تكراري بي‌كيفيت

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تكراري بي‌كيفيت

تلويزيون- نيره رضايي‌مطلق:
هر ساله در ايام سوگواري، ولادت، اعياد و ساير مناسبت‌هاي مذهبي شاهد پخش حجم زيادي از برنامه‌هاي مذهبي در قالب‌هايي چون سخنراني شخصيت‌هاي مذهبي، پخش آيين‌ها و مراسم مذهبي هستيم

و در كنار آن ،‌ برنامه‌هاي جنگ مانندي كه شكل تركيبي دارند و فراتر از حضور يك مجري و يك كارشناس قدم نمي‌گذارند. اما اينكه آيا با گذشت تقريبا سي‌سال از دگرگوني برنامه‌ها در تلويزيون و اهميت مضاعف به برنامه‌هاي مذهبي،توانسته‌ايم در توليد و ساخت ويژه برنامه‌هاي مذهبي موفق باشيم، موضوعي است كه از نگاه بسياري از برنامه‌سازان و كارشناسان جاي سؤال دارد و به نظر مي‌رسد با اينكه اين مراسم مذهبي و عزاداري در تقويم ثابت هستند و مديران شبكه‌ها و گروه‌هاي معارف و مناسبت‌هاي ويژه از مدت‌ها قبل مي‌توانند سفارش‌دهنده خوبي باشند اما همچنان برنامه‌هايي كه روي آنتن مي‌روند درحد رفع تكليف هستند و رضايت مخاطب را جلب نمي‌كنند.

سيديوسف مناجاتي با سابقه‌اي بيست ساله و توليد بيش از چهار هزار برنامه مناسبتي و مذهبي شايد نامش در رده تهيه‌كنندگان مناسبتي ركورد زده باشد. او كه در كارنامه‌اش آثار موفقي چون «باكاروان شعر و موسيقي»، «ضيافت»، «نسيم تماشا»، «نغمه‌هاي عاشورايي» و... را ثبت كرده است، اولين عكس‌العمل‌اش به ساخت برنامه‌هاي مناسبي كليشه‌اي و رايج بودن آنهاست. او مي‌گويد: «انگار براي گروه‌هاي برنامه‌ساز كلمه مناسبتي چيزي فراتر از يك دكور تكراري، نورپردازي ساده يا اغراق شده و كارشناسان و مهمانان ناآشنا با رسانه نيستند و علت آن هم عدم توجه و بها ندادن به چنين برنامه‌هايي است.»‌

او معتقد است كه اگر گروه به اين نوع برنامه‌ها نگاه عميق نداشته باشد مسلما اول سراغ تهيه‌كننده ارزان و نويسنده ارزان مي‌رود و چون بودجه مناسبي هم براي اين برنامه‌ها در نظر گرفته نمي‌شود تهيه‌كننده دست به حركات كليشه‌اي مي‌‌زند و با يك دكور تكراري و خسته‌كننده سعي مي‌كند دو ساعت آنتن را پر كند.

او كه اين ضعف را متوجه مديران برنامه‌ساز مي‌داند مي‌گويد: «متاسفانه به رغم ادعايي كه مديران گروه يا برنامه‌سازان در زمينه علاقه به ائمه اطهار دارند و معتقدند كه آنتن تلويزيون در ايام سوگواري بايد كاملا مخاطبان را جذب كند،‌ نه تنها آن‌قدر موضوع برايشان مهم نيست كه سفارش كار را حداقل يك ماه قبل‌تر بدهند بلكه در جواب اعتراض تهيه‌كننده براي كم بودن بودجه عنوان مي‌كنند كه مگر مي‌خواهيد هنرپيشه بياوريد يا قرار است كار خاصي انجام‌شود.

اين‌طوري است كه تهيه‌كننده در وقت كم حتي نمي‌تواند دست روي يك نويسنده باسواد يا مجري و كارشناس حرفه‌اي بگذارد. به اين ترتيب تهيه‌كنندگان مجبور به پرداخت و انتخاب ضعيف مي‌شوند.»

تهيه‌كننده برنامه تماشاگه راز در ادامه مي‌گويد: «يكي از مشكلات مهمانان يا كارشناسان اين نوع برنامه‌هاي مناسبتي، انتخاب آنها از ميان وعاظ و روحانيون منبري است. اما آنتن تلويزيون كشش حضور يك واعظ كه بدون وقفه صحبت كند را ندارد و اين‌طوري است كه در ايام مناسبتي شما فرقي بين تولد يا شهادت ائمه در برنامه‌ها نمي‌بينيد و فقط دكور،‌ اين تفاوت را نشان مي‌دهد.»

وي با اشاره به عنصر تحقيق و پژوهش در كارهاي مناسبتي مي‌گويد:« «به جرأت مي‌توانم بگويم كه در بيست سال سابقه كاري‌ام در تلويزيون حتي يك‌بار هم نشده كه سفارش كار بيست روز قبل از مناسبت باشد و هميشه يك هفته مانده به آن مناسبت از ما مي‌خواهند برنامه‌اي را روي آنتن بفرستيم و وقتي اعتراض مي‌كنيم و زمان را مقصر مي‌دانيم‌، مي‌گويند همين زمان كافي است. مسلم است كه اين‌طوري نه تهيه‌كننده فرصت تحقيق و پژوهش دارد و نه كارشناس مورد نظرش را مي‌تواند در آن زمان به استوديو بياورد.»

سيدحامد حسيني كه او را با برنامه «نجواي شبانه»‌ مي‌شناسيم هم در مورد تحقيق و پژوهش در برنامه‌هاي مناسبتي معقتد است: «مشكل اساسي در برنامه‌هاي مناسبتي، سوژه‌ها و عدم وجود يك روش درست در ارائه برنامه‌هاست.»

او برنامه مناسبتي را به يك كتاب تشبيه مي‌كند: «اگر درست تدوين نشده باشد بيننده سردرگم مي‌شود و نقطه شروع و پايان را گم مي‌كند و اين‌طوري فقط آنتن پر شده و زمان از دست رفته است.»

او به مشكل ديگري در برنامه‌هاي مناسبتي اشاره مي‌كند و آن عدم نظارت درست روي انتخاب نويسنده و تهيه‌كننده است.

از نگاه او به رغم وجود ارزيابي‌هاي مختلف كه هر برنامه مذهبي را از فيلترهاي مختلف عبور مي‌دهند كمتر موقعي پيش آمده كه آنها دست روي نوشتار ضعيف يا پرداخت ضعيف بگذارند و بيشتر ظاهر مسئله را انتخاب مي‌كنند. گاهي نويسنده متني را به شكل عرفاني نوشته تا مخاطب از لابه‌لا‌ي كلمات به عمق و محتواي آن پي ببرد ولي آن متن حذف مي‌شود، اما اگر متني در رثاي پيامبر(ص) يا حضرت فاطمه(س) نوشته شده باشد كه ضعيف باشد و از لحاظ ادبي و بار معنايي غنا نداشته باشد چندان حساس‌برانگيز نيست، چون به عمق مطالب خيلي توجه نمي‌شود.»

او در ادامه معتقد است كه آنقدر برنامه‌هاي مناسبتي ما از كلمات تكراري، دكور تكراري و آدم‌هاي تكراري اشباع شده است كه شايد زمان و برنامه‌ريزي دقيق و منظمي لازم باشد تا بتوان ذهن مخاطب را با برنامه‌هاي مرثيه و سوگواري آشتي داد.»

اما نويد محمودي تهيه‌كننده برنامه‌هايي مانند «عقيق» و «نردبان» معتقد است كه هر گاه يك برنامه مناسبتي به تهيه‌كننده سفارش داده مي‌شود آنها چند نفر ثابت از لحاظ كارشناس يا مجرب در ذهن دارند كه مدام آنها را تكرار مي‌كنند: «البته حضور همين چند كارشناس باسواد غنيمتي است كه حداقل مجري يا كارشناس دست چندم ديگر شعري را اشتباه نمي‌خواند و حديثي را نادرست تلفظ نمي‌كند اما تا زماني كه دايره حضور نويسندگان، مهمان و كارشناسان برنامه‌هاي مناسبتي گسترده نشده است و مخاطب با چهره بعضي‌ها ديگر شرطي شده است امكان كمتري است كه بتوان مخاطب جوان و تشنه دانستن احكام و فرامين الهي را پاي تلويزيون نشاند.»

او در ادامه مي‌گويد: «وقتي قرار است يك تيم فوتبال تشكيل شود سراغ مربي خوب مي‌رويم و آن‌قدر تحقيق مي‌كنيم كه مبادا ذره‌اي كاهلي و بي‌تجربگي در كارش داشته باشد تا بتوانيم بيشترين استفاده را از دانش خوبش در فوتبال ببريم اما آيا براي برنامه‌هاي مناسبتي به رغم ادعايي كه داريم تا به امروز سراغ چهره‌هاي جديد و كليشه نشده رفته‌ايم؟ آيا از نويسندگان جوان كمك گرفته‌ايم كه بيانيه متن برنامه مناسبتي مثلا شهادت حضرت فاطمه(س) يا ايام رجب و شعبانيه را بنويسند؟ در حالي كه خود من چندين نويسنده خوب سراغ دارم كه آنقدر پويا و به روز هستند كه مي‌توانند يك كار مناسبتي را طوري بنويسند كه هر مخاطبي را شيفته كنند. اما گروه‌ها معمولا به سابقه آدم‌ها و معروفيت چهره‌شان بيشتر بها مي‌دهند تا كيفيت كارشان... .»

محمودي در ادامه به حضور كارشناسان متبحر در كنار نويسندگان باتجربه و خوش‌ذوق در برنامه‌هاي مذهبي و مناسبتي اشاره كرده و معقتد است كه قرار نيست ما مردم را مانند مسجد پاي تلويزيون بنشانيم. در فضاي كنوني كه بحث ماهواره جدي است بايد در اين ايام طوري با مخاطب روبه‌رو شد كه او نخواهد نياز خود را حتي از يك شبكه مذهبي غير ايراني برآورده كند. مي‌توان با دعوت از كارشناساني كه هم جذابيت تصويري دارند و هم در گفتارشان مخاطب‌شناسي را رعايت مي‌كنند و هم مي‌دانند با چه لحن و چه شيوه‌اي داستاني را از زندگي ائمه روايت كنند، فضاي برنامه‌هاي تركيبي را با طراوت ساخته و مخاطب را علاقه‌مند به شنيدن و ديدن آن برنامه كنيم.

محمودي در پايان معتقد است كه عصر برنامه‌هاي جنگ‌مانند و تركيبي كه با يك دكور كليشه‌اي و تكراري و حضور مجري‌اي كه از روي يك متن مرثيه يا روايتي را مي‌خواند و در كنارش مهماني دعوت شده است كه هنوز رسانه‌ را نمي‌شناسد به سر آمده است و نبايد مخاطب تيزهوش و علاقه‌مند به معارف اسلامي را به همين راحتي از دست داد.

به نظر مي‌آيد برنامه‌هاي مناسبتي تلويزيون در تقسيم‌بندي كلي مخاطبانشان با 2 گروه روبه‌رو هستند يا عده‌اي كه خود معتقد به اين مناسبت‌ها هستند و در آيين‌ و مناسك مربوط به آن شركت مي‌كنند، در اين صورت برنامه‌هاي تلويزيون جذابيت زيادي برايشان ندارد و خالي از تازگي است يا گروهي كه چندان اهميتي براي اين‌گونه برنامه‌ها قائل نيستند و اتفاقا رسالت تلويزيون جذب اين دسته از مخاطبان است كه در اين صورت به شرطي اين مخاطب پاي برنامه مناسبتي مي‌نشيند كه با 3 عنصر نوآوري، تازگي و جذابيت روبه‌رو شود. آيا برنامه‌هاي تلويزيوني اين سه عنصر را دارند؟ اين سؤالي است كه بايد باز هم از مديران گروه‌هاي معارف شبكه‌ها پرسيد.

تاريخ درج: 12 خرداد 1387 ساعت 08:41 تاريخ تاييد: 12 خرداد 1387 ساعت 12:31 تاريخ به روز رساني: 12 خرداد 1387 ساعت 12:24
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 761]