واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سیلی كه دارد پاكستان را میبردبخش سیاسی- ابعاد سیاسی سیل پاكستان همزمان با ابعاد فاجعه انسانی، اقتصادی، بهداشتی و پیامدهای طبیعی ناشی از آن طی هفتههای گذشته، حركتی موازی و تنگاتنگ داشته، بهگونهای كه تبدیل به مسالهای جدی در اذهان دولتمردان و تحلیلگران سیاسی این كشور شده است.
شرایط كنونی پاكستان عرصه رقابتهای تلخ سیاسی داخلی و خارجی شده و هركس به زعم خود در صدد جستن بهرهای از آن است كه پیامدهای آن بیتردید در آینده گریبانگیر مردم خواهد بود. جولان دادن طالبان و گروههای وابسته به شبه نظامیان در قالب كمكهای بشردوستانه به آوارگان در شرایط حضور كمرنگ دولت، عملكرد كند، فساد اداری و روند بیاعتمادی حاكم بر ارائه كمكهای جهانی به دولت، حضور فعال ارتش و نیز مباحث سیاسی مطرح پیرامون كمكهای بشردوستانه آمریكا از جمله این موارد است.در مناطقی كه سالها دولت پاكستان با طالبان، القاعده و شبهنظامیان درگیر رقابت برای كنترل امور بوده است و در روزهایی كه مردم آواره و درمانده نیازمند كمكهای فوری و مبرم بودند، طالبان و موسسات خیریه وابسته به گروههایی كه برخیشان در لیست تروریستی سازمان ملل هستند، ارائه كمك به هزاران آواره و بیخانمان را قبل از كمكهای دولت و خارجی آغاز كردند.آنها با توزیع دارو، آب آشامیدنی، مواد غذایی و برخی نیازهای اولیه ابتكار عمل را در دست گرفته و در زیر این چتر حمایتی شروع به ترمیم چهره خود و نیز عضوگیری بیهزینه كردند. گفته میشود سازمانهای خیریهای نظیر فلاح ناشر(بنیاد رفاه بشریت)، موسسه خیریه طیبه وابسته به لشكر طیبه كه مظنون به بمبگذاری بمبئی است و دولت پاكستان فعالیت آن را ممنوع كرده است، برای دومین بار طی 5 سال گذشته به طور گستردهای در حال ارائه كمكهای امدادی موثر به مناطق بحران زده پاكستان هستند.در مناطقی كه سالها دولت پاكستان با طالبان، القاعده و شبهنظامیان درگیر رقابت برای كنترل امور بوده است و در روزهایی كه مردم آواره و درمانده نیازمند كمكهای فوری و مبرم بودند، طالبان و موسسات خیریه وابسته به گروههایی كه برخیشان در لیست تروریستی سازمان ملل هستند، ارائه كمك به هزاران آواره و بیخانمان را قبل از كمكهای دولت و خارجی آغاز كردندفرصتی برای طالبانناظران سیاسی بر این اعتقادند كه سیل در واقع تبدیل به آخرین موقعیت و فرصت این گروهها و شبهنظامیان برای تضعیف حمایتهای مردمی از دولت در مبارزه نظامی علیه آنها شد. براساس نظرسنجی كه از سوی موسسه پیو انجام شده، پاكستانیها در مقایسه با سال گذشته كمتر نگران به قدرت رسیدن گروههای افراطی همچون طالبان هستند. سال 2009، حدود 60 درصد مردم بسیار یا تا حدی نگران افتادن پاكستان به دست گروههای افراطی بودند اما در سال 2010 این رقم به 51 درصد كاهش یافته است.از موارد دیگری كه تحلیلگران مورد تاكید قرار دادهاند، رقابتهای اقتصادی در شرایطی نظیر وقوع سیل، زلزله و مواردی است كه مردم نیازمند یاری باشند. درسی كه میتوان گرفت آن است كه رقابت اقتصادی خود میتواند عاملی برای قدرت گرفتن یا تضعیف یك گروه و دولت در شرایط كنونی شود. بحران كنونی احتمالا ثبات و وحدت این كشور را تحتالشعاع قرار خواهد داد و این فرضیه وجود دارد كه آزادی عمل بیشتری را برای طالبان، القاعده و سایر گروههای شبه نظامی بابت كمكهای كنونی آنها به مردم، ایجاد خواهد كرد.
اكنون خشم و اعتراض گستردهای از سوی مردم نسبت به كمك رسانی دولت وجود دارد و تداوم روند شرایط كنونی نیز زمینه این نارضایتیها را بیشتر خواهد كرد و در صورت ترغیب مردم از سوی گروههای مخالف دولت، احتمال شورش و تظاهرات برعلیه دولت نیز غیرقابل تصور نیست.زیر آب رفتن زمینهای زراعتی و روستاها، كه عمده محصولات زراعتی پاكستان از آنها به دست میآید، باعث شده نرخ مواد خوراكی، بویژه سبزیجات تازه در شهرها افزایش بیسابقهای داشته باشد.از نكات قابل تامل دیگر، فعال شدن ارتش در امدادرسانی به مردم است. ارتش پاكستان سالها نقش كلیدی را در قدرت داشته اما بعد از ریاست جمهوری پرویز مشرف و نیز روی كار آمدن زرداری، بهگونهای از نقش سیاسی آن كاسته و این نقش تا حدودی محدود به بخش امنیتی شده است. گزارشها حاكی است در شرایطی كه رئیسجمهور زرداری در روزهای نخستین وقوع سیل در سفر اروپا بود، ارتش به فرماندهی ژنرال اشفق پرویز كیانی از غیبت او حداكثر استفاده را كرد تا خود را یاور واقعی مردم جلوه دهد. سربازان ارتش در عملیات امداد به شكل چشمگیری حضور یافتند و ژنرال كیانی در تمام عرصههای یاری به آسیبدیدگان پیشقدم بود.دویچه وله در تحلیلی مینویسد زرداری كه در انتخابات سال 2008 به مقام ریاست جمهوری رسید، وضعیتی سست و لرزان داشته و در رقابتی آشكار و پنهان با فرماندهان ارتش، قدرت خود را حفظ كرده است. اما اینك تعادل سیاسی به سود ارتش تغییر میكند. ژنرال كیانیكه از سال 2007 به جای پرویز مشرف، فرماندهی ستاد ارتش پاكستان را بهعهده گرفت، روز به روز موقعیت خود را محكمتر كرده است. ایالات متحده از عملكرد او راضی است و رابرت گیتس، وزیر دفاع از او به خاطر قاطعیت در مبارزه با طالبان پشتیبانی میكند.ضعف حكومت در امدادرسانی به مردم و عملكرد كند دولت در روزهای ابتدایی بحران در كنار فساد اداری حاكم بر دستگاه این كشور بر دامنه انتقادات از دولت در شرایط بحرانی افزوده است. قضیه ناپدید شدن 367 میلیون دلار كمكهای جهانی به مردم زلزلهزده در سال 2005 و عدم بازسازی مناطق ویران شده ارسال كمكهای بینالمللی جدید را در ابتدا با تردید و بیاعتمادی همراه كرداز سوی دیگر اكنون عرصه برای جولان گروههای سیاسی مخالف دولت نیز بسیار فراهم شده است. بین تمامی احزاب سیاسی استراتژی واحدی وجود ندارد و تلاشها بر تخریب متمركز است نه امداد و یاری و ژنرالهای ارتش پاكستان و مخالفان دولت و در راس آنها نواز شریف نخستوزیر سابق پاكستان از عملكرد و نحوه مدیریت دولت بر بحران سیل انتقاد میكنند اما هنوز نشانهای از ترغیب مردم به شورش یا اقدامات عملی علیه دولت از سوی آنها مشاهده نشده است. پاكستان كشور كودتاخیزی است كه ارتشیان آن در این زمینه حرف اول را میزنند.ضعف حكومت در امدادرسانی به مردم و عملكرد كند دولت در روزهای ابتدایی بحران در كنار فساد اداری حاكم بر دستگاه این كشور بر دامنه انتقادات از دولت در شرایط بحرانی افزوده است. قضیه ناپدید شدن 367 میلیون دلار كمكهای جهانی به مردم زلزلهزده در سال 2005 و عدم بازسازی مناطق ویران شده ارسال كمكهای بینالمللی جدید را در ابتدا با تردید و بیاعتمادی همراه كرد. براساس جدیدترین آمار ، میزان كمكهای اعلام شده بالغ بر 5/254 میلیون دلار است كه باعث شد تا میزان كل كمكها از ابتدای این حادثه، به مبلغ 59/815 میلیون دلار برسد.اهداف كمك رسانی آمریكامساله دیگری كه این روزها توجه رسانهها و تحلیلگران را به خود جلب كرده، حضور آمریكا و كمكهای آن است كه گفته میشود ناشی از 3 مساله است، یكی تسلط بر پاكستان جهت كنترل طالبان، دیگری قضیه چین و سوم مساله هند و پاكستان. ناظران سیاسی بر این عقیدهاند كه واشنگتن تلاش میكند كمكهای بموقع جهت جلب حمایت و بازسازی چهره خود در پاكستان ارسال كند. این كمكها بالغ بر 20 هلیكوپتر نظامی و 90 میلیون دلار بوده و گفته میشود دولت آمریكا وعده كمك تا سقف 150 میلیون دلار را داده است.
نكته قابل توجه آنكه براساس نظرسنجی موسسه پیو، بیش از نیمی از مردم پاكستان نگاه منفی به آمریكا دارند. موسسه نظرسنجی پیو میگوید در سال 2009، حدود 60 درصد پاكستانیها، آمریكا را دشمن خود دانسته و تنها 10درصد آن را كشوری دوست و متحد خواندهاند. با توجه به آمار ارائه شده در مورد تغییر نگاه و مواضع مردم پاكستان نسبت به طالبان كه به آن اشاره شد، مطالعات مذكور نشان میدهد جنگ در افغانستان با مخالفت وسیعی در پاكستان روبروست و مقبولیت كمكهای بشردوستانه، لجستیك و اطلاعاتی آمریكا در جنگ با گروههای افراطی نیز كاهش یافته است.براساس این نظرسنجی اكنون حدود 54 درصد پاكستانیها، طالبان را تهدیدی جدی میدانند. سال گذشته كه ارتش پاكستان در فاصله 100 مایلی اسلامآباد در حال جنگ با طالبان بود 73 درصد مردم این گروه را خطری جدی میدانستند.در بین 22 كشوری كه این مطالعه در آنجا انجام شده، محبوبیت باراك اوباما در پاكستان پایینتر از همه است و اكثر پاسخدهندگان پاكستانی همچنین گفتهاند مخالف سیاستهای اوباما در عراق، افغانستان و صلح اعراب و اسرائیل و نیز چالش ایران هستند.اكنون خشم و اعتراض گستردهای از سوی مردم نسبت به كمك رسانی دولت وجود دارد و تداوم روند شرایط كنونی نیز زمینه این نارضایتیها را بیشتر خواهد كرد و در صورت ترغیب مردم از سوی گروههای مخالف دولت، احتمال شورش و تظاهرات برعلیه دولت نیز غیرقابل تصور نیستبا توجه به عمق مخالفتهای مردم پاكستان كه ریشهای عمیق در این كشور دارد، تحلیلگران امكان تاثیرگذاری و بازسازی چهره آمریكا را با توجه به كمكهای ارائه شده ناچیز میشمارند و معتقدند هدف این است كه جهت كنترل طالبان و سایر گروههای تروریستی فعال باید از پاكستان استفاده كرد.از سوی دیگر با توجه به رقابت تنگاتنگ آمریكا و چین، كنترل و یا كم كردن نقش این كشور در پاكستان و بویژه آسیای جنوبی كه گسترش بسیاری یافته است، از جمله عوامل دیگر مورد نظر تحلیلگران است. چین در رابطه خود با پاكستان كمتر رویكرد ایدئولوژیكی را در نظر داشته است و از سالهای گذشته روابط طولانی را با ارتش پاكستان از جمله در فروش سلاح و برنامهریزیهای نظامی دارد.همچنین براساس این نظرسنجیدر مقابل عدم محبوبیت آمریكا، بیش از 80 درصد پاكستانیها نگاه مثبتی به چین دارند.منبع: جام جم آنلاینتنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 366]