محبوبترینها
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1854083985
اسلام و انقلاب اسلامی؛ کلید درهای بسته / تحقق وعده ی الهی
واضح آرشیو وب فارسی:زمان نیوز: انقلاب اسلامی با تجدید حیات فرهنگی اسلام بر اساس اعتدال، خودباوری دینی، اتکا به نفس، رویکردی عقلانی متعادل و معتدل به آموزه های اسلامی و احیای باورهای معنوی، توانست روحیه ی خودباوری، خوداتکایی و اعتماد به نفس را در گام نخست در میان ایرانیان و در گام بعدی در میان مسلمانان تقویت نماید.علی اکبر نودهی؛ مسلمانان صدر اسلام و تحقق وعده ی الهی اخیراً مقام معظم رهبری در بیانات خود در جمع مسئولان و کارکنان حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح، انقلاب اسلامی را تحقق وعده ی الهی دانستند و خاطر نشان کردند: «همان گونه که پیروزی انقلاب اسلامی در شرایط ناباورانه ی سال 57 مصداق تحقق وعده یالهی بود، ادامه ی انقلاب اسلامی و توانمندی و قدرتمندی و پیشرفت افزایش یابنده یآن نیز، به رغم همه ی تندبادها و فشارهای سنگین و دشمنی عمیق دنیای استکبار، مصداقعملی شدن وعده ی الهی است.» در این راستا، نوشتار حاضر به بررسی این موضع می پردازد که بر چه اساس می توان انقلاب اسلامی را نمونه ی تحقق وعده ی الهی دانست؟ بر این اساس، با مروری بر یکی از مصادیق وعده ی الهی در صدر اسلام، به بررسی انقلاب اسلامی می پردازیم. خداوند در بسیاری از آیات قرآن کریم، از همان آغاز، به مسئله ی وعده ی الهی و تحقق آن اشاره کرده و به مؤمنان واقعی بشارت داده است که خداترس باشید و از فرمان خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) اطاعت کنید که وعده ی خداوند تخلف ناپذیر است. از بسیاری از آیات قرآن چنین برمی آید که سنت الهی بر این مبنا استوار بوده است که همواره به کسانی که خالصانه در راه خداوند قدم برداشته اند و در راه او و برای اجرای فرمان خداوند تلاش کرده اند، کمک و مساعدت از سوی خدا تحقق می یافت؛ آن چنان که خداوند در سوره ی محمّد و در آیه ی هفتم این سوره می فرماید: «یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إن تَّنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اقدامَکُم»: ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر خداوند را یاری کنید، خداوند نیز شما را یاری می کند و گام هایتان را استوار می گرداند.[1] خداوند به مسلمانان راستین و درستکار خود، که صادقانه در راه او قدم برمی دارند، علاوه بر بهشت، که در جهان آخرت تحقق می یابد، در همین جهان نیز پاداش های خود را وعده داده است. این موضوع را بهترین شکل می توان در آیه ی 51 سوره ی غافر دید: «إنَّا لنَصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِینَ آمَنُوا فِی الحَیاةِ الدّنیا»: ما فرستادگان خود و کسانی را که ایمان آورده اند در زندگی دنیا حتماً یاری می کنیم.[2] در این چارچوب، اگر بخواهیم به یکی از بارزترین وقایع صدر اسلام به عنوان نمونه ی بسیار مهمی که در آن وعده های الهی در اعلی درجه ی خود تحقق یافت اشاره کنیم، می توانیم از جنگ بدر نام ببریم که در سوره ی انفال نیز به آن اشاره شده است. جنگ بدر، که در دوازدهم رمضان سال دوم هجرت رخ داد، اولین جنگ پیامبر علیه کفار مکه بود. در این زمان، از یک سو، یکی از کاروان های تجاری قریشیان مکه در حال عبور از اطراف مدینه بود و از طرفی دیگر، لشکر نظامی قریشیان نیز عازم جنگ علیه مسلمانان بودند. [3] پیامبر (صلی الله علیه و آله)، پس از مطلع شدن از این وقایع، شورای نظامی تشکیل داد و نتیجه این شد که مسلمانان به جنگ با نیروی نظامی مشرکان بپردازند که از نظر تعداد، سه برابر مسلمانان و نیز با وسایل بسیار مجهزتری بودند. در آغاز این جنگ، برخی از مسلمانان، که البته تعداد آن ها انگشت شمار بود، از جنگیدن واهمه داشتند و به فکر حمله به کاروان تجاری کفار و به دست آوردن غنایم جنگی بودند.[4] در این جنگ، یکی از مهم ترین وعده های خداوند باریدن باران بود که باعث شد مسلمانان استوارتر بر روی شن های بیابان قدم بگذارند و نیز شرایطی به وجود آمد که طی آن، مسلمانان توانستند شب قبل از نبرد را با آسودگی بخوابند. همچنین کوچک نشان دادن سپاه دشمن در چشم مسلمانان و بزرگ نشان دادن سپاه مسلمانان در نزد کفار و فرستادن بیش از هزار فرشته برای کمک در جنگ از دیگر امدادهای خداوند به مسلمانان در این جنگ بود.[5] در جنگ بدر از مهم ترین وعده های خداوند باریدن باران بود که باعث شد مسلمانان استوارتر بر روی شن های بیابان قدم بگذارند و نیز شرایطی به وجود آمد که طی آن، مسلمانان توانستند شب قبل از نبرد را با آسودگی بخوابند. همچنین کوچک نشان دادن سپاه دشمن در چشم مسلمانان و بزرگ نشان دادن سپاه مسلمانان در نزد کفار و فرستادن بیش از هزار فرشته برای کمک در جنگ از دیگر امدادهای خداوند به مسلمانان در این جنگ بود. برای بیان دقیق این مسئله، رجوع می کنیم به سوره ی انفال و آیات نه تا چهارده این سوره را به عنوان مهم ترین سند تحقق وعده های الهی بیان می کنیم : «به خاطر بیاورید زمانی را که از شدت ناراحتی در میدان بدر از پروردگارتان تقاضای کمک کردید و او تقاضای شما را پذیرفت و گفت: من شما را با یک هزار از فرشتگان، که پشت سر هم فرود می آیند، یاری می کنم؛ ولی خداوند این را تنها برای شادی و اطمینان قلب شما قرار داد، وگرنه پیروزی جز از طرف خدا نیست. خداوند توانا و حکیم است. به یاد بیاورید هنگامی را که خواب سبکی که مایه ی آرامش از ناحیه ی خدا بود شما را فراگرفت و آبی از آسمان برای شما فروفرستاد تا با آن شما را پاک و پلیدی شیطان را از شما دور سازد و دل های شما را محکم و گام ها را با آن ثابت دارد. به خاطر بیاورید موقعی را که پروردگارتان به فرشتگانی وحی کرد که من با شما هستم، کسانی را که ایمان آورده اند ثابت قدم بدارید. به زودی در دل های کافران ترس و وحشت می افکنم...»[6] به جز مثال ذکرشده، در قرآن موارد بسیاری از تحقق وعده ی الهی را می توان مشاهده کرد. وعده ی الهی و پیروزی ملت ایران با نگاهی گذرا به روند حکومت های بعد از دوران حضور ائمه ی معصوم (علیهم السلام) در جهان اسلام، باید پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران را حرکتی نو در جهان اسلام برای بازگشت به دوران عظمت اسلام و شکل گیری جریانی دانست که به تدریج موجب بیداری و هوشیاری دیگر کشورها و ملت های مسلمان منطقه شد. همان طور که پیروزی های مسلمانان و نیز گسترش اسلام و نمونه ی بارز آن، جنگ بدر را می بایست به عنوان تحقق وعده ی الهی برای مسلمانان دانست. رهبر معظم انقلاب، پیروزی انقلاب اسلامی ایران و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران در آن شرایط سخت و با آن مقدار مخالفت های بی شائبه را به عنوان تحقق وعده ی الهی دانستند و نیز پیروزی را برای صابرین و مسلمانانی که با توکل به خداوند در مقابل ظلم مقاومت کردند و در نهایت توانستند با دست خالی و کمترین پشتیبانی بر حکومت مستبد پهلوی پیروز شوند نمونه ای از تحقق وعده ی الهی دانستند. رضاشاه، به عنوان مؤسس سلسله ی پهلوی، در شرایطی روی کار آمد که در آغاز از حمایت انگلیس برخوردار بود و پس از اینکه توانست با زور و قلدری به عنوان شاهنشاه ایران به حکومت برسد، از همان آغاز حرکت های ضدمذهبی خود را با قدرت تمام شروع کرد و با تمام مخالفت ها به شدت برخورد می کرد.[7] این نحوه ی حکومت از سوی رضاشاه در ادامه و بعد از وی، به وسیله ی جانشین و پسرش، محمدرضاشاه، نیز ادامه یافت. ایشان وقوع انقلاب اسلامی را در آن شرایط که قدرت های استکباری و دشمنان اسلام با تمام قوا از حکومت پهلوی حمایت می کردند و تمام توان خود را برای ادامه ی حکومت شاهنشاهی به کار می بستند نمونه ای از تحقق وعده ی الهی و پیروزی اسلام بر کفار دانستند. زمانی می توان عمق این سخن را دریافت که شرایط تاریخی وقوع انقلاب اسلامی را حس نماییم یا حداقل نسبت به آن آگاهی حداقلی پیدا کنیم. آن گاه می توان به این سخن پاسخ داد که چرا رهبر انقلاب از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان وعده ی الهی یاد نمودند. در واقع انقلاب اسلامی را از آن جهت می توان از مصادیق وعده ی الهی دانست که رژیمی تا دندان مسلح را، که از حمایت قدرت های جهان نیز برخوردار بود، ساقط نمود. اگرچه محمدرضاشاه در دهه ی اول حکومتش، یعنی دهه ی 1320، از قدرت زیادی برخوردار نبود، ولی پس از کودتای 28 مرداد 1332 و عزل دکتر مصدق از نخست وزیری، در کوتاه ترین مدت ممکن توانست تمام قدرت را در دست بگیرد و استبداد واقعی را پایه ریزی کند.[8] محمدرضاشاه تا آنجا پیش رفت که از دهه ی 1340 به بعد تسلط خود را بر مجلس نیز کامل نمود و تلاش کرد با تصویب طرح ها و قانون هایی، از طرفی کشور را هر چه بیشتر به سمت غربی شدن و دور کردن اسلام از فضای اجتماعی و سیاسی کشور پیش ببرد و از طرفی دیگر، با امتیازدهی به ابرقدرت ها و در رأس آن ها آمریکا، شرایط بقای خود را مستحکم کند.[9] و این گونه بود که آغاز مخالفت های مردمی علیه شاه، که هم زمان بود با تصویب قانون کاپیتولاسیون، از اوایل دهه ی 40 شروع شد و سرانجام به دستگیری و تبعید حضرت امام (رحمت الله علیه) به ترکیه و دوری چهارده ساله ی ایشان از ایران انجامید. البته ناگفته نماند که محمدرضاشاه بعد از کودتای 28 مرداد 1332 تلاش خود را برای تمرکز قدرت در مرکز و نیز سرکوب مخالفان خود شروع کرده بود. از همین رو، در سال 1336 با کمک سازمان اطلاعات آمریکا (اف بی آی) و نیز سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) توانست سازمان ساواک را تشکیل دهد که از آن زمان به بعد این سازمان به سرکوب شدید و جنایت های زیادی دست زد.[10] بدین ترتیب، ساواک از ارکان قدرت طلبی محمدرضاشاه شد؛ سازمانی که آمده بود تا فزون خواهی محمدرضاشاه را، به مثابه ی یک دیکتاتور، برای همیشه تثبیت کند. دهه ی 40 و چند سال اول دهه ی 50 دوران یکه تازی شاه و تسلط بی چون وچرای وی بر حکومت و در واقع دوران خفقان و سرکوب شدید بود. از اواخر دهه ی 40، به دلیل گران شدن نفت، ثروت زیادی به دربار سلطنتی سرازیر شده بود که بخش زیادی از این ثروت انبوه در راستای اهداف آمریکا و دیگر کشورهای مستبد غربی قرار می گرفت. شاه با خرید سلاح و تجهیزات نظامی تلاش می نمود تا حیات خاندان خود را تضمین کند و خود را به عنوان قدرت اول و بنا به تئوری نیکسون، ژاندارم منطقه معرفی نماید. اگرچه در همین سال ها سازمان هایی از جمله سازمان های چریکی فداییان خلق به مبارزه ی مسلحانه بر ضد رژیم شاه پرداختند، ولی نیروهای ساواک تمام این جریانات را در اواخر دهه ی 40 سرکوب، قتل عام یا زندانی کرد.[11] با این حال، تنها جریانی که توانست به تدریج مخالفت خود را گسترده کند و رویارویی های آن نیز در قالب تظاهرات و در واقع با کمترین امکانات صورت می گرفت، جریانی بود که به وسیله ی حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) از عراق و در سال های نزدیک به انقلاب، از فرانسه رهبری می شد. برای این جریان، تنها نور امید مردم برای رهایی از استبداد شاهنشاهی، وجود حضرت امام (رحمت الله علیه) و رهنمودهای وی و نیز یاران نزدیک ایشان بود که در مسیر پیروزی انقلاب با تمام توان تلاش می کردند. به ظاهر کار برای مبارزه هر روز سخت تر می شد. در سال 1353 محمدرضاشاه با انحلال دو حزب «ایران نوین» و «مردم» نشان داد که حتی استبداد بر اساس دو حزب را نیز برنمی تابد. او با تشکیل حزب «رستاخیز» رسماً حکومت تک حزبی برقرار کرد و صراحتاً اعلام کرد که هر کس می خواهد در ایران بماند باید به حزب «رستاخیز» بپیوندد یا اینکه از ایران برود. بدین وسیله استبدادی از نوع استالینی در ایران به وجود آورد.[12] اخیراً مقام معظم رهبری در بیانات خود در جمع مسئولان و کارکنان حفاظت اطلاعات نیروهای مسلح، انقلاب اسلامی را تحقق وعده ی الهی دانستند و خاطر نشان کردند: «همان گونه که پیروزی انقلاب اسلامی در شرایط ناباورانه ی سال 57 مصداق تحقق وعده یالهی بود، ادامه ی انقلاب اسلامی و توانمندی و قدرتمندی و پیشرفت افزایش یابنده یآن نیز، به رغم همه ی تندبادها و فشارهای سنگین و دشمنی عمیق دنیای استکبار، مصداقعملی شدن وعده ی الهی است.» با این حال، از آبان سال 56 مخالفت ها با رژیم شاهنشاهی از حالت پشت پرده به خیابان ها کشیده شد و اوج آن نیز از 17 دی ماه همان سال اتفاق افتاد که روزنامه ی اطلاعات طی چاپ مقاله ای با عنوان «ارتجاع سیاه» (که منظور از آن روحانیت بود) به روحانیت حمله کرد و این امر موجب تظاهرات و مخالفت بسیاری از مردم گردید. در مجموع در این مدت کوتاه، یعنی از دی ماه 56 تا بهمن 57، فشار رژیم شاهنشاهی بر مردم به بیشترین حد ممکن رسید و رژیم، حرکت های مردمی را به شدت هر چه تمام تر سرکوب می کرد. در این راستا، می توان به 17 شهریور سال 57 یا همان جمعه ی سیاه اشاره کرد که در آن روز رژیم شاهنشاهی چند صد نفر از مردم بی دفاع را قتل عام کرد.[13] با وجود سازمان های نظامی و اطلاعاتی، که شاه را در سرکوب مردم یاری می دادند، کمتر کسی می توانست پیش بینی کند که مردم ایران بتوانند با کمترین امکانات و در بدترین شرایط، رژیم شاهنشاهی پهلوی را براندازند. با این حال، با رهبری حضرت امام (رحمت الله علیه) و تظاهرات میلیونی مردم و به همراه آن، اعتصابات گسترده ، مردم ایران توانستند در 22 بهمن همان سال، رژیم شاهنشاهی پهلوی را ساقط کنند و در کمتر از دو ماه، در یک رفراندوم عمومی، با رأی 98درصدی خود، نظام جمهوری اسلامی را تأسیس نمایند. به نظر می رسد با نگاهی گذرا به حوادث ده سال پایانی رژیم پهلوی، وقوع انقلاب اسلامی تحقق وعده ی الهی بوده است و همان طور که رهبر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای فرموده اند، این تحقق وعده ی الهی کمترین پاداش برای مسلمانان واقعی و پیروان راه حق بوده است.(*) پی نوشت ها: [1]آیت الله محمد هاری معرفت، جلوه های امداد الهی در سوره ی انفال، ترجمه ی میرزا علیزاده، نشریه ی علوم معارف قرآنی، 1387، ص 3. [2]مهمان، ص 4. [3]جعفر سبحانی، امدادهای غیبی در غزوه ی بدر، مکتب اسلام، سال 28، ش 2، ص 6. [4]همان، ص 7. [5]همان، ص 9. [6]سوره انفال، آیات 9 تا 14 [7]استفان کرونین، رضاشاه و شکل گیری ایران نوین، ترجمه ی مرتضی ثاقب فر، تهران، انتشارات نیل ، 1383، ص 136. [8]جواد منصوری، سیر تکوینی انقلاب اسلامی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1379، ص 140. [9]عباسعلی عمید زنجانی ، انقلاب اسلامی ایران ، تهران ، دفتر نشر معارف ، 1381 ، ص 139 [10]جواد منصوری ، سیر تکوینی انقلاب اسلامی ، تهران ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، 1379 ، ص 142 [11]همان ، ص251 [12]جواد منصوری، سیر تکوینی انقلاب اسلامی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1379، ص 293. [13]همان، ص 320. *علی اکبر نودهی؛ پژوهشگر تاریخ معاصر/انتهای متن/ -================================= تبیین بیانات مقام معظم رهبری؛ اسلام و انقلاب اسلامی؛ کلید درهای بسته محمد پورمحمد؛ انقلاب اسلامی ایران در اواخر دهه ی 1970 میلادی موج نوینی از اسلام گرایی را مطرح ساخت؛ موجی که بر دوش انبان کهنی از پیوندهای خفته ی مذهب و سیاست استوار بود. در مسیر این موج، ایرانیان خسته از استبداد پهلوی و دون مایه شده در فرآیند مدرنیزاسیون پهلوی، حول اسلام هویت نوینی یافتند، عزت یافتند و کرامت و از ملتی تحت ظلم و استبداد به انقلابیونی بدل شدند که تحولاتی عظیم را در تاریخ ایران تورق کردند؛ تحولی که نقطه ی عطف بزرگی در تاریخ ایران گردید. پس از انقلاب اسلامی و تقابل نظام جهانی با آن، سیاست تحریم، کلیدواژه ی برخورد غرب با ایران گردید و از این پس، ایران نه در پی دنباله روی از غرب، بلکه در صدد ایجاد راهی دیگر بود. همین امر بر نقش اسلام و انقلاب به مثابه ی دو کلید اصلی در تحولات پس از انقلاب میافزاید و ضرورت پرداختن به این دو عامل را روشن می نماید. اسلام پایه ای برای ایران انقلاب اسلامی پدیده ی شگرف قرن بیستم، نمود عینی ظرفیت های اسلام در تعریف و تدوین تحولات سیاسی بود. در تعریف انقلاب ها، می گویند انقلاب تحول است و اگر تغییر صورت نگیرد، انقلابی در کار نیست؛[1][2] و امام خمینی نیز بر تحول روحی و فرهنگی و انسان سازی در فرآیند انقلاب تأکید داشتند.[3] آنچه می تواند مصداق مطلوبی برای این تعریف باشد رجوع به تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. تحولی که به دگرگونی ارزش ها می پردازد. انقلابیون ایران نیز بر این اساس، انقلاب را «تغییر اوضاع نفسانی، تغییر روابط و رفتار اشخاص و تغییر احوال و نظامات جامعه» می دانستند ایرانیانی که تا پیش از انقلاب بر پایه ی برنامه های توسعه ی پهلوی، آماده ی پذیرش هویتی نوین بر مبنای غرب می شدند، در فرآیند ازخودگسیختگی پهلوی و بر پایه ی همت رهبری مذهبی و سیاسی امام خمینی، اصالت خویشتن را در بازگشت به دین یافتند. این امر موجب شد تا اسلام هویت بخشِ بخش عظیمی از جامعه ی در حال تغییر ایران شود و در این مسیر، ایرانیان به باوری سترگ از خویش برسند و بر اعتماد به نفس عمومی آنان اضافه شود. تغییر حال عمومی جامعه در شکل گیری انقلاب نمود یافت و انقلاب اسلامی رقم خورد و پهلوی فروافتاد. از این پس نام انقلاب اسلامی در برابر الگوهای غربی و شرقی، نام سومی بود که نقشه ی نوینی از راه را مطرح می ساخت و داعیه ی بهتر شدن را داشت. این به معنای ورود کشوری به درگاه نوینی از تحولات بین المللی بود؛ چه ایران که تا پیش از این به غرب وابسته بود، هم پیوند خود را با غرب گسسته و هم به چنان درجه ای از خودباوری و اعتماد به نفس رسیده بود که درگاه سومی را در برابر غرب و شرق می گشود. این اعتماد به نفس و خودباوری در تعریف سیاست های داخلی و خارجی جمهوری اسلامی نیز ظهور و نمود یافت. سیاست خارجی «نه غربی و نه شرقی» و فعال سازی راهبرد عدم تعهد در قبال قدرت های استعمارگر در سیاست بین الملل و نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری و مقابله با نظام سلطه در معادلات قدرت جهانی بر استقلال گرایی ملت ها در تعیین سرنوشت خویش در سیاست خارجی تأکید کرد و با به هم ریختن وابستگی به بلوک های شرق و غرب، تلاش خود را برای تحقق نظام عادلانه ی فارغ از سلطه ی قدرت های جهانی به کار بست.[4]همچنین به چالش کشیدن گفتمان ها و ایدئولوژی های رایج و غالب کاپیتالیسم و کمونیسم و ایجاد نظم نوینی در مناسبات بین المللی از دیگر نمودهای خودباوری ایرانیان پس از انقلاب بود. انقلابیون ایران نیز بر این اساس انقلاب را «تغییر اوضاع نفسانی، تغییر روابط و رفتار اشخاص و تغییر احوال و نظامات جامعه» می دانستند و امام خمینی نیز بر تحول روحی و فرهنگی و انسان سازی در فرآیند انقلاب تأکید داشتند. آنچه می تواند مصداق مطلوبی برای این تعریف باشد رجوع به تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. افزون بر این ها، انقلاب اسلامی ایران با نفی خودباختگی فرهنگی در مقابل غرب یا شرق، بر ضرورت تکیه بر استقلال فرهنگی و فکری تأکید داشت؛ آنچه موجب شده بود تا استقلال به کلیدواژه ی انقلابیون ایرانی بدل شود. انقلاب اسلامی با تجدید حیات فرهنگی اسلام بر اساس اعتدال، خودباوری دینی، اتکا به نفس، مشارکت و تعامل با دیگر فرهنگ ها، رویکرد عقلانی متعادل و معتدل به آموزه های اسلامی و احیای باورهای معنوی، توانست روحیه ی خودباوری، خوداتکایی و اعتماد به نفس را در گام نخست در میان ایرانیان و در گام بعدی در میان مسلمانان تقویت نماید و اندیشه ی ایجاد دولتی اسلامی در تقابل با دولت های غربی و شرقی را تشدید کند. این امر بر اساس اصل اصالت خویشتن و بازگشت به خویشتن اصیل اسلامی رخ داد؛ میراثی بازمانده از احیاگران دینی که این بار ملت ها را به خویشتن فرامی خواند و بر اولویت بخشی قدرت نرم افزاری اندیشه ورزی در بازسازی تمدنی تأکید داشت و توانست نقش تمدن ها را به مثابه ی بازیگری نوین در نظام بین الملل ارتقا بخشد و با امت سازی و احیای هویت تمدنی اسلامی، به احیای اندیشه ی دینی در عرصه ی هنجارهای بین الملل بپردازد و نقش ادیان را در نظام تصمیم گیری جهانی افزایش دهد.[5] نمودی برای تحول اگرچه تاریخ ایران، انقلاب مشروطه و نهضت ملی شدن صنعت نفت را در انبان تاریخی خود دارد، اما در هر دو این تجربه های تاریخی، خودباوری و اعتماد به نفس عمومی نتوانست به روحیه ای جمعی بدل شود. در تاریخ مشروطه، به دلیل محوریت غرب در پیش کشیدن نقشه ی پیشرفت کشور، اسلام به انزوا و حاشیه رفت و شیخ فضل الله نوری به مثابه ی نمادی برای اسلام خواهی به دار کشیده شد. همین وابستگی فکری به غرب موجب پدید آمدن نهادهایی گردید که تنها به ایجاد تشتت و بی ثباتی افزود و زمینه ی ایجاد دولت اقتدارگرای رضاشاهی را فراهم آورد. در نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز اگرچه چنین روحیه ای در میان بخشی از زمامداران ملی ایجاد شده بود، اما کسانی مانند مخالفان ملی شدن صنعت نفت مدعی بودند که نمی توانیم صنعت نفت مان را اداره کنیم. برای نمونه، در هنگام بحث طرح ملی شدن صنعت نفت در مجلس، کسانی از جمله رزم آرا، با صراحت در مخالفت با ملی کردن صنعت نفت، می گفتند ایران توانمندی اداره ی صنعت پیچیده ی نفت را ندارد. حتی رزم آرا در مجلس یک سخن بسیار عجیب را بیان کرد. وی در مخالفت با ملی شدن صنعت نفت گفت: ما ایرانیان یک لولهنگ (آفتابه) هم بلد نیستیم بسازیم، حالا می خواهیم نفت را اداره و استخراج کنیم؟ همین سخن و مخالفت جدی با ملی شدن صنعت نفت تیر خلاصی وی را شلیک کرد.[6] پس از انقلاب اسلامی، بر خلاف دو مقطع مشروطه و نهضت ملی شدن نفت، اسلام به صدر خواست کنشگران انقلابی آمد؛ بدین سان هم انقلابی ساخت و هم انقلاب را. فشار بر جمهوری با جنگ تحمیلی و تحریمهای غرب، افزایش یافت، اما بررسی ها نشان می دهد برای نمونه در سال های 1358 تا 1362، علی رغم وضعیت جنگی در کشور، تولید ناخالص ملی در سال 1361 رشد کرد و نسبت به سال 1360 از 3/15 درصد رشد برخوردار شد و تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز در این سال افزایش یافت.[7]این در حالی است که در این مقطع، سیاست «نه شرقی، نه غربی» در عرصه ی سیاست خارجی کشور و سیاست استقلال و خوداتکایی در اقتصاد در پیش گرفته شده بود. با افزایش تحریم ها بر ضد کشور، جمهوری اسلامی بر پایه ی نگرش مکتبی خود، به تعریف سیاست های خوداتکایی پرداخت و به همین سبب حتی گاهی تکیه ی خود بر درآمدهای نفتی را که موجب شکل گیری اقتصاد رانتی شده، کاهش داده است. علاوه بر این، روحیه ی خودباوری و اعتماد به نفس در مقطع جنگ تحمیلی موجب شد تا ایران در جنگ تحمیلی، به تولید تجهیزات و ادوات جنگی بپردازد و کمبود خود را در زمینه ی دفاعی جبران نماید. همچنین با افزایش تحریم ها بر ضد جمهوری اسلامی، جمهوری اسلامی بر پایه ی نگرش مکتبی خود، به تعریف سیاست های خوداتکایی پرداخت و به همین سبب، حتی گاهی تکیه ی خود بر درآمدهای نفتی را که موجب شکل گیری اقتصاد رانتی شده، کاهش داده است. علاوه بر این، روحیه ی خودباوری و اعتماد به نفس در مقطع جنگ تحمیلی موجب شد تا ایران در جنگ تحمیلی به تولید تجهیزات و ادوات جنگی بپردازد و کمبود خود را در زمینه ی دفاعی جبران نماید. آنچه ورای این نمونه ها می تواند نمودی از تحول ایرانیان بعد از انقلاب اسلامی یا به تعبیری نقش اسلام و انقلاب در این تحول روحی باشد جسارت تقابل با نظام جهانی و پایبندی به اصول و آرمان های انقلابی و عدم عقب نشینی از ایده و آرمان های انقلابی جمهوری اسلامی است که علی رغم همه ی فشارها و تنگناهای پیش آمده، همچنان نیز وجود دارد. بر این اساس، حفظ انقلاب اسلامی به مثابه ی عامل مهم تحول روحی و خودباوری فرهنگی، می تواند در نقشه ی پیشرفت کشور به یک اصل اصیل بدل گردد. چنانکه امام خمینی (رحمت الله علیه) نیز در سخنان خود، حفظ انقلاب اسلامی را عامل پیشرفت کشور می دانند. بنابراین ملت ایران «موظف است که این نهضت را به همین طوری که تا اینجا آورده است، این نهضت را حفظ کند و با حفظ وحدت کلمه و با حفظ این نهضت و غایت نهضت ـ که عبارت از اسلام و جمهوری اسلامی بودـ با حفظ این ها جلو برود.»[8] از نظر امام خمینی، سستی در این راه و عدم تداوم انقلاب ممکن است دستهای بسته ی اجانب را باز نماید و آن ها را در مقابل ایران گستاخ تر نماید.[9] چرا که همین موارد موجب می شود تا با تکیه بر تجربه ی تاریخی گذشته و اهمیت نقش اسلام و انقلاب اسلامی در تحول روحی مردم ایران و گسترش روحیه ی خودباوری و اعتماد به نفس عمومی، تعریف چشم انداز پیشرفت جمهوری اسلامی، بدون توجه به این دو عامل (اسلام و انقلاب) میسر نگردد؛ چنانکه مقام معظم رهبری نیز بارها بر آن تأکید داشتند و رفع موانع پیشرفت کشور را تکیه بر این دو عامل برشمرده اند.(*) پی نوشت ها: [1]کالبرت پیتر، انقلاب و ضدانقلاب، ترجمه ی سعید قانعی، تهران، آشیان، 1383، ص 37. [2]جلال الدین فارسی، فلسفه ی انقلاب اسلامی، تهران، امیرکبیر، 1368، ص 402. [3]امام خمینی، صحیفه ی امام، ج 6، تهران، مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1379، ص 502. [4]محمدرضا دهشیری، کارنامه ی نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه ی سیاست خارجی، دانشگاه اسلامی، پاییز و زمستان 1383، ش 23 و 24، ص 34. [5]همان. [6]ناصر ایرانی، بحران دموکراسی در ایران، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371، ص 82 و 83. [7]ابراهیم رزاقی، گزیده ی اقتصاد ایران، تهران، مؤسسه ی انتشارات امیرکبیر، 1374، ص 187. [8]امام خمینی، صحیفه ی امام، ج 6، ص 393. [9]همان، ص 426. *محمد پورمحمد؛ پژوهشگر تاریخ معاصر/انتهای متن/
سه شنبه ، ۲۰بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: زمان نیوز]
[مشاهده در: www.zamannews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]
-
گوناگون
پربازدیدترینها