واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی:
مزاجهای چهارگانه از دیدگاه طب سنتی و علایم آنها اکثر بیماریها به دنبال غلبه یکی از اخلاط است که به آن سوء مزاج میگوییم یعنی تغییری در ماده ایجاد شده است و یکی از اخلاط افزایش پیدا کرده است.
امروزه محدودۀ سنی غلبۀ اخلاط تغییر کرده است : برای دم از صفر تا ۱۷ سالگیبرای صفرا از ۱۷ تا ۳۵ سالگیبرای سودا از ۳۵ تا ۵۱ سالگی برای بلغم از ۵۱ سالگی به بالا
غذایی که خورده میشود پس از هضم در معده و روده کوچک از طریق عروق بسیار ریز به کبد منتقل میشود و پس از پالایش در کبد به ۴ بخش صفرا، بلغم، دم (خون) و سودا تقسیم میشود و منظور از اخلاط اربعه همین ۴ خلط است.بلغم عمدتاً در معده و روده تولید میشود و مقدار کمتری از آن در کبد تولید میشود. این بخش از طریق عروق لنفاتیک روده جذب میشود و بر خلاف بقیه غذاها وارد کبد نمیشود، امروزه به این بخش جذب شده تری گلیسرید که نوعی چربی خون است میگوییم.اگر مقداری خون را در یک لوله آزمایشگاهی بریزیم ۴ بخش در آن دیده میشود که بخش فوقانی آن که در واقع کف خون است، صفرا نیز به زردی گرایش دارد. بخش زیرین آن به رنگ قرمز است که دم و زیر آن بلغم قرار دارد و در ته لوله که یک لایه تیره رنگ رسوب میکند سودا نام دارد.در بدن انسان برای صفرا و سودا جایگاه مشخصی وجود دارد که محل قرارگیری صفرا کبد و محل قرارگیری سودا طحال است؛ بلغم در عروق لنفاوی و دم در عروق خونی در حال حرکتند و اگر به میزان لازم و در مواقع نیاز در بدن انتشار پیدا کنند، مانع ابتلا به بیماریهای گوناگون میشوند. وجود هر ۴ خلط در بدن ضروری است و آنچه که موجب بیماری میشود به هم خوردن تعادل میان این اخلاط است و تغییر در میزان کمیت و کیفیت آن است.به همین دلیل اکثر بیماریها به دنبال غلبه یکی از اخلاط است که به آن سوء مزاج میگوییم یعنی تغییری در ماده ایجاد شده است و یکی از اخلاط افزایش پیدا کرده است.علایم زیادی اخلاط در بدن چیست؟1.غلبه صفرا: شیوع سنی ۲۰ تا۴۰ سالگی- پوست گرم و خشک دارند- این بیمار حالات سوزندۀ مطبوع بر پوست(پارستزی)و حالت فراشا (قشعریره) همانند فرو کردن سوزن در بدن احساس می کند- زرد شدن پوست و زبان و چشمها- جوش و آکنه های پوستی زیاد می گیرند- بیماری پوستی ویتیلیگو یا برص در این افراد شایع تر است- حساسیت های پوستی اگزماتیک دارند- خارش و گرمی دست و پا در این افراد زیاد است- رشد مو معمولی- سفید شدن معمولی سنی موها- موی غیر صاف- طاسی یا ریزش مو در سنین جوانی اتفاق می افتد- هیرسوتیسم دارند- باردار و زرد شدن زبان- زبر و خشک شدن زبان- تلخ شدن دهان- آفت دهانی پیدا می کنند- احساس خشکی در بینی- از نسیم سرد لذت می برند- افزایش حرکات تنفسی- تشنگی مُفرط- بی اشتهایی- پرکاری تیروئید در آنها شایعتر است- سردرد زیاد می گیرند- فرورفتگی زیر چشمها- بیرون زدگی حدقۀ چشمها (اگزوفتالمی)- سوزش سر دل-ریفلاکس گوارشی دارند- حالت تهوع و استفراغ- میل به خوردن ترشی و اقلام ترش- کم خوری عصبی دارند- حساس به خوردن مواد خشک اعم از گرم وخشک و سرد و خشک هستند- بدلیل خشکی مزاج امکان یبوست مزاج زیاد است- سنگ کیسه صفرا در این گروه شایعتر است- زرد شدن رنگ ادرار- واریس و مشکلات عروقی مثل واریکوسل و بواسیر در این افراد شایعتر است- داغی کف پاها- بیخوابی- تخیل رویاهای زرد رنگ- همچنین در عالم رویا التهاب و گرمای حمام و یا تابش خورشید را احساس می کنند- کم خواب (پربازده)- دیدن خوابهای خشن و جنگ و دعوا- روحیات مردانه دارند- تاکیکاردی یا تند شدن نبض- دردپهلو- احساس گزگز شدن بدن- احساس گُرگرفتگی دارند- دیر مریض شدن- ناسازگار با محیطهای گرم- در حمام احساس دلتنگی و بی حالی پیدا می کنند- خشکی و لاغری اندامها- سرعت حرکات بدن زیاد است- بیش فعالی دارند- جدی- پشتکار زیاد- مدیر و منظم- شرارت دارند- معتقد به برنامه ریزی در کارها هستند- رُک و صریح هستند- کم حوصله- عصبانیت زودرس و پرخاشگری(برونگرا)- خشمگین- منفی نگرند- فوری از کوره در میروند- علاقه به کارهای خشن مثل بوکس، کاراته و غیره دارند- لجبازند- علاقه به کشیدن سیگار دارند- بدترشدن حال فرد در تابستان و سالهای جوانی- ریزبینند (به هر کاری سرک می کشند)- راهپیمایی بی اراده- پهن بودن قفسه سینه- باریکی کمر- دراز بودن قد- میل جنسی متعادل و توان معمولی در نزدیکی کردن. 2.غلبه خون: شیوع سنی صفر تا ۲۰ سالگی- سرخی رنگ رخسار و زبان- در لمسِ پوست گرمی و رطوبت و تعریق زیاد دارند- دمل و جوش در بدن- سرعت رشد مو زیاد(مُجعد)- سیاهی غلیظ و ماندگار مو- وضعیت چشم معمولی(از نظر پف یا گودی زیر چشم)- وضعیت گوارشی نرمال است- میل به خوردن گوشت و شیرینی دارند- شیرینی طعم دهان- بزاق معمولی- ترشحات بینی عادی است- خونریزی (بُِِن دندانها، بینی و مقعد)- وجود جوش و تاول در دهان- خفقان- سنگینی سر و بدن- سنگینی گوشه خارجی چشمها- سنگینی گیجگاهها- جستن رگهای جهنده سر- به علت گرمی و تری مزاج فشار خون میگیرند-کاهلی در اعضا(کسالت)- احساس خستگی- میل به خواب- خواب زیاد(پر بازده)- سنگینی خواب صبحگاهی- با هوش و با ذکاوت- مشاهدۀ رویای مکرر رنگهای سرخ در خواب- خمیازه- تیرگی حواس- کندی فکر- وزوز گوش- نبض ستبر- سرخی ادرار- ناسازگار با محیطهای گرم- دست و پا و اندام درشتی دارند- حرکات بدن سریع و چالاک است- ناسازگاز با خوردن غذاهای گرم و شیرینی جات- پرانرژی- آلرژی بهاره- شوخ و خوش مشرب هستند- دست و دل باز و ولخرجند- میل جنسی زیاد وتوانمند دارند. 3.غلبه بلغم : شیوع سنی ۶۰ سال به بالا- رنگ روشن پوست بدن- سفیدی و نرمی پوست بدن- سردی و رطوبت پوست- سفیدی رنگ رخسار- عرق سرد می کنند- انتهای دست و پاهایشان سرد است- لک و پیس- خالهای سفید و گوشتی- زود سفید شدن ریش و مو- سرعت رشد مو کم است- چشم سفید با پف زیر چشم یا آب آوردن زیر چشم دارند- رقیق شدن آب بینی- سینوزیت دارند- زبان باردار مرطوب و سفید- لکنت زبان- بزاق زیاد و چسبنده (که بر بالش بهتر خود را نشان می دهد)- عدم تشنگی- ترشی طعم دهان- ترش کردن-آروغ ترش- ضعف هاضمه- نفخ معده- ریفلاکس گوارشی- تند تند غذا می خورند- پرخوری عصبی دارند- کندی حرکات(تنبلی)- نبض ضعیف، نازک، کند و مبهم(برادیکاردی)- سفیدی ادرار- تکرر ادرار- مثانه عصبی- در کودکی معمولاً شب ادراری یا سینوزیت مکرر داشته اند- سنگ و کیست کلیه و ورم پروستات در این گروه شایعتر است- خواب زیاد کم بازده- رویای آب، برف، باران، رودخانه ها و سرمای سخت و لرزش آور دارند- مشاهدۀ خواب هایی که به نوعی با پرواز در آسمان مرتبط اند- تخیل اشیای سفید- دردهای استخوانی- دندانها و ناخنهای خرد و شکننده ای دارند- بیشتر از دیگران آرتروز استخوانی پیدا می کنند- زانو ها و استخوانهایشان سر و صدا میکند- ناسازگار با غذاهای سرد- بد حال در زمستان – از کولر فرار میکنند- به بخاری و پوشیدن لباسهای گرم علاقۀ زیادی دارند- زود به زود مریض شدن- بی قیدی- فراموشکاری- اختلال حافظه- کندی حواس و منگی- سست اراده- تنبل- صلح طلب- سازشکارند- رفتارهای موذیانه دارند(آب زیرکاهند)- با پنبه سر می برند- ترسو- محافظه کار- کمتر دعوا می کنند- کارشان را با زبان به پیش می برند- شوخ و خوش مشرب هستند- میل جنسی ضعیف و ناتوان. 4.غلبه سودا: شیوع سنی ۴۰ تا ۶۰ سالگی- سیاهی و غلظت خون- تیرگی پوست بدن- پوست سرد و خشک- دمل های چرکی- خال سیاه و لکهای تیره(بهق)- اگزما و خشکی پوست در اینها شایع است- حساسیت های پوستی اگزماتیک دارند- سرعت زیاد نمو مو- سفید شدن زودرس موها- بدن پشمالو دارند(یعنی هایپرتریکوز دارند)- زبان بدون علامت و گاهی تیره- بزاق معمولی- دهان شور یا بیمزه(صبحگاهی)- اشتهای کاذب- سیری زودرس- حساس به خوردن مواد خشک اعم ازگرم و خشک یا سرد و خشک هستند- بدلیل خشکی مزاج امکان داشتن یبوست زیاد است خصوصاً از نوع کولیت یا IBS- سوزش دهانه معده- دیر به دیر بیمار شدن- رنگ ادرار عادی وگاهی تیره- لاغری قفسه سینه و عضلات کوچک-اسپاسم های عضلانی- درد سیاتیک- بی خوابی- رویای سیاهی و دیدن پرتگاه در خواب- خواب معمولی ولی آشفته توام با کابوس- دیدن خوابهای ترسناک و کابوس مانند و حاکی از افسردگی- احساس گزگز شدن بدن(علت بیش از ۳/۲ موارد پارستزی ها به فزونی خلط سودا مربوط است)- هراس- دودلی و ترس از مرگ- بی حوصلگی و افسردگی- منفی نگر و منفی بافند- اندیشه های بد (شکاکیت و پارانوئید و وسواس)- ریزبینند (به هر کاری سرک می کشند)- مغرور و کله شق- عصبی و درونگرا- فکر و خیال فراوان- وسواس زیاد- غصه و خودخوری- زود رنجی- بیزاری از سر و صدا- اضطراب- خفگی- بی قراری- مردم گریزی- گوشه گیری و تنهایی- کمی ترسو- علاقه به کارهای ظریف و هنری دارند- روحیات مردانه دارند- در محیط کار جدی هستند- معتقد به برنامه ریزی در همۀ کارها هستند- علاقۀ زیادی به مطرح شدن در رسانه های عمومی و غیره دارند- کمتر شوخی می کنند- قهرهای طولانی مدت می نمایند- کینه ای هستند- خود را از همه کس بالاتر می دانند- تافتۀ جدا بافته هستند- علاقه به کشیدن سیگار دارند- کم حوصله هستند- کم ظرفیت هستند- میل جنسی زیاد و توان کم دارند. 5.غلبه توام اخلاط(یا طبع مختلط): حالت پنجمی هم وجود دارد و آن این است که امروزه به دلیل تهاجمات فرهنگی، غذایی، و اخلاقی و نظایر آن و آلودگی هوا و پراکنش تولید و توزیع نزله ها در بدن، انسانها دچار نوعی اختلاط اخلاط با یکدیگر شده و بسته به اینکه کدام دسته از خلط ها در وجود انسان با یکدیگر ممزوج شده باشند و کدام خلط به تنهایی غلبه پیدا کرده باشد، شخص دچار نوعی شخصیت مجهول جسمی و روحی می گردد که وقتی به تنهایی بررسی می کنیم با هیچ یک از غلبه های چهارگانۀ قبلی انطباق کامل و جزء به جزء ندارد ولی وقتی دو به دو یا سه به سه بررسی می کنیم می بینیم که از هر یک از اخلاط مطرح شده چیزی در وجودمان هست.عمده آن است که شما در بررسی طبع خویش ابتدا ببینید سردی طبع دارید یا گرمی (که لباس گرم پوشیدن، یا فرار از کولر ملاک خوبی برای اینگونه تفکیکها است) و سپس بررسی کنید که تر مزاج هستید یا خشک مزاج(که چاقی و ادم پوستی نیز ملاک مناسبی برای تشخیص می باشد) و در نهایت بهترین بررسی ها برای تشخیص طبع،۱- شناخت طبع غالب (یا طبع اکتسابی ) اشخاص است و اینکه ببینیم کدام خلط در بدن ما غلبه دارد که بقیه به آن اندازه غلبه ندارند، و آنگاه شروع به درمان خلط غالب در خود بنماییم.۲- همچنین آسانترین راه برای تشخیص طبع مادرزادی اشخاص، انطباق طبع با قوانین گروههای خونی است که بعداً در این باره اشاره خواهد شد.
6. اعتدال مزاج: اینگونه افراد سراسر وجودشان در اعتدال است،دفع موهای زائد در آنها معتدل است و از مجرای عادی خود بیرون می ریزد.اعتدال در لامسه،گرمی، سردی، خشکی، تری، نرمی، سختی، سفیدی مایل به سرخی، فربهی ، لاغری ولی با اندکی گرایش به سمت فربهی دارند. رگهای شخص معتدل المزاج نه بسیار برجسته است و نه زیاد فرو رفته در گوشت. موهای شخص معتدل المزاج از لحاظ پرپشتی ، کمّی، تجعد، و صافی معتدل است. در خردسالی به زرد مایل بسرخی (یعنی طلایی) می زند و در ایام جوانی مشکی است، خواب و بیداری شخص معتدل المزاج، معتدل است و حرکات اندامها حسب المرام و با سهولت انجام می گیرد. نیروی فکر و خیال او زیاد و قدرت ذاکره اش (حرف زدن) نیرومند است. اخلاق شخص معتدل المزاج حد واسط بین افراط و تفریط است، یعنی نه زیاد جسور است و نه بسیار ترسو، نه زیاد خشماگین است و نه بسیار تنبل، نه زیاد زیرک و نه بسیار سنگدل، نه زیاد هرزه و نه بسیار باوقار، نه زیاد متکبر است و نه بسیار خود کم بین، در بین کنش ها بیدریغ و سالم است خوب و سریع نمو می کند و مدت نموش زیاد می پاید، خوابهای خوش می بیند، از بوی خوش و آواز خوش و مجالس شادی و سرور لذت می برد. صاحبان مزاج معتدل دوست داشتنی، گشاده روی و خوش برخورد هستند. در اشتهای به غذا و نوشیدنی اعتدال دارند، دستگاه گوارش، معده، کبد و رگهای آنها بخوبی کار می کند.طبایع
دوشنبه 2 تیر 1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 91]