محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845037596
نبرد خاورميانه جديد با خاورميانه بزرگ
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: از زمان به رسميت شناخته شدن استقلال و حاكميت دولت ها در نظام بين الملل، عملكرد ابرقدرت ها به ويژه در خاورميانه نشان مي دهد كه آن ها بر خلاف ادعاهايشان نه تنها تلاشي براي استقلال ملت ها نكرده اند، بلكه همواره روي كار آوردن دولت هاي دست نشانده را در دستوركار داشته اند. طرح هايي مانند؛ استعمار مستقيم، نظام قيموميت و هم اكنون نيز طرح خاورميانه بزرگ از مصاديق اين راهبرد كلان به شمار مي روند. **وسعت و تعاريف خاورميانه -------------------------------- بررسي و مطالعه منابع موجود درباره خاورميانه نشان مي دهد كه تا به امروز تعاريف مختلفي درباره اصطلاح خاورميانه مطرح شده است، اما بايد اذعان كرد كه در ميان اين تعاريف هيچ تعريف مشخصي كه همگان بر سر آن به اجماع رسيده باشند ارائه نشده است. هم چنين در مورد وسعت خاورميانه و مساحت دقيق اين منطقه هيچگونه رقم مشخصي در دست نيست و به عقيده برخي صاحبنظران، مرزهاي اين منطقه براساس عقايد دولت ها و نوع نگاه و رويكرد آن ها به نظام بين الملل در نظر گرفته مي شود. ظاهرا اصطلاح «خاورميانه» براي اول بار در سال 1902م بوسيله يك مورخ آمريكايي به نام «آلفرد ماهان» به كار برده است و منظور وي منطقه اطراف خليج فارس بوده است. اصطلاح خاورميانه در دوران جنگ جهاني دوم منطقه وسيعي از مصر تا ايران و از سوريه و عراق تا سودان را شامل مي شد. برخي آن را منطقه‌اي ميان درياي مديترانه تا خليج فارس مي دانند. در برخي تعريف ها آفريقاي شمالي نيز جزء خاورميانه محسوب مي شوند. اين ناحيه هم چنين از تنوع نژادي، فرهنگي و زباني مختلفي برخوردار است. بسياري از كارشناسان اين گوناگوني را عاملي بالقوه براي ايجاد تنش ها و درگيري ها در منطقه خاورميانه مي دانند و بسياري معتقدند كه ريشه اكثر نابساماني ها در اين منطقه همين تنوع تاريخي در فرهنگ ها اديان و نژادها است. از سوي ديگر بسياري از تحليل گران سياسي اين عدم هماهنگي و گستردگي بستر تنوعات زمينه اي براي شكل گيري مناقشات خاورميانه و دخالت قدرت هاي بزرگ براي بهره برداري از اين شرايط مي دانند. **تشكيل دولت هاي مستقل --------------------------------- مطالعه سير تحولات در روابط بين الملل نشان مي دهد كه در طول تاريخ كشورهاي ضعيف به عناوين گوناگون زير سلطه قدرت هاي بزرگ و استعمار گر قرار داشته اند و بدين ترتيب سلطه گران در هر زمان به نوعي به تاراج منابع كشورهاي ضعيف و زير سلطه خود پرداخته اند. قرار داد وستفاليا در سال 1648 كه در نتيجه جنگ هاي سي ساله مذهبي در اروپا به وجود آمد يكي از قراردادهايي است كه ميان ابرقدرت ها به منظور حفظ استقلال امپراطوري هاي بزرگ و ديگر كشورها شكل گرفت و بر اساس آن دولت- ملت به شكل مدرن آن تعريف شد. در وستفاليا قدرت هاي بزرگ به استقلال كشورها بر پايه عناصر سرزمين، جمعيت، حكومت و حاكميت راي دادند. اما آنچه تاكنون در عرصه روابط بين الملل اتفاق افتاده است، چيزي جز تلاش قدرت هاي بزرگ براي محدود ساختن حاكميت و استقلال دولت هاي ضعيف تر از جمله كشورهاي كمتر توسعه يافته و يا كشورهاي خاور ميانه نبوده است. اين درحالي است كه دولت-ملت اشاره به آن واحد جغرافيايي دارد كه از لحاظ داخلي داراي نظم و انضباط سياسي و از لحاظ خارجي داراي استقلال مي باشد. بايد افزود، با جنگ جهاني اول نيز تحولات مهمي در نظام بين الملل رخ داد كه اين تحولات نيز تا حد زيادي بر استقلال هر چند ناقص ملت ها موثر واقع شد. سقوط امپراطوري بزرگ از جمله امپراطوري عثماني هم چنين پايان حضور مستقيم استعمارگران در كشورهايي استعماري مانند هند و استقلال واحدهاي سياسي در منطقه خاورميانه اگر چه به استقلال واقعي كشورها نيانجاميد اما يكي ديگر از تحولاتي بود كه در سرنوشت ملت هاي منطقه بي تاثير نبود. دكتر احمد نقيب زاده در كتاب تحولات روابط بين الملل از كنگره وين تا به امروز مي نويسد: روابط بين الملل در سال 1815 به روابط بين چند كشور قدرتمند اروپايي يعني انگلستان، روسيه، اتريش، پروس و فرانسه محدود مي شد و كشورهاي ديگر اروپايي چون اسپانيا،پرتغال، دانمارك ،هلند و... زير سيطره قدرت هاي فوق بودند. در ساير نقاط جهان هم قدرتي وجود نداشت كه بتواند در صحنه بين الملل به ايفاي نقش بپردازد. در تمام قاره آفريقا يك كشور مستقل وجود نداشت و در آسيا كشورهايي چون ايران علي رغم استقلال حقوقي، نقشي در مسايل جهاني نداشتند. از سال 1815 به بعد اوضاع رفته رفته عوض شد. نيروهاي ژرفي پديد آمد كه بر زندگي سياسي كشورها و به تبع آن بر سياست خارجي آنها اثر گذاشت. وي انقلاب هاي 1830 و 1848 هم چنين توسعه ارتباطات و تكنولوژي را عواملي مي داند كه به تحول كيفي و ورود كشورهاي جديد در روابط بين الملل منجر شد. به نوشته وي بحران هاي ناشي از ورود نيروهاي جديد با برهم زدن موازنه قوا جنگ جهاني اول و دوم را رقم زد و بدين ترتيب اروپا ضعيف و از قدرت تهي شد و كانون سياست جهان به خارج از اروپا منتقل و دو ابر قدرت آمريكا و شوروي به صورت بازيگران اصلي صحنه بين الملل در آمدند. به وجود آمدن دوران جنگ سرد و تشنج زدايي و ايجاد محور مسكو- واشنگتن نيز يكي ديگر از مواردي است كه به گفته دكتر نقيب زاده بر سرنوشت تمامي كشورها جهان اثري قاطع داشت. او مي افزايد، اما كم كم پيچيدگي روابط بين الملل در ده هاي 1960 و 1970 و ظهور قدرت هاي اقتصادي چون ژاپن و بازار مشترك اروپا و قدرت هاي نظامي چون چين و خيزش هاي جهان سوم از يك سو و ضعف و مشكلات اقتصادي دو ابر قدرت از طرف ديگر نشان داد كه ديگر نمي توان مسائل جهان را صرفا بر اساس محور مسكو- واشنگتن تجزيه و تحليل نمود. تشكيل جنبش عدم تعهد در ميان كشورهاي خاورميانه و جهان سوم را نيز مي تون به اين موارد افزود. فروپاشي شوروي و خروج كشورهاي اروپاي شرقي از بلوك شرق و استقلال اين كشورها يكي ديگر از تحولاتي است كه با پايان جنگ سرد در روابط بين الملل رخ داد. فرد هاليدي استاد روابط بين الملل در دانشكده اقتصاد لندن و نويسنده چندين عنوان كتاب، از جمله «امت و دين در خاورميانه»، «دو ساعتي كه جهان را تكان داد» و «يكصد اسطوره از خاورميانه» به تازگي كتابي به رشته تحرير در آورده است. پروفسور «هاليدي» در كتاب جديد خود، با بررسي تاريخ خاورميانه طي دو قرن اخير با تاكيد بر نقش مداخله آميز قدرت هاي خارجي در امور داخلي كشورهاي خاورميانه مي نويسد: خاورميانه به دليل مداخلات خارجي و جنگ هاي داخلي و قومي و نيز مسئله فلسطين هيچ گاه روي ثبات را به خود نديده است. بايد خاطر نشان كرد موقعيت ژئوپلتيك و استراتژيك خاورميانه، هم چنين ذخاير عظيم نفت و گاز در اين منطقه از عواملي است كه همواره تحليل گران سياسي بر آن تاكيد داشته و آن را زمينه ساز حضور بيگانگان و دخالت قدرت هاي استعمارگر در خاورميانه مي دانند. **مقاومت در برابر حضور بيگانگان در خاورميانه --------------------------------------------------- اعمال قدرت هاي بزرگ از جمله آمريكا طي چند سال اخير به عنوان مثال با حمله به عراق و افغانستان نشان مي دهد كه استعمارگران پس از گذشت سال ها از دوران استعمار مستقيم هم چنان به بهانه هاي مختلف به حضور خود در كشورهاي خاورميانه ادامه مي دهند. فرد هاليدي در بخش ديگري از كتاب خود ياد آور مي شود كه همه پيام هاي اصول گرايان اسلامي و ادبيات آنها، از زمان تأسيس اخوان المسلمين در سال 1928 تا امروز، بر هجوم آن عليه امپرياليسم، استعمار و صهيونيسم تمركز داشته و از اين جهت، يك مسئله قديمي است و آن گونه كه برخي مي پندارند، ديروز و امروز، به وجود نيامده است. او معتقد است كه اين هجوم به زمان هاي دور باز مي گردد و اعلاميه هايي كه از سوي گروه هاي ستيزه گر در خاورميانه صادر مي شود فقط و فقط در نتيجه استمرار روحيه انتقادي به غرب و تمدن آن ها است. وي احياي خلافت اسلامي را هدف اين گروه هاي ستيزه جو مي داند. بايد خاطر نشان كرد كنترل خشونت و مقابله با گروه هاي تروريستي و ستيزه جو در خاورميانه نيز به صورت بهانه اي در دست كشورهاي غربي به ويژه آمريكا در آمده است كه به خصوص پس از واقعه 11 سپتامبر حضور نظامي خود را در منطقه توجيه كنند. هاليدي در ادامه مي نويسد: چنانچه خواهان فهم و درك چالش كنوني بين دو طرف هستيم، بايد به گذشته دور باز گرديم، زيرا اين چالش ريشه هاي عميقي در تاريخ دارد و درك زمان كنوني، ممكن نمي شود؛ مگر در پرتو توجه و بررسي گذشته كه البته عكس آن نيز صادق است. اين به معناي آن است كه علوم سياسي بايد از علم تاريخ مدد بگيرد تا بتواند اين موضوع را به شكل مطلوب واكاوي كند. به اين دليل، مسلمانان از اوضاع كنوني احساس خوبي ندارند، چه زمان تغيير يافته و توازن قوا به نفع طرف مقابل رقم خورده است و پس از آنكه چيره بوده اند، اكنون در موقعيت مغلوب قرار گرفته اند. اين همان وضعيتي است كه بر اوج گيري حركت هاي اصولگرا، براي انتقام از غرب به خاطر استعمار ملت هاي اسلامي و تحميل ذلت بر آنها، طي حداقل دو قرن گذشته تأثير گذاشته است. **طرح خاورميانه بزرگ ------------------------- طرح خاور ميانه بزرگ براي نخستين بار در سپتامبر 2002 توسط كالين پاول مطرح شد. تاسيس بنياد انترپرايز و تعهد همكاري هاي تجاري و اقتصادي دو جانبه با برخي كشورهاي خاورميانه مانند عربستان سعودي مصر، بحرين و يمن از جمله اقداماتي است كه از سوي آمريكا در ادامه اين طرح صورت پذيرفت. حمايت از برنامه هاي منطقه براي انجام اصلاحات سياسي، اجتماعي و اصلاح نظام آموزشي و حمايت از مبارزات شهروندان منطقه براي كسب آزادي هاي سياسي و استقرار دموكراسي نيز از تصميماتي است كه بر پايه طرح خاورميانه بزرگ آمريكايي استوار است. متعاقبا «استراتژي پيشرو براي آزادي» كه از جانب ديك چيني مطرح شد نيز دولت آمريكا را متعهد به حمايت از كساني مي نمود كه در راه اصلاحات در خاورميانه بزرگ فعاليت كرده و از خودگذشتگي به خرج مي دهند. در نهايت طرح خاور ميانه بزرگ در نوامبر 2003 توسط دولت بوش رسما اعلام شد. در مراحل نخست اين طرح با مخالفت شديد كشورهاي عربي و ترديد كشورهاي اتحاديه مواجه گرديد اما سرانجام با نشيب و فراز هاي بسيار توسط گروه 8 در ژوئن 2004 منتشر گرديد، اين طرح شامل سه حوزه فعاليت است: سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي. طرح خاورميانه بزرگ علاوه بر 22 كشور اتحاديه عرب (Arab League) كشورهاي تركيه، اسرائيل، پاكستان، افغانستان و ايران را نيز در بر مي گيرد. نظريه پردازان آمريكايي، در دفاع از طرح خاورميانه بزرگ دولت هاي كنوني عربي را فاقد كارايي و شايستگي لازم مي دانند و استدلال مي كنند كه اين دولت ها صرفا بر ظواهر امور حكمراني مي كنند و باطن آنها در دست گروه هاي بنيادگرا، هم چون القاعده در افغانستان مي باشد. عدم ارتباط مناسب ميان اقليت حاكم با توده مردم و بهره گيري حاكمان از مشروعيت سنتي از مشكلاتي است كه اين تحليل گران در مورد خاور ميانه مطرح مي كنند. بدين ترتيب به نظر اين تئوريسين هاي آمريكايي دموكراسي يكي از چالش هاي اصلي در جوامع خاورميانه اي است. عدم وجود دموكراسي يكي از مهم ترين بهانه هايي است كه آمريكا و متحدانش بدين وسيله حضور نظامي خود در خاورميانه را توجيه مي كنند. حمله به عراق و افغانستان از اقداماتي است كه از سوي آمريكا و در راستاي اجراي طرح خاورميانه بزرگ با بهانه ايجاد دموكراسي و مبارزه با بنيادگرايي صورت پذيرفت. **اشغال عراق و افغانستان بر اساس طرح خاور ميانه بزرگ ------------------------------------------------------------------ «مايكل كلاير» استاد تنش ها و چالش هاي بين المللي آمريكا، در مقاله اي پس از اشغال عراق توسط آمريكا مي گويد: جنگ عراق آشكار ساخت كه نقطه تمركز رقابت بين المللي، منطقه جنوب و ميانه آسيا است؛ يعني از افغانستان و جمهوري هاي آسيايي تا عراق. گفتني است پيش از اين «ويليام هميلتون» استاد تاريخ آمريكا، از 11 كشور به عنوان قلب خاورميانه ياد مي كند و مي افزايد، اشغال عراق بيانگر اهميت استراتژيك آن براي ايالات متحده است. «هالفورد مكيندر»، نخستين كسي بود كه از اهميت قلب خشك در اوراسيا ياد كرد. به عقيده مكيندر هر كه بر قلب خشك مسلط شود، بر جزيره جهان مسلط شده و هر كه بر جزيره جهان مسلط شود، بر كل جهان مسلط شده است. رينهولد نيبور از مشهورترين نظريه پردازان رئاليسم در روابط بين الملل، در قرن بيستم گفته بود؛ هر كه بر خاورميانه مسلط شود، بر تمام اروپا مسلط شده است. بايد ياد آور شد كه نظريه هاي مطرح شده در بالا چند نمونه از نظرياتي است كه بر حضور آمريكا در خاورميانه صحه مي گذارد و رفتار سياسي و استراتژيك مسئولان آمريكايي از كسينجر تا برژينسكي و حتي زمان بوش و رامسفلد را تفسير مي كند. «مايكل جانسون»، نويسنده آمريكايي مي گويد، دولت بوش اشغال عراق را بر سه پايه متمركز كرد: نيروي نظامي آمريكا، حمايت اكراد و تسامح شيعه ها با اشغال عراق در پرتو تصفيه برخي قدرت هاي منطقه اي مثل ايران و كويت در قالب تصفيه حساب با رژيم عراق و سرنگوني آن. «ويليام هميلتون» مي گويد كه كارشناسان استراتژيست در وزارت دفاع و شوراي امنيت ملي آمريكا، از نظريه «مكيندر» تأثير گرفته اند. به نظر او نيز عراق، قلب منطقه عربي آسيايي است. وي معتقد است، اشغال عراق، يعني تسلط بر نفت و اينكه تعيين مي كند، كدام حكومت مي خواهد كه از طريق آن در خطوط ارتباطي استراتژيكي خليج فارس و كشورهاي حاصلخيز (عراق، سوريه، لبنان و...) حكمراني كند. به نظر «هميلتون» آمريكا به دنبال اين است كه منطقه را از قاهره تا اسلام آباد، تحت سيطره هژموني خود درآورد. **شكست طرح خاور ميانه بزرگ ------------------------------------ با نگاهي دقيق تر به طرح خاورميانه بزرگ روشن مي شود كه اين طرح برخلاف ادعاهايي چون تحقق ثبات و امنيت در منطقه و به ارمغان آوردن دموكراسي و آزادي براي ملت هاي در بند در منطقه خاورميانه، در واقع طرحي است كه منافع قدرت هاي بزرگ را تامين ساخته و ثبات و امنيت را در منطقه تهديد مي كند. با گذشت بيش از شش سال از زمان تصويب طرح خاورميانه بزرگ در ژوئن 2004 و عليرغم همه وعده ها و اميد ها براي استقرار صلح وامنيت در خاورميانه، عدم تامين اهداف و انجام اصلاحات عملا طرح خاورميانه بزرگ را با ناكامي جدي روبرو ساخته است. در حال حاضر بسياري از صاحبنظران غربي با ديده ترديد و نااميدي به طرح خاورميانه بزرگ مي نگرند. مشكلات روزافزون اشغالگران در عراق و افغانستان و نارضايتي مردم در اين كشورها مي تواند دليلي بر اين ادعا باشد. در ارديبهشت ماه سال جاري ژرار شاليان كارشناس مسائل ژئواستراتژيك و نويسنده كتاب ژئوپوليتيك امپراطوري ها در گفتگويي با شبكه پنج تلويزيون فرانسه طرح آمريكايي خاورميانه بزرگ را كاملا شكست خورده دانست و افزود؛ پيروزي آمريكا در افغانستان غيرممكن است. به گفته وي باراك اوباما نيز به اين امر اذعان دارد زيرا ايده مذاكره با طالبان را پذيرفته است. شاليان با توصيف شرايط موجود در افغانستان اضافه مي كند كه بايد به نحو آبرومندانه اي از افغانستان خارج شد و وظيفه ژنرال مك كريستال اين است كه پيروزي هاي تاكتيكي مهمي را بدست آورد اما بايد در اين راه امتيازهايي داده شود. وي درباره عراق نيز مي افزايد، مشكلات عراق نيز حل و فصل نشده است در اين كشور درگيري هاي داخلي وجود دارد، پس در مجموع بايد گفت ايده آمريكايي خاورميانه بزرگ كاملا شكست خورده است و اكنون كسي از آن حرف نمي زند. هم اكنون نيز مقاومت ملت هاي مسلمان خاورميانه، دربرابر حكومت هاي غرب گرا و طرفدار آمريكا نشانگر ناكامي استراتژي هاي آمريكا در خاورميانه است. پيروزي هاي حزب الله در لبنان، شكست حكومت بن علي و اعتراضات گسترده در كشورهايي چون مصر، يمن و بحرين همگي نشان از روحيه اسلام خواهي و مقاومت در برابر حضور بيگانگان و دست نشاندگان آن ها در ميان مردم و كشورهاي خاور ميانه دارد. نشانه هاي كنوني در خاورميانه كه بيش از هرچيز بر توده هاي مردمي كه خواهان حكومت هايي مردمي هستند استوار شده است، پديده اي نو بوده و در تاريخ منطقه بي سابقه است. پژوهش م.الف**9123
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 542]
-
گوناگون
پربازدیدترینها