آنچه که باید در مورد لوله های درزدار و بدون درز بدانید

لوله های درزدار و بدون درز دو نوع کلی لوله های فولادی محسوب می‌شوند که روش تولید آن ها با هم تفاوت دارد. در همین راستا، بسیاری از ویژگی ها و مشخصات این مقاطع هم با فرق داشته و جهت مصارف گوناگونی به کار گرفته می‌شوند. استفاده از فرایند جوشکاری مهمترین وجه تفاوت لوله های درزدار و بدون درز به شمار می‌آید که منجر به تفاوت در ویژگی های ظاهری و ساختاری این محصولات شده است.

به این شکل که برای تولید نمونه های بدون درز هیچ گونه جوشکاری انجام نمی‌گیرد. با این حال، انواع درزدار از طریق جوشکاری ورق‌ های فولادی ایجاد می‌شوند. هر کدام از این لوله ها با توجه به روش تولید، نوع جوشکاری و فاکتورهای این چنینی دیگر، خود دارای چندین نوع مختلف با کارایی های گوناگون می‌باشند.

لوله درزدار چیست؟

لوله هایی که از جوشکاری ورق های مستطیل شکل فولادی تولید می‌شوند، لوله درزدار (Welded steel pipe) یا درز جوش نام دارند. عرض شیت های فولادی مستطیل شکل که برای تولید این مقاطع به کار گرفته می‌شوند، همان محیط خارجی لوله بوده و می‌توان جهت محاسبه قطر داخلی یا خارجی از آن استفاده کرد. ورق های فولادی مستطیلی بعد از این که به شکل رول درآمده و در لبه ها جوش می‌شوند، خمکاری و شکل دهی‌شان انجام می‌گیرد. به این ترتیب، سطح مقطع آن ها به شکل دایره‌ای می‌باشد. محل جوشکاری هم در ادامه برشکاری گردیده تا لوله‌ها دارای سطحی صاف و صیقلی باشند.

لوله های درزدار عمدتا در طول ۶ متر تولید شده و از نظر ضخامت و قطر تنوع بالایی دارند. به طور کلی، فرایند ساخت این محصولات ساده بوده و راندمان تولیدی بالایی دارند. اما استحکام کلی آن‌ ها نسبت به لوله های بدون درز پایین تر است. از این رو استفاده از آن ها در مکان‌ هایی که نیاز به تحمل فشار فوق العاده زیادی وجود دارد مانند دیگ های بخار، صحیح نیست. با توجه به این که شیوه های مختلف جوشکاری برای تولید این محصولات استفاده می‌شود، در دو دسته گوناگون قرار می‌گیرند:

1. لوله درزدار مستقیم (straight seam welded pipe)
2. لوله اسپیرال یا لوله درزدار مارپیچی (spiral welded pipe)

لوله بدون درز چیست؟

نوع دیگری از لوله های فولادی که از فرایند جوشکاری در ساخت آن استفاده نشده و هیچ گونه اتصالی بر سطح آن وجود ندارد، لوله بدون درز (Seamless steel pipe) یا مانیسمان نامیده می‌شود. مانیسمان اولین مخترع مقاطع بدون درز بوده و نام گذار این محصولات هم به افتخار وی انجام شده است. این لوله ها نسبت به مقاطع درز جوش از استحکام بیشتری برخوردارند. منتهی هزینه تولید آن‌ ها هم نسبت به نمونه های درزدار بالاتر است. از این رو تنها در مواردی از این محصولات استفاده می‌شود که نیاز به تحمل نیرو و فشار زیادی وجود داشته باشد.

لوله های بدون درز برخلاف انوع درزدار از شمش‌ های فولادی استوانه ای تولید می‌شوند. به این ترتیب که ابتدا شمش ها حرارت دیده و دمای شان افزایش پیدا می‌کند. در ادامه توسط یک سنبه، سوراخی در میانه آن ایجاد می‌شود. نهایتا این شمش ها وارد خط نورد شده و با استفاده از غلتک های مخصوص، به شکل نهایی می‌رسند. لوله های مانیسمان معمولا در قطرهای پایین تولید می‌شوند. چرا که ساخت این مقاطع در قطرهای بالا مشکل بوده و نیاز به صرف هزینه زیادی خواهد داشت.

کاربرد لوله های درزدار و بدون درز

تفاوت های ظاهری و ساختاری این لوله ها باعث شده تا کارایی متفاوتی هم داشته باشند. نمونه های درزدار به دلیل اتصالی جوشی که در سطح آن ها وجود دارد، از استحکام پایین تری نسبت به لوله های بدون درز یا مانیسمان برخوردارند. از این رو، برای مصارفی که نیاز به استحکام بیشتری وجود داشته و لوله تحت حرارت و فشار قرار می‌گیرد، انوع مانیسمان کاربرد دارند. در جاهایی که استحکام زیادی مد نظر نبوده و صرفه جویی در هزینه اهمیت دارد، استفاده از نمونه های درزدار در اولویت قرار می‌گیرد. برخی از مهمترین کاربردهای انواع لوله درزدار و بدون درز به شرح ذیل می‌باشد:

کاربردهای لوله درزدار

• استفاده در تاسیسات ساختمانی مانند لوله کشی آبگرمکن، شوفاژ و غیره
• به کارگیری در صنایع اتومبیل سازی
• استفاده در صنعت کشتی سازی
• تولید داربست، حفاظ، حصار و ساخت قفسه ها
• ایجاد تونل و صنعت معدن
• خطوط انتقال فاضلاب
• تولید قطعات صنعتی

کاربردهای لوله بدون درز (مانیسمان)

• لوله های دیگ بخار
• صنایع تولید برق
• بخش های مربوط به تولید سوخت های فسیلی
• نیروگاه های برقی
• طرح های فناوری صنعتی
• انتقال سیالات پالایشگاهی از جمله نفت و گاز
• لوله های مبدل و کندانسورها

انواع لوله های درزدار

این مقاطع بر اساس نوع جوشکاری و نوع مصرف به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. جوشکاری قوسی زیر پودری(SAW)، جوشکاری مقاومتی الکتریکی(ERW)، ذوبی الکتریکی (EFW) و فرکانس بالا(HFW) مهمترین روش های جوشکاری این محصولات به شمار می‌آیند. اما علاوه بر این، لوله درزدار از نظر نوع مصرف هم دسته بندی خاص خود را دارند. رایج ترین نمونه های لوله درزدار بر اساس نوع مصرف شامل موارد زیر می‌باشند:

لوله داربستی

این محصولات بسته به نیاز مشتری در سایزهای مختلفی تولید شده و در صنعت ساختمان سازی کاربرد دارند. لوله های داربستی از طریق اتصالات مربوط به هم متصل شده و امکان دسترسی به نقاط مرتفع ساختمان را فراهم می‌سازند.

لوله اسپیرال

این مقاطع از جمله لوله های درزدار جدید محسوب می‌شوند که با توجه به روش متفاوت ساخت، از مقاومت و استحکام بالاتری هم نسبت به لوله های درز مستقیم برخوردارند. برای ساخت این محصولات، ورق های فولادی در عرض و ضخامت مشخص به شکل مارپیچ رول شده و جوشکاری هم به صورت مارپیچی انجام می‌گیرد. لوله های اسپیرال علاوه بر روش ساخت، از نظر جوشکاری هم با نمونه های درز مستقیم تفاوت داشته و از جوشکاری زیر پودری جهت تولید آن ها استفاده می‌شود.

لوله جدار چاه

این مقاطع نوع دیگری از پایپ های درزدار محسوب می‌شوند و در دو دسته کلی جدار چاه ساده و شیاردار قرار می‌گیرند. لوله های جدار چاه به عنوان مانعی بین دیواره و آب یا سایر سیالات قرار می‌گیرند تا آلودگی و ناخالصی کمتری به آن ها وارد شود. این لوله ها از ریزش دیواره چاه هم جلوگیری می‌کنند.

لوله درز مستقیم صنعتی

این مقاطع جزو لوله های پرمصرف درزدار به شمار می‌آیند که به دلیل سادگی فرایند ساخت، نسبت به سایر نمونه ها ترجیح داده می‌شوند. برای تولید لوله های درز مستقیم، ابتدا ورق های فولادی در سایز و ضخامت دلخواه برش داده می‌شود. سپس با استفاده از غلتک های فرم دهنده، این ورق ها به شکل دایره ای درآمده و در نهایت لبه های آن جوشکاری می‌شوند. جوشکاری مقاومتی الکتریکی فرایند غالب جوشکاری در ساخت این محصولات است.

لوله درزدار گالوانیزه

این محصولات هم از نظر ساختار و روش تولید کاملا مشابه با سایر شیت های فولادی درزدار می‌باشند. منتهی برای تولید آن‌ها از ورق گالوانیزه استفاده شده و به همین خاطر لوله درز دار گالوانیزه نامیده می‌شوند. این محصولات از جمله مهمترین پایپ‌های موجود در بازار بوده و در برابر خوردگی هم مقاومت زیادی دارند. به همین خاطر، برای مصارفی که احتمال زنگ زدن و خوردگی لوله وجود دارد، مناسب اند.

انواع لوله های بدون درز

این محصولات هم مانند لوله های درزدار دارای انواع مختلفی می‌باشند. اما تنوع آن ها بیشتر بر اساس فاکتورهایی همچون ابعاد و جنس می‌باشد. انواع لوله های بدون درز یا لوله مانیسمان در رده های مختلف از جمله ۲۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰، ۱۲۰ و ۱۶۰ تولید شده و هر کدام ویژگی ها کاربردهای خاص خود را دارند. لوله گوشتدار هم نوع خاصی از لوله های بدون درز محسوب می‌شود که ضخامت بیشتری نسبت به محصولات مانیسمان معمولی دارد. ضخامت لوله های گوشتدار معمولا از ۲ میلیمتر شروع شده و طول آن ها اکثرا ۶ متر است. این محصولات به دلیل وزن سنگینی که دارند، برای انتقال سیالات دارای فشار بالا بسیار مناسب اند.