تقويت هويت ديني در اوقات فراغت/ 20سهل‌الممتنع بودن غني‌سازي اوقات فراغت نبايد منجر به كم‌توجهي مسئولان امر شود

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: تقويت هويت ديني در اوقات فراغت/ 20سهل‌الممتنع بودن غني‌سازي اوقات فراغت نبايد منجر به كم‌توجهي مسئولان امر شود
گروه اجتماعي: اگرچه موضوع اوقات فراغت در پي سخنان مكرر بسياري از متوليان فرهنگي كمابيش به شكل دست‌مايه‌اي براي ارضاي رسانه‌اي مخاطبان درآمده، اما با ارزيابي فعاليت‌هايي كه در اين عرصه صورت مي‌گيرد، مي‌توان به اين مهم دست يافت كه سهل‌الممتنع بودن غني‌سازي اوقات فراغت و كم‌توجهي مسئولان ذي‌ربط، رسيدن آن به نقطه مطلوب فرهنگي را با مشكلات متعددي مواجه كرده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، به جاي سخنان هميشگي كه تنها به ارائه تئوري در زمينه «غني‌سازي اوقات فراغت» مي‌پردازند بايد تأكيد كرد كه اگر جوانان و نوجوانان ما ناگزيرند زماني را فارغ از دغدغه‌هاي تحصيلي خود سپري كنند، دست كم بايد برنامه‌اي براي پركردن اوقات خالي آن‌ها وجود داشته باشد و براي رسيدن به اين منظور شايد لازم باشد بارها و بارها مفهوم «فراغت» مورد ارزيابي قرار گيرد تا بر اثر هر مرتبه تكرار، نگرش‌هاي جديدي نسبت به اين امر مهم ظهور و بروز يابد.

در مفهوم كلي، اوقات فراغت يعني بازه زماني كه افراد فارغ از نقش رسمي و الزامي خود بتوانند فعاليت‌هاي آزادانه‌اي بر اساس گزينش شخصي‌شان داشته باشند كه چگونگي گذران اين اوقات متناسب با سن، جنس، طبقه اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، مكان زندگي (شهر يا روستا) و همچنين نيازهاي روحي و رواني متفاوت است.

از آنجايي كه دين اسلام سعي كرده براي مقاطع گوناگون اجتماعي، فرهنگي، ديني، سياسي و ... الگوي مناسبي ارائه كند، درباره لزوم و چگونگي پركردن اوقات فراغت نيز آيه و احاديث زيادي را بيان مي‌كند كه از آن جمله مي‌توان به آيه هفت سوره «انشراح» كه مي‌فرمايد «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ؛ پس چون فراغت‏يافتى به طاعت دركوش» اشاره كرد و يا حديثي از امام علي(ع) كه مي‌فرمايد «تفريح مؤمن كار است»‌ را از اين قبيل آموزه‌ها دانست.

اما اينكه چقدر اين مضامين در رأس فعاليت‌ نهادهاي ذي‌ربط قرار مي‌گيرد، پرسشي است كه در قالب سلسله گفت‌وگوهايي با متوليان و كارشناسان ذي‌ربط در اين حوزه به دنبال پاسخي براي آن بوديم.

شكي نيست كه جوانان و نوجوانان در روند خشك تحصيلي، بعضاً مجبور به تحمل برخي از برنامه‌ريزي‌ها در نظام آموزشي هستند اما اوقات فراغت و ايام تابستان ديگر زماني نيست كه بتوان با همين رويكرد نسبت به مديريت آن اهتمام داشت و قطعاً بايد ديد نرم‌تري را نسبت به آن معطوف كرد.

«روح‌الله كاظمي» رئيس فرهنگسراي «اخلاق» شرق تهران و حجت‌الاسلام‌‌والمسلمين «مرتضي جعفرپور» يكي از پژوهشگران ديني با تأكيد بر اين موضوع كه تعريف درستي از نشاط ديني در جامعه ما وجود ندارد وارد اين بحث ‌شده و معتقد است كه اساس برنامه‌هايي كه در اوقات فراغت جوانان و نوجوانان تدوين مي‌شود بايد بر پايه نشاط باشد اما بي‌بهره بودن متوليان از مفهوم نشاط ديني بيشتر موجب هدر رفتن سرمايه‌گذاري‌ها در اين مقوله مي‌شود.

در حالي‌كه اين مسئول يكي از نهادهاي فرهنگي شهر تهران با انتقاد از وضعيت موجود، دليل رواج اين امر را كم‌كاري حوزه علميه و دانشگاه‌ ارزيابي مي‌كند و معتقد است كه حوزه‌هاي علميه بايد در تعامل مستمر با دانشگاه‌ها مباني اجتماعي دين را براي افراد دروني كنند و با استخراج متون ديني، بسته به نيازهاي موجود، پاسخ خوبي را براي مسئله ارضاي نشاط و شادي افراد به‌ويژه جوانان و نوجوانان داشته باشند، شهردار تهران به آغاز مسير جديدي در برنامه‌هاي اوقات فراغت اشاره مي‌كند.

اشاره تلويحي اين مسئله از سوي «محمدباقر قاليباف» شهردار تهران و «احمد نوريان» ‌رئيس سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران كه خبر از لحاظ شدن رويكرد جديدي در برنامه‌ريزي اوقات فراغت دارد ناظر به همين جنبه است كه در آينده نزديك برنامه‌هاي اوقات فراغت شهرداري با توجه به فرهنگ اسلامي تدوين ‌شود.

قاليباف در مصاحبه‌اي كه در حاشيه برگزاري نخستين جشنواره تابستاني پايتخت با خبرگزاري ايكنا داشته به نكته فوق اشاره مي‌كند و با اين ادعا كه مجموع فعاليت‌هاي فرهنگي شهرداري در اوقات فراغت بر پايه تحقيقات علمي و بر اساس نياز اقشار مختلف اجرا مي‌شود، خبر از همسو شدن آن‌ها با فرهنگ اسلامي مي‌دهد و معتقد است كه قطعاً بايد اين انتظار را داشت كه برنامه‌هاي اوقات فراغت امسال به تقويت هويت ملي و ديني جوانان و نوجوانان منجر شود.

پس از شنيدن اين خبر از سوي شهردار تهران كه با برنامه‌ريزي جديد براي اوقات فراغت جوانان و نوجوانان در تابستان 87 مي‌خواهد تغيير ملموسي را در تدوين برنامه‌ها ايجاد كند، چگونگي اجراي آن مورد توجه ما قرار گرفت و ما را بر آن داشت كه در خلال گفت‌وگوهاي خود با صاحب‌نظران در اين‌باره نيز كنجكاوي كنيم.

تأسف‌بارترين موضوعي كه در راه رسيدن به پاسخ پرسش فوق توجه ما را به سوي خود جلب كرد، گفته «حميدرضا ترقي» معاون فرهنگي كميته امداد امام خميني(ره) مبني بر بي‌بهره بودن 75 درصد جمعيت جوان كشور از برنامه‌هاي اوقات فراغت بود.

وي كه در كميته متبوع خود هر ساله تحقيقات بسياري را درباره ميزان بهره‌مندي جوانان و نوجوانان از برنامه‌هاي فرهنگي انجام مي‌دهد در اثبات ادعاي خود مي‌گويد: كل بودجه‌اي كه به دستگاه‌هاي مربوطه براي اوقات فراغت اختصاص مي‌يابد حداكثر يك چهارم افراد را تحت پوشش قرار مي‌دهد و با توجه به فقدان نيازسنجي از نوجوانان و جوانان براي ساماندهي اوقات فراغتشان، سه چهارم آنها از برنامه‌هاي اوقات فراغت بي‌بهره‌اند.

ترقي خطاب به شهرداري تهران مي‌افزايد: شهرداري نبايد مستقل از ساير دستگاه‌هاي سياست‌گذار در عرصه اوقات فراغت فعاليت‌ كند چراكه در غير اين صورت يقيناً اعتبارات و بودجه‌ها در جهتي جداي از جهت كلي سياست‌گذاري‌هاي ديني و فرهنگي صرف مي‌شوند.

نكته ديگري كه در زمينه غني‌سازي اوقات فراغت بايد مورد توجه قرار گيرد هم‌گام شدن فرهنگسراها و مساجد است و رئيس فرهنگسراي اخلاق نخستين كسي است كه خلأ آن را در برنامه‌ريزي‌ها احساس مي‌كند.

وي در اين‌باره معتقد است كه در گذشته مسجد و حسينيه مركز برنامه‌هاي ديني بود اما در حال حاضر فرهنگسرا و بوستان‌ها تا حدودي جايگزين اين مراكز شده‌اند و در همين راستا اجراي بسياري از برنامه‌ها در اين اماكن با محدوديت‌ روبه‌روست.

به نظر وي به دلايل مختلف مردم ما به‌ويژه جوانان در حال حاضر نيازهاي فرهنگي خود را در فرهنگسراها جست‌وجو مي‌كنند كه اين‌ امر مي‌تواند به نوبه خود ساختارهاي فرهنگي ما را دچار مشكل كند.

با وجود چنين شرايطي كه سخنان برخي از متوليان نشانگر گله‌مندي آنان از برنامه‌ريزي‌هاي غيرمنسجم است آيا مي‌توان نسبت به فعاليت هسته‌هاي فرهنگي كه به‌همت سازمان تبليغات اسلامي آغاز به‌كار كرده‌اند، چشم‌ اميد داشت؟

به زعم سيد «اسماعيل حسيني» جانشين مديركل امور فرهنگي سازمان تبليغات اسلامي، رويكرد جديدي كه سازمان تبليغات اسلامي به‌منظور تقويت هويت ديني جوانان و نوجوانان در برنامه‌هاي اوقات فراغت در پيش گرفته است، مي‌تواند بخش اعظمي از كمبودها را جبران كند.

وي در توضيح بيشتر اين ايده مي‌افزايد: اين هسته‌ها متشكل از 25 جوان هستند و از سه سال گذشته تمام برنامه‌هايي كه به‌همت سازمان تبليغات انجام شده مبتني بر افكار و تصميم‌گيري‌هاي آن‌ها بوده است.

با وجود همه اين تفاسير هنوز هم تعداد زيادي از جوانان هستند كه اوقات فراغت خود را با فعاليت‌هايي پر مي‌كنند كه نه تنها نتيجه‌بخش نيست بلكه منجر به ايجاد شكافي ميان هويت ديني آن‌ها و جامعه مي‌شود.

شايد بتوان گفت كه خلأ استفاده از ابزارهاي نوين ارتباطي مانند ماهواره، اينترنت و ... در برنامه‌هاي مذهبي ويژه اوقات فراغت كه «اكبر بختياري» رئيس فرهنگسراي «تفكر» تهران به آن اشاره مي‌كند، پايبند بودن به بنرها و تابلوها در اشاعه مفاهيم ديني و ارزشي در سطح شهر و ... پاشنه‌آشيل اينگونه فعاليت‌هاست چرا كه اقبال جوانان به اين ابزار را نمي‌شود انكار كرد و نتايج مثبت حاصل از بهره‌گيري از آن‌ها را ناديده گرفت.

همانطوركه تحليل «اكبر ميرشكار» مديركل امور تربيتي و جوانان كميته امداد امام خميني(ره) از ضعف حوزه اوقات فراغت اين است كه ناتواني در توليد برنامه‌هاي منطبق بر آموزه‌هاي دين و آميخته با پويايي نشأت گرفته از بي‌تدبيري مسئولان است.

در حقيقت بايد گفت كه وقت آن رسيده سخناني كه براي غني‌سازي اوقات فراغت جوانان و نوجوانان منظور مي‌شود از پستوهاي كتابخانه‌اي بيرون بيايد و جامه عمل بپوشد زيرا واضح است اگر مسئولان و متوليان برنامه‌اي به‌منظور جهت‌دهي به اوقات فراغت نسل جوان نداشته باشند اين فعاليت از سوي بيگانگان داخلي و خارجي محقق مي‌شود.
سه شنبه 29 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 240]