كنند. گاز خيلي سريع خارج مي‌شود و اگر هوا وجود داشته باشد يا از كليدهاي برق يا در اثر برخورد پوتين معدنچي‌ها با سنگ‌ها، جرقه‌اي توليد شود، باعث انفجار شديدي مي‌شود.‏

بيوگاز

تمامي اجساد حيوانات و گياهان پوسيده مي‌شود. به عنوان مثال در مناطق باتلاقي گياهان خشك شده در آب مي‌افتند و همان طور كه رفته رفته مي‌پوسند، از خود گازي متصاعد مي‌كنند. دانشمندان اين گاز را بيوگاز ناميده اند. بيوگاز از زباله، فاضلاب و كود نيز به وجود مي‌آيد.‏

توليد بيوگاز

بيوگاز در كشورهايي كه سوخت در آنجا كمياب و بسيار گران است، اهميت دارد. دهكده‌اي كوچك مي‌تواند با استفاده از زباله و فاضلاب خود، بيوگاز توليد كند. مردم مي‌توانند فضولات حيوانات مزرعه را جمع كرده و آنها را در مخزني بريزند. بعضي از فضولات به مايع تبديل مي‌شود و چندي نمي‌گذردكه مايع از خود متان را متصاعد مي‌كند كه در مخزن ذخيره‌اي با سرپوش قابل حركت، نگهداري مي‌شود. اين گاز مي‌تواند در منازل براي آشپزي و بخاري يا به عنوان سوخت براي تقويت يك موتور يا يك ژنراتور الكتريكي مورد استفاده قرارگيرد.‏

متان با ارزش

بيوگاز منبع با ارزشي از انرژي است كه اغلب به هدر مي‌رود. هنگامي كه مواد مي‌پوسند بيوگاز با دي اكسيد كربن تركيب شده و گازي به نام متان را تشكيل مي‌دهد. مقدار زياد متان خطرناك است. جرقه كوچكي نزديك اين گاز مي‌تواند باعث انفجاري شود. اما اگر متان با ايمني كامل جمع شده و به درستي ذخيره شود، مي‌تواند منبع مهمي از انرژي باشد.

‏زباله‌هاي صنعتي

زباله‌هاي صنعتي، مواد زايد ناشي از فعاليت‌هاي صنعتي هستند و معمولاً شامل فلزات، مواد پلاستيكي، مواد شيميايي و بالاخره زباله‌هاي ويژه و زباله‌هاي خطرناك هستند. كه عمل جمع‌آوري، حمل و نقل و دفع آنها ضوابط خاص و مقررات ويژه‌اي را به خود اختصاص داده است.‏

زباله‌هاي خطرناك

مواد زايد خطرناك، مواد زايد جامد يا مايعي هستند كه به علت كمّيت، غلظت يا كيفيت فيزيكي، شيميايي يا بيولوژيكي مي‌توانند باعث افزايش ميزان مرگ و مير يا بيماري‌‌هاي بسيار جدي شوند. براساس تعريف آژانس حفاظت محيط زيست

‎ Environmental Protection Agency‎‏(‏EPA‏)‏‎ ‎زباله‌هاي خطرناك به مواد زايد جامدي اطلاق مي‌شود كه بالقوه خطرناك هستند يا اين كه پس از طي مدت زماني موجبات خطر را براي محيط زيست، فراهم مي‌كنند. زباله‌هاي خطرناك معمولاً يكي از مشخصات قابليت انفجار، احتراق، خوردگي، واكنش پذيري و سمي را دارد و اغلب تحت عنوان مواد زايد راديواكتيو، پس ماند‌هاي شيميايي، زايدات قابل اشتعال، زايدات بيولوژيكي و مواد منفجره دسته‌بندي مي‌‌شوند.‏از منابع عمده زايدات بيولوژيكي، بيمارستان‌ها، آزمايشگاه‌ها و مراكز تحقيقات پزشكي هستند. زباله‌هاي بيمارستاني به دليل آنكه حاوي زايدات پاتولوژيكي، مواد زايد راديواكتيو، زايدات دارويي، مواد زايد عفوني، مواد زايد شيميايي و بعضاً ظروف مستعمل تحت فشار هستند، از منابع عمده، زباله‌هاي خطرناك در شهرها محسوب مي‌شوند. تكنولوژي جمع آوري، دفع يا احياي اين مواد در مقايسه با زباله‌هاي شهري و خانگي تفاوت بسيار دارد و بايد جداگانه مورد توجه قرار گيرد.‏

زباله‌هاي بيمارستاني

زباله‌هاي بيمارستاني شامل موادي هستند كه با توجه به نوع كار و وظيفه در هر بخش بيمارستاني، متفاوت هستند. مثلاً زباله بخش عفوني يا اطاق عمل، با مواد زايد آزمايشگاه يا بخش راديولوژي، تفاوت محسوسي دارد، زباله بخش‌هاي مختلف بيمارستان‌ها به گروه‌هاي مختلفي تقسيم مي‌‌شوند كه از جمله:‏

زباله‌هاي معمولي بيمارستان عموماً شامل زباله‌هاي مربوط به بسته بندي مواد و ديگر زباله‌هاي پرسنل شاغل در بيمارستان و خوابگاه‌هاي آنها است.‏

زباله‌هاي پاتولوژيكي شامل بافت‌ها، ارگان‌ها، قسمت‌هاي مختلف بدن، پنبه‌هاي آغشته به خون و چرك و مواد دفعي بدن همچون نمونه‌هاي مدفوع و ادرار و غيره جزو اين گروه از مواد زايد، محسوب مي‌‌شوند. مواد زايد راديواكتيو شامل جامدات، مايعات و گازها هستند و در برخي از بخش‌ها و آزمايشگاه‌هاي بيمارستان‌‌ها وجود دارند كه جمع‌آوري و دفع آن‌ها داراي خصوصيات ويژه‌اي است.‏

مواد زايد شيميايي شامل جامدات، مايعات و گازهاي زايد است كه به وفور در بيمارستان‌ها وجود دارد، در بخش‌‌هاي تشخيص و آزمايشگاه‌ها آثار به دست آمده از نظافت و ضدعفوني بيمارستان، وسايل و ابزار تنظيف و ضدعفوني به انضمام داروها و وسايل دور ريختني اطاق عمل بخش ديگري از اين فضولات را تشكيل مي‌‌دهند. مواد زايد شيميايي ممكن است خطرناك باشند.‏

سه|ا|شنبه|ا|13|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 352]