الفباي آلرژي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: الفباي آلرژي
بيماري- آلرژي به ساده‌ترين بيان، يعني اينكه سيستم ايمني بدن برخي افراد نسبت به چيزهايي واكنش نشان مي‌دهد كه بدن اكثر افراد بدون مشكل آنها را تحمل مي‌كند.

افراد مبتلا به آلرژي به‌طور معمول به بيش از يك ماده حساسيت دارند. موادي كه باعث آلرژي در اكثر اين افراد مي‌شوند عبارتند از: گرده گياهان، هاگ قارچ‌ها و كپك‌ها، شوره بدن حيوانات خانگي، غذاها، مواد آلرژي‌زاي شغلي، ذرات آلوده‌كننده هوا و موجودات ميكروسكوپي موجود در گرد‌و‌غبار(مايت).

در برخي از انواع آلرژي، سيستم ايمني بدن نوعي پادتن را به نام ايمونوگلوبين E عليه ماده آلرژي‌زا ترشح مي‌كند اما آلرژي مي‌تواند يك جنبه ژنتيك هم داشته باشد كه به آن «آتوپي» گفته مي‌شود؛ به عبارت ديگر برخي افراد از لحاظ سرشتي براي بروز آلرژي مستعد هستند.

در صورتي كه اين افراد در معرض مواد تنفسي يا خوراكي آلرژي‌زا قرار بگيرند، ايمونوگلوبين E در خون آنها به واسطه استعداد ژنتيك ترشح مي‌شود. كودكي كه هيچ‌يك از والدين وي به آلرژي ابتلا ندارند با احتمال 20 درصد ممكن است دچار آلرژي شود. اگر فقط يكي از والدين آلرژي داشته باشند، احتمال درگيري فرزند با آلرژي در حدود 30 درصد است و اگر والدين يك كودك گرفتار آلرژي باشند، فرزند آنها با احتمال 40 تا 75 درصد آلرژي خواهد داشت. 40 درصد جمعيت عمومي آتوپيك هستند؛ يعني از نظر ژنتيك مستعد بروز آلرژي هستند.

آلرژي مي‌تواند به شكل‌هاي مختلف خود را بروز دهد. چطور؟ هر ماده آلرژي‌زا برحسب اينكه چگونه سيستم ايمني را به واكنش وادار سازد و به‌دنبال اين واكنش باعث ترشح چه ماده‌اي در خون شود، علامت خاص خود را بروز مي‌دهد. تنگي‌نفس (آسم)، التهاب مخاط بيني(رينيت)، قرمزي ملتحمه چشم، قرمزي پوست(درماتيت) و كهير، از شناخته‌شده‌ترين صورت‌هاي بروز آلرژي به شمار مي‌روند. خود اين مشكلات در صورت ماندگاري ممكن است به بيماري‌هاي ديگري منجر شوند؛ به‌عنوان مثال، التهاب آلرژيك مخاط بيني مي‌تواند به سينوزيت و عفونت گوش مياني بينجامد.

عوامل آلرژي

مايت‌هاي موجود در گرد‌و‌غبار خانگي مي‌تواند به بروز تنگي نفس آلرژيك(آسم آلرژيك) و التهاب آلرژيك مخاط بيني به‌طور مداوم و تقريباً دائمي منتهي شود. مايت‌ها موجودات بسيار ريزي هستند كه بدون ميكروسكوپ قابل رؤيت نيستند. اين موجودات بسيار ريز در حدود 250 تا 300 ميكرون قطر دارند؛ يعني0003/0 ميلي‌متر. دستگاه گوارش اين موجودات روزانه 20 قطعه مدفوع توليد مي‌كند. اين قطعات مدفوع شامل بقاياي غذايي و آنزيم‌هاي قوي است.

در يك اتاق در بسته، اين ذرات مدفوعي مي‌توانند تا 20دقيقه در هوا معلق بمانند و از طريق عمل دم، وارد ريه‌هاي افراد شوند. بهترين شرايط براي رشد مايت‌ها، حرارت 25 درجه سانتي‌گراد و رطوبت 75 درصد است. اين موجودات ميكروسكوپي 8پا دارند. در انتهاي هر يك از پاهاي آنها قلاب و بادكش وجود دارد؛ بدين ترتيب مايت‌ها مي‌توانند به ملحفه، لباس‌ها، اسباب‌بازيهاي نرم كودك و اثاثيه قديمي خانه بچسبند. آنزيمهاي موجود در ذرات مدفوع اين جانداران ريز به حدي قوي است كه مي‌تواند با تاثير روي سلولهاي راه‌هاي هوايي تنفسي، دستگاه ايمني را در اين محل به واكنش وادارد.

گرده‌هاي گياهان بسيار ريز و از لحاظ هندسي كروي يا تقريباً گرد هستند. گرده‌هاي گياهان از ملزومات توليد مثل بسياري از گياهان به شمار مي‌رود. برخي از گياهان خودبارور هستند يعني يك گياه به تنهايي قادر است توليد مثل كند ولي ساير گياهان به گونه‌اي هستند كه با گرده افشاني امكان تكثير آنها فراهم مي‌شود. به عبارت ديگر، برخي از گياهان گرده توليد مي‌كنند و اين گرده‌ها با جريان هوا و باد انتشار يافته و روي گياهان ديگر مي‌نشيند و بدين ترتيب امكان توليد مثل آنها فراهم مي‌شود. چمن‌ها، علف‌ها، درختچه‌ها و درخت‌ها با توليد گرده‌ها مي‌توانند در بروز آلرژي سهيم باشند. هر گياهي ممكن است با توليد ذرات كوچك، سبك و خشك گرده، در بروز علائم آلرژي نقش داشته باشد. اكثر انواع گياهان بوته‌اي و درختي اطراف ما گرده توليد مي‌كنند. اين گياهان در تمام طول سال گرده‌افشاني نمي‌كنند. معمولاً عمل توليد گرده در زماني رخ مي‌دهد كه گياه جوانه مي‌زند.

قارچ‌ها و كپك‌ها هم از سرچشمه‌هاي بروز آلرژي محسوب مي‌شوند. كپك‌ها در هوا هاگ‌هايي را آزاد مي‌كنند كه مي‌توانند سرچشمه واكنش آلرژيك باشند. برخي غذاها هم داراي ذرات قارچ و كپك هستند مانند پنير، قارچ‌ها، خشكبار، سس‌سويا و سركه. در افرادي كه نسبت به قارچ‌ها حساس هستند، اين غذاها مي‌توانند باعث بروز علائم آلرژي شوند.

كپك‌ها مي‌توانند هم در محيط‌هاي سربسته، هم در فضاهاي روباز رشد كنند؛ به شرطي كه اكسيژن، رطوبت و مواد شيميايي لازم براي رشد آنها فراهم باشد. در فضاهاي روباز مي‌توان كپك‌ها را روي برگ‌هاي زرد افتاده از درختان، كودها، برخي چمن‌ها و علف‌ها و روي دانه‌هاي غذايي مانند ذرت، جو و گندم يافت.

در محيط‌هاي سربسته، روي كف مرطوب اتاق، حمام، در طبقه آب‌ريزش از فريزر يخچال‌ها، روي گياهان زينتي آپارتمان‌ها، دريچه‌ها و قسمت‌هاي داخلي كولر گازي يا تهويه مطبوع و در سطل‌هاي زباله يافت. جانوران خانگي از ديگر منابع آلرژي به حيوانات در مبتلايان به آسم آلرژيك و التهاب آلرژيك مخاط بيني محسوب مي‌شوند. گربه‌ها و سگ‌ها به واسطه پروتئين‌هايي كه در بزاق، پوست و ادرار خود دارند مي‌توانند به ترشح ايمونوگلوبين E مربوطه منجر شوند و باعث آغاز يا تشديد علائم آلرژي شوند. حتي گاهي با وجود بيرون راندن حيوان از منزل، پشم و موي آلوده آنها براي هفته‌ها تا ماه‌ها در خانه باقي مي‌ماند و قطع علائم آلرژي را به تعويق مي‌اندازد.

گاهي هم فرش و اسباب منزل در نقش منبع نگهدارنده ذرات بزاق، پوست و ادرار حيوان ايفاي نقش مي‌كنند. ساير حيوانات هم ممكن است در ايجاد آلرژي دخيل باشند: اسب، خرگوش، خوكچه‌هندي و موش‌ها از اين دسته‌اند.

كودكان و آلرژي

كودكان زير 6ماه ممكن است به شير، تخم‌پرندگان و سويا حساسيت نشان دهند. بزرگترها علاوه بر اين موارد به ماهي، بادام زميني، غلات، سيب و هلو هم با فراواني بيشتري آلرژي نشان دهند. جالب است بدانيم كه اكثر مواد موجود در غذاها به‌خودي خود آلرژي‌زا نيستند. كارهايي كه روي اين خوراك‌ها انجام مي‌شود تا نگهداري درازمدت آن را ميسر سازد، مانند حرارت دادن، بسته‌بندي و اينگونه موارد طوري روي مواد غذايي تاثير مي‌گذارد كه برخي از آنها را به‌شدت آلرژي‌زا مي‌كند.

غذاهايي كه با فرآوري ژنتيك فراهم مي‌شود هم بيشتر از ساير خوراك‌ها مصرف‌كنندگان را تهديد مي‌كند. اگرچه با مهندسي ژنتيك تلاش مي‌شود كه به‌عنوان مثال گياهاني با محصولات بيشتر و مقاوم‌تر توليد شود ولي معمولاً اين عمل با توليد پروتئين‌هايي در گياه همراه است كه بيش از پيش آلرژي‌زاست.

آلرژي و شغل

آلرژي‌هاي شغلي به‌طور معمول نسبت به نوعي ماده لاستيكي به نام لاتكس پديد مي‌آيد. به ويژه اين قضيه نزد كساني كه در درمانگاه‌ها و بيمارستان‌ها كار مي‌كنند بيشتر ديده مي‌شود. برخي افراد به‌دنبال تماس با مواد لاستيكي به ويژه لاتكس در محل تماس خارش، قرمزي و تورم پوستي از خود نشان مي‌دهند. برخي مواد شيميايي و تركيبات دارويي هم آلرژي‌زا هستند. از ديگر مواردي كه مي‌توانند باعث بروز واكنش‌هاي آلرژيك شوند، مواد آلوده‌كننده هواست. ذرات معلق و گازهايي مانندSO2،CO2،CO و انواع گازهاي اكسيد نيتروژن و اوزون مي‌توانند به ايجاد آلرژي بينجامند.

پيشگيري؛ بهترين درمان

اگر ماده آلرژي‌زا شناخته شده است، فرد حساس بايد از آن ماده دوري كند. از آن جا كه بسياري از بيماران به مايت‌هاي موجود در گرد و غبار خانگي حساسيت دارند، رعايت كردن نكات زير را توصيه مي‌كنيم: هر هفته تمام ملحفه‌ها، روكش‌ها، پرده‌ها و اسباب بازي‌هاي نرم در آب 60درجه سانتي‌گراد شسته شود. هواي داخل محيط‌هاي سر‌بسته بايد تهويه مناسبي داشته باشد، به‌گونه‌اي كه از رطوبت داخل آن بكاهد. فرش‌ها بايد به‌طور مرتب با جارو‌برقي داراي فيلتر ذرات ريز غبارگيري شود.

در غير اين صورت از فرش صرف‌نظر كنيد و كف محل را با سراميك يا پاركت چوبي مفروش كنيد. در فصول گرده افشاني پنجره‌ها را بسته نگه داريد و در فضاهاي روباز از ماسك استفاده كنيد. هيچ حيوان يا پرنده خانگي را حتي براي مدت كوتاه به خانه راه ندهيد. اگر در مناطق مرطوب زندگي مي‌كنيد مانند سواحل دريا، بهتر است از دستگاه‌هاي كاهش رطوبت استفاده كنيد تا ميزان رطوبت اماكن سربسته زير 50 درصد باشد.

هرازگاهي حمام و ساير مناطق مرطوب را با محلول آمونياك 5درصد شست‌وشو دهيد. اين كار امكان رشد كپك‌ها را به حداقل مي‌رساند. در ساعات اوج آلودگي هوا يا وجود هاگ‌هاي قارچ در هوا از قرار گرفتن در معرض هواي آزاد خودداري شود.
جمعه 5 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 90]