واضح آرشیو وب فارسی:ایران جیب: متانول یکی از پرسودترین محصولات پتروشیمی است؛ محصولی که هر چند می تواند به همان شکل اولیه نیز فروخته شود اما جزو پایین دستی های پتروشیمی محسوب شده که قابلیت تبدیل به پروپیلن و احداث واحدهای الفینی را در امتداد خود دارد. طبق بررسی های «تعادل» ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی ایران پیش از موج صدور مجوزهای زیاد برای تولید متانول برابر با 3 میلیون و 394 هزار تن بود که در 4 مجتمع تولید می شد. در سال های گذشته و به ویژه بعد از فرآیند خصوصی سازی، ناگهان به 15 مجتمع برای تولید متانول مجوز داده شد. مجتمع هایی که اکنون به طور متوسط پیشرفتی کمتر از 20درصد دارند اما با به نتیجه رسیدن در سال های آینده ظرفیت تولید متانول ایران را 22 میلیون و 105هزار تن افزایش خواهند داد. به این ترتیب ایران در سال هایی نه چندان دور حدود 24 الی 25 میلیون تن متانول تولید خواهد کرد. بسیاری از جمله مسوولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر این باورند که با توجه به رشد روزافزون تقاضای چین برای متانول، ایران مشکلی در زمینه «خام فروشی» این محصول نخواهد داشت. اما تازه ترین اظهارنظر عباس شعری مقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نشان می دهد که دولت و مجلس اکنون هر دو نگران این موضوع هستند که بازار جهانی نتواند متانول ایران را جذب کند. شعری مقدم در همین زمینه به «تعادل» گفت: نتیجه جلسه یی که در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با حضور او و بیژن زنگنه وزیر نفت برگزار شده، حاکی است که بازار جهانی تنها توانایی جذب 16میلیون تن از تولیدات متانول ایران را خواهد داشت. به این ترتیب اگر ایران مازاد تولید خود را نیز در آینده وارد بازار کند، این امکان به وجود می آید که قیمت های جهانی متانول فروکش کند. تدبیری که مجلس و دولت در تازه ترین جلسه خود در این زمینه اندیشیده اند، احداث واحدهای تکمیلی در کنار مجتمع های تولید متانول است. مجتمع هایی که بتوانند تولیدات این واحدها را به محصولات دیگر تبدیل کنند. شعری مقدم در همین زمینه به «تعادل» گفت که این واحدهای جدید نیاز به حدود یک میلیارد دلار سرمایه گذاری دارد. برای درک بهتری از فضا، به سراغ متانول و کاربردهای آن می رویم. وب سایت موسسه جهانی متانول در گزارشی می نویسد، متانول مانند یک بلوک سیمانی شیمیایی در ساخت صدها محصول از رنگ های نقاشی و پلاستیک ها، مبلمان و موکت، قطعات خودرو و مایع شستشو شیشه اتومبیل نقش ایفا می کند. محصولاتی که در زندگی ما کاملا محسوس و ملموس است. متانول به عنوان سوخت انرژی نیز در حال ظهور است. این کاربرد در مورد اتومبیل های ما، کامیون ها، اتوبوس ها و حتی توربین های برق در حال اجراست. همچنین متانول به عنوان متیل الکل یا الکل چوب نیز شناخته می شود. این ساده ترین الکل با فرمول شیمیایی CH3OH است. متانول ماده یی بی رنگ، مایع قابل اشتعال در دمای اتاق و شامل کربن و هیدروکربن کمتر از هر سوخت مایع دیگراست. آسیا، امریکای شمالی و جنوبی، آفریقا و خاورمیانه مهم ترین مراکز تولید متانول در جهان هستند. در سراسر جهان، بیش از 100 مجتمع متانول با ظرفیت تولید حدود 100میلیون تن (33 میلیارد گالن یا 125 میلیارد لیتر) و هر روز بیش از 180000 تن متانول که به عنوان مواد خام شیمیایی یا به عنوان سوخت حمل ونقل (60 میلیون گالن یا 225 میلیون لیتر) مورد استفاده قرار می گیرد. فعالیت اقتصادی صنعت جهانی متانول هرساله حدود 36میلیارد دلار است. این صنعت بیش از 100هزار فرصت شغلی در سراسر دنیا ایجاد کرده است. این الکل ساده می تواند تقریبا از هرچیزی که نوعی گیاه است (یا حتی نوعی گیاه بوده) به دست آید که شامل سوخت های فسیلی رایج مانند گاز طبیعی و زغال سنگ و منابع تجدید شونده مانند زیست توده، گاز دفن زباله و حتی گازهای گلخانه یی تولیدی نیروگاه ها و CO2 اتمسفر می شود. با وجود چنین تنوعی از مواد اولیه و نیز کاربردهای فراوان، جای شگفتی نیست اگر بگوییم متانول یکی از همه گیرترین مواد شیمیایی مورد استفاده در دنیا از سال 1800 تاکنون است. از بازار چه خبر؟ چین در سال های گذشته مهم ترین رهبر افزایش تقاضای متانول در جهان بوده است. بررسی های ای اچ اس در همین زمینه نشان می دهد که در سال 2013 برآورد از تقاضای جهانی برای این محصول از 60.7 میلیون متریک تن به 109 میلیون متر یک تن در سال 2023 رسیده است. رقمی که 80 درصد افزایش تقاضا در 10 سال و در واقع 8 درصد در هر سال را بالغ می شود. چین مهم ترین دلیل این افزایش تقاضاست. افزایش چشمگیر احداث واحدهای الفینی در چین باعث شده است که این کشور خود نیز متانول را از طریق زغال سنگ تولید کنند. پیش بینی ها حاکی است که مصرف متانول چین از 30 میلیون تن در سال 2013 به 67.5 میلیون تن در سال 2023 خواهد رسید. به این ترتیب واردات متانول چین که در سال 2013 تنها 4 میلیون متر یک تن بوده، در سال 2023 به 25 میلیون متر یک تن خواهد رسید. شاید این تصور اکنون قوی تر شده که با افزایش تقاضای جهانی، چین که یکی از شرکای استراتژیک ایران محسوب می شود تا سال 2020 بازار متانول و صادرات صنعت پتروشیمی ایران را ظرف 4 یا 5 سال آینده تضمین خواهد کرد. پیش بینی ها از تولید 24 الی 25 میلیون تن تولید متانول در آینده خبر می دهد. اما همه چیز به این سادگی نیست. هر چند تقاضا و مصرف متانول در جهان رو به افزایش است اما از سوی دیگر طرف عرضه نیز با رشد چشمگیری روبه روست. ای اچ اس در یکی از گزارش های خود در همین زمینه می نویسد که امریکای جنوبی تا سال 2017 به یکی از مهم ترین صادرکنندگان جهانی متانول تبدیل خواهد شد. مساله یی که نشان می دهد به دست آوردن بازار متانول برای ایران به این سادگی نیست. حال و روز مجتمع ها هر چند از بهار سال 1393 که شرکت سرمایه گذاری صنایع پتروشیمی آماری از آخرین وضعیت طرح های در دست احداث این صنعت منتشر کرد تاکنون، تنها آمار جسته گریخته یی از پیشرفت طرح ها وجود دارد اما برآوردها نشان می دهد که به طور متوسط واحدهای تولید کننده متانول به غیر از دو طرحی که هنوز پیشرفت چندانی نداشته و واحدهایی که در همان سال 93 نسبتا جلو بوده اند، به پیشرفت هایی کمتر از 20درصد رسیده باشند. پتروشیمی آپادانا که در ابتدا با همکاری یک شرکت ونزوئلایی ایجاد شد و در پایان اسفندماه سال 92 پیشرفتی معادل 9.5 درصد داشت اکنون با 10درصد پیشرفت به 19.5 درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است. این آمار طبق آخرین خبری است که سیدتورج ارونقی مدیرعامل این واحد در اختیار «تعادل» قرار داده است. سیدتورج ارونقی مدیرعامل شرکت پتروشیمی آپادانا با اعلام این خبر به «تعادل» می گوید: «اکنون در انتظار وارد شدن برخی از تجهیزات هستیم. همچنین با رسیدن ایران و 1+5 به توافق ما قصد داریم سفارش تجهیزات دیگر خود را به شرکت های تراز اول اروپایی بدهیم.» ارونقی در واکنش به این پرسش که سرنوشت پتروشیمی آپادانا که ظرفیت تولیدی برابر با 1650 هزار تن در سال دارد، با توجه به رصد اخبار جدید از بازار متانول توسط مسوولان ارشد پتروشیمی دچار تغییری خواهد شد، بیان می کند: «مبانی مختلفی در این زمینه دیده شده است. متانول با اینکه محصولی نهایی برای فروش محسوب می شود، می تواند به محصولات پایین دستی مانند پروپیلن ها و الفین ها تبدیل شود و به فروش برسد.» البته پروژه های MTX (تبدیل متانول به دیگر فرآورده ها) پروژه های ساده یی نیست. تکنولوژی این تبدیل ها اکنون در ایران وجود نداشته و صنعت پتروشیمی ایران نیاز به واردات این تکنولوژی ها را دارد. البته این مساله جدا از سرمایه گذاری کلی برای احداث چنین واحدهایی است. مدیرعامل پتروشیمی آپادانا اما در این باره به «تعادل» می گوید: «تاکنون 4 شرکت چینی در این زمینه اعلام آمادگی کرده اند که تکنولوژی تبدیل متانول به پروپیلن و الفین ها را به ایران بفروشند. آنها به تازگی در یک گردهمایی بزرگ این تکنولوژی را ارائه دادند. در نتیجه این فرآیند برای پتروشیمی ایران غیرقابل دسترس نیست.» ارونقی معتقد است به این ترتیب ایران به «قطب جهانی متانول» تبدیل می شود، او البته در پاسخ به این پرسش که آیا تبدیل شدن ایران به قطب جهانی متانول به بهای فروکش کردن قیمت های جهانی این محصول تمام نخواهد شد، اظهار می کند: «این مساله به وضعیت اقتصادی جهان بستگی دارد. اما من اعتقاد دارم با توجه به تقاضای روزافزون برای این محصول به ویژه از طرف چین، متانول جایگاه خود را در کوتاه مدت از دست ندهد.» شاید در نهایت اکنون برای نتیجه گیری در زمینه سرنوشت متانول ایران زود باشد. با عملی شدن رفع تحریم ها و ورود سرمایه گذاران خارجی، این امید بیشتر می شود که صنایع الفینی در ایران رو به پیشرفت گذاشته و در نتیجه حجمی هر چند اندک از حدود 25میلیون تن متانول تولید شده در ایران به صنایع پایین دستی تبدیل شود. این رویکرد البته مستلزم این است که هر چه سریع تر نقش جدید شرکت ملی صنایع پتروشیمی در قالب شرکتی رگولاتوری که بر فعالیت دیگر واحدها نظارت دارد، مشخص شود. اما گذشته از تمام این مسائل، یک نکته بر جای خود باقی است، این نکته که صدور مجوز های بی شمار احداث واحدهای متانول در ایران، چندان با نگاه کارشناسی و آینده نگری همراه نبوده است. نکته یی که باید در قبال دیگر طرح ها بیشتر رعایت شود.
یکشنبه ، ۲۶مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایران جیب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]