كارشناسان در گفتگو با مهر :ساخت دستگاه پيش بيني كننده زلزله صرفاً يك ادعاي نظري است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: كارشناسان در گفتگو با مهر :ساخت دستگاه پيش بيني كننده زلزله صرفاً يك ادعاي نظري است
به عقيده بسياري از كارشناسان امر، ساخت و طراحي دستگاه پيش بيني كننده زلزله در يكي از دانشگاههاي كشور صرفا يك ادعاي نظري است و جنبه عملي ندارد.

در پي انتشار خبر مربوط به طراحي و ساخت دستگاه پيش نشانگر پيشرفته زلزله در يكي از دانشگاههاي كشور خبرنگار مهر به گفتگو با كارشناسان و صاحب نظران در اين زمينه پرداخت و صحت و سقم اين ادعا را جويا شد.

هرچند از ديدگاه اين كارشناسان ساخت چنين دستگاهي در كشور مي تواند اتفاق علمي بسيار مهمي باشد و بازتابهاي گسترده اي را نيز در جهان به همراه بياورد اما اغلب آنها معتقدند كه تا دستگاه مورد نظر در مرحله آزمايش تجربي قرار نگيرد ادعاي ساخت چنين دستگاهي نمي تواند از يك ادعاي صرفاً نظري پيشتر برود.

در اين باره معاون پژوهشي پژوهشكده زلزله شناسي كشور با تاكيد بر اين كه ساخت دستگاه پيش نشانگر پيشرفته زلزله امر ساده اي همچون ساختن يك قطعه تازه اسباب بازي نيست به خبرنگار مهر گفت: دستگاه پيش نشانگر زلزله بايد قبل از هر چيز بر روي گسلهاي مختلف آزمايش شود تا بتوان با بررسي داده هاي حاصل از اين دستگاه ميزان دقت و صحت آن را مورد توجه قرار داد. اين مسئله مانند طراحي يك اسباب بازي ساده نيست كه با سر هم كردن قطعات آن بتوانيم ادعا كنيم كه دستگاه پيش بيني زلزله ساخته ايم.

مهدي زارع افزود: طراحي هر گونه دستگاهي كه قادر به بالا بردن قدرت پيش بيني زلزله باشد يك مقوله چند وجهي است كه به داده هاي علمي مختلفي نياز دارد و تركيب اين داده ها به بررسي داده هايي نياز دارد كه از حوزه هاي تخصصي مختلفي در رابطه با علم زمين شناسي و زلزله شناسي استخراج شده باشد و اگر اين دستگاه چنين مراحلي را طي كرده بايد مشخصات علمي و فني آن بيان شود و طراحان استدلالهاي خود را درمورد عملكرد اين دستگاه را پس از آزمايشهاي عملي ارائه مي كردند تا با ارائه جزئيات داده هاي علمي و عملي به دفاع از طرح خود مي پرداختند .

دانشمندان علم زمين شناسي معتقدند از آنجايي كه وقوع يك زلزله داراي پيش نشانگرهاي متعددي است اگر بتوان دستگاهي ساخت كه اين پيش نشانگرها را ثبت كند و به نمايش بگذارد گام مهمي در پيش بيني زلزله برداشته شده است.

با اين همه اغلب آنها معتقدند كه هنوز دستگاهي در جهان ساخته نشده است كه بتواند بطور قطعي وقوع زلزله را پيش بيني كند.

گرچه انسان قرنهاست كه وارد اين حوزه از علم زمين شناسي شده است و توانسته گامهاي مهمي در جهت پيش بيني زلزله بردارد.

معاون پژوهشي پژوهشكده زلزله شناسي با اشاره به روال معرفي مدلهاي پژوهشي معتقد است: يك مدل خوب پژوهشي به اين سرعت رسانه اي نمي شود و تنها پس از آزمون آن روي زلزله هاي مختلف است كه مي توان از موفقيت آن سخن گفت و با توجه به نوع اطلاع رساني كه درباره اين دستگاه صورت گرفته فكر مي كنم اين دستگاه همان دستگاه پيش نشانگري باشد كه قبلاً نيز درباره اش شنيده ايم تا دستگاه پيش بيني كننده زلزله كه حتي كشورهايي چون روسيه و ژاپن عليرغم سالها مطالعات گسترده و همه جانبه بر روي اين موضوع هنوز هم نتوانسته اند به موفقيت قابل توجهي در اين باره دست يابند.

زارع گفت: هنوز اطلاعاتي درباره اين دستگاه به پژوهشكده زلزله شناسي ارائه نشده است و ما به عنوان كارشناسان اين مركز از طريقه ساخت و طراحي آن هيچ اطلاعي نداريم.

موضوع ساخت دستگاه پيش نشانگر زلزله در ايران پس از وقوع زلزله بم و تلفات انساني و عمراني شديد حاصل از آن بطور جدي در محافل علمي ايران مطرح و پيگيري شد.

گرچه سابقه طرح اين موضوع به دو سال پيش از زلزله خانمان برانداز بم باز مي گشت و اين موضوع در دانشگاه صنعتي شريف مطرح شده بود اما به دلايل مختلف اين طرح در زمان خودش تصويب نشد.

با اين همه ميزان بالاي تلفات بم باعث شد تا در فروردين ماه سال 1383مسئولان امر نتوانند به ارايه كنندگان اين طرح پاسخ منفي بدهند.

از اين رو به دليل اهميت طرح « بررسي امكان پيش بيني زلزله » و پيچيده بودن كار چندين مركز علمي مهم كشور اين طرح را به مثابه « طرح ملي » پذيرفتند و پشتيباني علمي و مالي خود را از اجراي آن اعلام كردند.

در آن زمان اعلام شد كه معاونت پژوهشي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، دانشگاه صنعتي شريف، مركز تحقيقات فيزيك نظري و رياضيات، پژوهشگاه زلزله شناسي و مهندسي زلزله و مركز فضايي ايران (سنجش از راه دور) مراكزي هستند كه پشتيبان اين طرح هستند.

درباره امكان ساخت دستگاه پيش بيني كننده زلزله رئيس دانشكده علوم پايه دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران شمال به خبرنگار مهر گفت: حتي در دانشگاه كاليفرنيا كه بيشترين و تازه ترين و پيشرفته ترين تحقيقات را در مورد پيش ببيني زلزله انجام مي دهد و نه در مراكز فوق العاده پيشرفته تحقيقات علم زلزله در ژاپن كه بالاترين ميزان سرمايه گذاري را در اين زمينه كرده اند هرگز چنين ادعايي تاكنون سابقه نداشته است.

دكتر بهرام عكاشه كه بيش از 30 سال سابقه تدريس علم زلزله شناسي در مركز ژئوفيزيك تهران را دارد افزود: در دانشگاه مورد اشاره شما استادي را نمي شناسم كه زلزله شناس باشد و بتواند چنين دستگاهي را با چنين مشخصاتي طراحي و ساخته باشد.

از ديدگاه عكاشه دستگاه پيش بيني زلزله حداقل بايد روي چندين گسل امتحان شود و تنها در چنين شرايطي است كه مي توان گفت اين دستگاه قادر به پيش بيني زلزله هست يا نه.

رئيس دانشكده علوم پايه دانشگاه آزاد گفت: بايد مشخص شود كه اين دستگاه چه فاصله اي از موج عرضي را مي تواند پيش بيني كند و اگر اين زمان تنها چند ثانيه باشد كه در آن صورت نمي توان اين دستگاه را پيش بيني كننده زلزله ناميد.

در شهريور ماه سال گذشته و پس از وقوع زمين لرزه اي در قم برخي از منابع خبري به نقل از رئيس گروه لرزه زمين ساخت سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور مدعي شدند كه محققان سازمان زمين شناسي كشور موفق به ساخت دستگاه پيش نشانگر زلزله شده اند كه از نظر فناوري به كار رفته و ميزان دقت و حساسيت در جهان بي نظير است.

دكتر مرتضي طالبيان با اعلام اين مطلب گفته بود پس از آمريكا، ژاپن و آلمان، ايران چهارمين كشور طراحي كننده و سازنده دستگاه پيش نشانگر الكترومغناطيسي است كه به لحاظ كاركرد دقيق از دستگاه هاي ساخته شده در 3 كشور ديگر پيشرفته تر است.

به ادعاي دكتر طالبيان اين دستگاه امتحان خود را با موفقيت پشت سر گذاشته بود و توانسته بود اغتشاشات و تغييرات الكترومغناطيسي ناشي از زلزله قم و پاكستان را 48 و 24 ساعت قبل رديابي و به ثبت برساند.

به گفته رئيس گروه لرزه زمين ساخت سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور حفر چاه، ترانشه و تونل براي نصب دستگاه در نزديكي يا روي گسل به حدي دشوار و پيچيده است كه فقط 3 كشور آمريكا، ژاپن و آلمان موفق به انجام آن شده اند و حتي متخصصان امر در كشورهاي ديگر خواهان بازديد از چاه هاي ايران و ارائه اطلاعات بيشتر در اين زمينه شده بودند.

موضوعي كه البته بعدها نتايج آن اعلام نشد و در اختيار رسانه ها و افكار عمومي قرار نگرفت.

چند ماه پس از آن در دهمين ماه سال 1386 رييس پژوهشكده سوانح طبيعي اعلام كرد: ايران از طريق اين پژوهشكده گامهاي موثر و مهمي در زمينه پيش بيني زلزله برداشته است كه تحقيقات آن تا دستيابي به مرحله نهايي ادامه خواهد داشت.

گرچه هنوز نتايج نهايي اين تحقيقات در رسانه ها منتشر نشده است.

سالهاست كه دانشمندان علم زمين شناسي و ژئوفيزيك به اين نتيجه رسيده اند كه قبل از وقوع هر زمين لرزه پيش نشانگرهاي قابل مشاهده اي وجود دارد كه پس از ظهور اين نشانه ها زلزله اتفاق مي افتد.

از نظر آنها امكان ندارد زلزله اي بدون هيچ پيش نشانگري به وقوع بپيوندد و دست كم 10 مورد از اين نشانه ها به خوبي شناخته شده است كه ساده ترين آنها تغيير رفتار حيوانات و بي قراري آنهاست.

در كشورهايي مانند چين مراكزي را براي مشاهده و ثبت تغيير رفتار حيوانات تاسيس كرده اند و در آنها از حيوانات و موجوداتي كه حساسيت بيشتري نسبت به وقوع زمين لرزه دارند استفاده مي شود.

تغيير سرعت امواج در زمين، تغيير شكل زمين، تغييرات شيميايي آب، تغييرات يوني و تشكيل ابرهاي يوني و تغييرات الكترومغناطيسي از ديگر علايم و نشانه هاي وقوع زلزله در يك منطقه جغرافيايي محسوب مي شود.

در اين ميان پيش نشانگر الكترومغناطيسي ناشي از تغييرات ميدان الكترومغناطيسي زمين، پيش از وقوع زمين لرزه به خوبي قابل اندازه گيري و ثبت است.

گرچه براي اندازه گيري تغييرات و ثبت آن نياز به دستگاه هاي حساسي است كه برخي از منابع خبري مدعي اند كه سازمان زمين شناسي موفق به طراحي، ساخت و نصب يكي از آنها شده است.

با اين همه حمزه شكيب از كارشناسان زلزله اين موضوع را نه تكذيب مي كند و نه تائيد .

اين عضو شوراي شهر تهران در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مي گويد: با اينكه از جزئيات اين دستگاه چيزي نمي دانم و سايتها و خبرگزاريها هم چندان به آن نپرداخته اند اما شنيده ام كه يك گروه تحقيقاتي دستگاهي را ساخته اند كه مي تواند زلزله را پيش بيني كند و اميدوارم پيش بيني زلزله شدني باشد و پژوهشگران ما به اين مهم دست يابند.
شنبه 30 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 195]