طبيعت آذربايجان غربي بستر رويش گياهان شفابخش

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: گستره طبيعت، تنوع آب وهوايي و بارش هاي مناسب در آذربايجان غربي اين امكان را فراهم كرده است كه انواع مختلف گياهان به صورت خودرو بوده و در جاي جاي آن برويد. گياهان، درختان و درختچه ها از عناصر اصلي منابع طبيعي هستند و به واسطه نقش حفاظتي، تغذيه اي، دارويي و ساير مصارف در ادوار مختلف زندگي بشر همواره مورد توجه مردم بوده اند. به اعتقاد كارشناسان، شناخت منابع طبيعي و مدون كردن اطلاعات آن، نياز هر جامعه بشري است و نحوه نگرش و توجه مردم به منابع طبيعي و روش هاي استفاده از آن مي تواند در احيا و حفاظت از اين منابع بسيار مهم باشد. مجاورت با دريا، موقعيت اقليمي و جغرافيايي ملايم و قاره اي و ارتفاع متفاوت از سطح دريا در نقاط مختلف آذربايجان غربي، پوشش گياهي متنوعي را در اين استان به وجود آورده كه زمينه را براي جمع آوري و استفاده از گياهان به صورت سنتي در اين بخش از كشور مورد توجه مردم قرار داده است. به اعتقاد كارشناسان، تنوع اين گياهان نيز كه مصارف مختلف اعم از خوراكي، دارويي و آرايشي دارند فضاي لازم را براي سرمايه گذاري در اين بخش در اين استان پهناور فراهم كرده است. اهميت مصارف مختلف گياهان در جهان كه روز به روز نيز مصرف آنها درحال رشد است سبب شده كه توجه به اين بخش از طبيعت در كشور و استان آذربايجان غربي نيز افزايش يابد. گياهان دارويي را بايد يكي از مواهب و از نعمت هاي الهي برشمرد كه تعداد آنها برابر اظهارات كارشناسان در آذربايجان غربي بين 600 تا 700 نوع است و كاربردهاي مختلفي از نظر درماني دارند. بر اساس اعلام كارشناسان جهاد كشاورزي آذربايجان غربي، يك هزار تا 1200 گونه گياه در اين استان وجود دارد كه اين ميزان گونه گياهي حدود 10 درصد از مجموع گونه هاي گياهي كشور را شامل مي شود. با توجه به اين آمار به گفته كارشناسان دارويي و تغذيه، توليد گياهان دارويي با توجه به ظرفيت هاي موجود در آذربايجان غربي علاوه بر اينكه به رشد اشتغالزايي در منطقه كمك مي كند مي تواند زمينه اي براي كاهش اثرات جانبي داروهاي شيميايي باشد. بيش از نيمي از گونه هاي گياهي موجود در آذربايجان غربي، خاصيت دارويي دارند و در حال حاضر به صورت سنتي از حدود 150 نوع آن استفاده مي شود. كارشناس مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان غربي مي گويد: بر اساس مطالعات انجام شده از 446 گونه گياهي دارويي گزارش شده در استان، 83 مورد مصرف تغذيه اي داشته كه 43 نوع آن سبزي هاي بهاري بوده است. مهناز حيدري ريكان مي افزايد: از ميوه و دانه 22 گونه از اين گياهان استفاده شده است و در حدود 15 گونه گياهي نيز به علت برداشت مفرط در حال انقراض هستند. وي اظهار مي كند: گونه هاي گياهي قبل از اينكه به عنوان دارو مطرح شوند به عنوان خوراكي مورد توجه بوده اند كه اين امر سبب شده فشار مضاعفي براي برداشت گياهان به طبيعت وارد شود. وي، تاكيد بر ترويج كشت يا بهره برداري اصولي را براي حفاظت از گياهان دارويي استان ضروري دانست. در سال هاي اخير طرح هاي مطالعاتي متعددي نيز براي شناسايي گونه هاي مختلف گياهان آذربايجان غربي از سوي دانشگاه اروميه و مركز تحقيقات منابع طبيعي استان اجرا شده است. براساس مطالعات صورت گرفته، بيشتر گونه هاي شناسايي شده گياهان در آذربايجان غربي رويشي هستند كه از مهم ترين آنها مي توان بومادران، پونه، موسير، ريواس، كنگر و زالزالك را نام برد. بنا به يافته هاي اين تحقيقات، بسياري از گونه هاي گياهان دارويي رويشي آذربايجان غربي به عنوان سبزي هاي بهاره در بازارهاي استان به فروش مي رسد كه كنگر، ريواس و گل آقا از معروف ترين آنها محسوب مي شوند. ميزان و تنوع اين گياهان در بازار فروش با توجه به روزهاي مختلف، متغير است و با گرم شدن تدريجي هوا، تعداد بيشتري از گياهان موجود در روزهاي بهاري به بازار آذربايجان غربي مي آيد و غذايي غني و سودمند براي خانواده ها فراهم مي كند. علاقه به مصرف اين نوع گياهان در سال هاي اخير سبب شده علاوه بر مصرف تازه خوري آن در فصل بهار، بسياري از خانواده ها، خشك شده يا فريز شده آنها را براي فصول ديگر سال نگهداري و استفاده كنند. گرم شدن تدريجي هوا و بهار زمينه را براي ورود انواع گياهان به بازار مصرف فراهم مي كند كه آمار دقيقي از سطح توليد، ميزان كشت و فروش روزانه گياهان خوراكي و دارويي در آذربايجان غربي وجود ندارد ولي برآورد عرضه و فروش انواع گياهان كه عمدتا كاربرد خوراكي دارند روزانه بين 100 تن تا 150 تن است. بنا به اطلاعات موجود، در حال حاضر بيش از 30 گونه گياهي در بازار آذربايجان غربي عرضه مي شود كه مصارف دارويي آنها از مدتها پيش شناخته شده است. گونه هايي از اين گياهان دارويي هم به عنوان ميوه هاي وحشي برداشت و به صورت تازه يا خشك شده فروخته مي شود كه زرشك و زالزالك از مهم ترين آنها هستند. گونه هايي از گياهان رويشي آذربايجان غربي هم به عنوان چاشني غذاها مورد استفاده قرار مي گيرند. در اين ميان علاوه بر رويش خودروي گياهان دارويي، كشت اين گياهان هم نقش مهمي در توسعه و حفظ اين گونه هاي گياهي دارد كه اين طرح با پي گيري نهادهاي مختلف بخصوص جهاد كشاورزي در آذربايجان غربي در حال اجراست. بر اساس اعلام مسوولان، از ميان انواع گياهان دارويي موجود، 42 نوع گياه دارويي اكنون در استان كشت مي شود كه از آن جمله مي توان به شاهدانه، گلرنگ، نعناع، بادرنجبو، زيره و كرچك اشاره كرد. اهميت استفاده از گياهان دارويي در آذربايجان غربي در سال هاي اخير با راه اندازي و رشد عطاري ها، داروخانه هاي گياهي و فروشندگان محلي افزايش يافته است. در آذربايجان غربي گياهان دارويي مختلف از خانواده هاي متنوع از جمله كاسني، شب بو، نعناع و گل ها را مي توان ديد كه بولاغ اوتي، ختمي، چوبان كبريتي، بادرشبو، شيرين بيان، ثعلب، مرزه، اله گز، ايت بورني، موسير، گندله، داغ جعفري سي، داغ قارپيزي، دوه داباني، مندي، قوش اوزومي، داغ سقزي، يميشان، چريش، هويج وحشي، غازاياغي، قره يونجا، يارپيز، كنگر، شويد، كهليك اوتي، اوشقون (ريواس)، وحشي آرمود، وحشي اوزم، يئمليك، بيد مشك، انواع قارچ ها، ترشك، بزوشه، بوغاز قووران، پونه، سير كوهي، گيلاخه، بيزا، كلمه كشير، قوزي قولاغي، اوغلان اوتي، آغ پنجر، پيشيك ديرناغي و اسپناخ با نام هاي مختلف و متنوع محلي از جمله آنها هستند. اين گياهان كه عمدتا در ارتفاعات، دشت ها، كوهپايه ها، حاشيه رودها و دره ها و جاهاي مختلف مي رويند با قسمت هاي مختلف آن از جمله ساقه، ريشه، ميوه، پيازچه، برگ، دانه، برگ هاي تازه، غده زيرزميني، اندام هاي هوايي و سرشاخه ها به مصرف مي رسند. شاه بيت گياهان دارويي آذربايجان غربي را مي توان بيد مشك ناميد. بهار در آذربايجان غربي در اولين روز هاي سال نو با شكوفه دادن درختان بيد مشك آغاز مي شود و به همين خاطر از بيد مشك با عنوان پيام آور بهار ياد مي كنند. بيدمشك را مي توان به صورت درختچه هايي كه دركنار نهرها يا در حاشيه باغ هاي شهرهاي آذربايجان غربي بخصوص در شهرهاي اروميه، سلماس و خوي كاشته مي شود ديد. بيد مشك كه نام محلي آن پيش پيشا است با نام آذربايجان غربي بخصوص اروميه عجين است به طوري كه نقل بيد مشك بويژه نوع ابريشمي آن و انواع عرق حاصل از بيد مشك با مصارف درماني و دارويي شهرت خاصي در كشور و منطقه دارد. مديركل جهاد كشاورزي آذربايجان غربي ميزان برداشت امسال بيدمشك در استان را 700 تن اعلام مي كند و مي افزايد: اين ميزان محصول از 600 تا 700 هكتار از اراضي زيركشت استان برداشت شده است. محمدرضا اصغري مي گويد: از اين ميزان توليد، فقط 40 درصد آن در اين استان فرآوري و 40 درصد ديگر به ساير استان ها ارسال و بقيه نيز بدون بهره برداري از چرخه مصرف خارج مي شود. بيدمشك گياهي است از نژاد بيد كه اندازه آن از بيد معمولي كوچكتر بوده، سنبله هاي آن داراي اسانس معطر است. اسانس يا عرق بيدمشك علاوه بر خواص درماني براي معطر كردن شربت ها نيز در آذربايجان غربي مورد مصرف دارد. بيد مشك، گياهي ملين و تقويت كننده قلب، اعصاب و محرك است و دستگاه گوارش را تقويت كرده و اشتها را افزايش مي دهد. جوشانده برگ يا پوست درخت بيدمشك سبب دفع انگل ها و كرم هاي معده و روده مي شود. بيدمشك تقويت كننده دستگاه عصبي نيز بوده و جوشانده برگ آن با عسل اعصاب را آرام مي كند. همچنين عرق بيدمشك آرام بخش و خواب آور است و جوشانده گل بيدمشك همراه با شكر، ناراحتي هاي عصبي، افسردگي، دردهاي عصبي و روماتيسمي را بهبود مي بخشد. عرق بيدمشك مقوي قلب بوده و براي حفظ سلامتي آن بسيار مناسب و موثر است و همچنين باعث كاهش تب شده و خاصيت تب بري دارد. در آذربايجان غربي، به ويژه در مناطق روستايي آن، داروهاي گياهي و گياهان دارويي سهل الوصول ترين روش درمان بيماري هاي رايج هستند. خواص گياهان آذربايجان غربي را مي توان در درمان انواع بيماري ها چون سرگيجه، ترميم زخم ها، سوء هاضمه، ناراحتي هاي گوارشي، كم خوني، بيماري هاي معده، تسهيل هضم، ضد عفوني كننده، كمبود ويتامين ها، ديابت، جلوگيري از چاقي، تقويت كنندگي، مسكن ها، ضد تهوع، ضد نفخ، بيماري هاي پوستي، جلوگيري از خارش، درمان نيش حشرات و خزندگان، درمان سرفه، رفع خستگي، درمان افسردگي، دندان درد، صرع و ديگر بيماري ها رديف و جمع بندي كرد. در آذربايجان، فروش عرق هاي گياهي تهيه شده به روش خانگي نيز مرسوم است همچون عرق بادرشبو كه به عنوان يك تركيب مقوي قلب و هضم كننده به مهمانان عرضه مي شود. برداشت غيراصولي و غيرعلمي از طبيعت بزرگترين خطري است كه گياهان دارويي موجود در آذربايجان غربي را تهديد مي كند و كارشناسان برنامه ريزي لازم براي حفاظت از آن و ارائه آموزش هاي لازم به بهره برداران را مورد تاكيد قرار مي دهند. گزارش از جواد زاهدي 581/ 1645

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1154]