واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سامانه بهرهبرداري از جنگلهاي شمال در عمر كوتاه خود گامهاي بلندي براي رسيدن به مراحل مطلوب برداشته است اما هنوز براي صنعتي و علمي شدن راهي طولاني در پيش دارد. بهرهبرداري ازجنگل در واقع نوعي برداشت چوب از درختان جنگلي است كه مترادف با موازين علمي و فني و زيست محيطي باشد و درعين حال از اصول اقتصادي و اجتماعي پيروي كند. مهمترين اصل در بهرهبرداري از جنگل، اصل استمرار توليد است، يعني بهرهبرداري به صورتي انجام شود كه موجوديت جنگل وتوليد چوب و مواهب گوناگون آن به طور پيوسته و مستمر و بلند مدت محفوظ بماند. بهرهبرداري از جنگل يك عمل مستقل نيست و ريشههاي آن در طرحهاي جنگلداري و اصول جنگلباني و به علاوه روشهاي پرورش جنگل و زادآوري آن استقرار يافته و هدف آن توليد، پرورش و برداشت درختان يا چوبهاي مرغوب و پرارزش به طور مستمر و هميشگي است. آغاز بهرهبرداري مدون و علمي از جنگل هاي شمال را مي توان سال 1338كه نخستين طرح جنگلداري براي جنگلهاي اين منطقه تهيه شد، دانست كه اين روند در سال 41 و با ملي شدن جنگلها و مراتع قوت بيشتري پيدا كرد. به هرحال، مقصود از رعايت اصول علمي و فني در بهرهبرداري از جنگل آن است كه بيشترين بهره در عين كمترين خسارت از جنگل برده شود ولي كارشناسان تاكيد مي كنند بهرهبرداري جنگل به صورت علمي و صنعتي نيازمند برنامه ريزي مدون در زماني طولاني است. به گفته يك كارشناس بهرهبرداري سازمان جنگلها و مراتع، بيتوجهي به اصول فني در بهرهبرداري جنگل باعث افزايش خسارات به جنگل و عرصه هاي جنگلي بويژه در بخش هاي قطع و تبديل و خروج فراورده هاي چوبي مي شود. نادر رضايي در گفت و گو با ايرنا در اين باره افزود: در روش سنتي بهرهبرداري، ميزان افت به دليل نواقص موجود در روش قطع و تبديل، شامل افتِ كُنده و افت تنه بر اثر شكافتگي و شكستگي تنه در حدود شش درصد حجم درخت و در شرايط نامناسب حمل و نقل از جنگل به كنار جاده در حدود 3/43 درصد است. اين كارشناس بهرهبرداري جنگل با بيان اين كه افت شاخه و سرشاخه در بهرهبرداري غير فني پنج درصد است، يادآور شد : افت باقيمانده تنه تا قطر 50 سانتيمتر 3/9 درصد و افت گردهبينه 29 درصد برآورد ميشود. وي تصريح كرد: يكي ديگر از تبعات رعايت نشدن اصول فني در بهرهبرداري جنگل، افزايش صدمات جسمي و تلفات جاني است كه 59 درصد آن در هنگام سرشاخهزني و 60 درصد آن در ناحيه دست رخ ميدهد. رضايي به خبرنگار ايرنا گفت: پيامد ديگر، كاهش بازده گروههاي كاري و همچنين ماشينهاي بهرهبرداري بويژه در بخش خروج فراوردهها از جنگل و همچنين افزايش هزينههاي اجرايي و صدمه ديدن درختانِ اطراف درختي كه قطع ميشود، است. كارشناس بهرهبرداري سازمان جنگلها ادامه داد: بهرهبرداري غير اصولي باعث كوبيدگي و نابودي خاك بر اثر ايجاد فرسايش شياري و گاه فرسايش خندقي در طول مسيرهاي احداثي و همين طور تشديد فعاليت قارچها و ديگر عوامل زيستي مخرب ميشود. وي، افزايش آلودگيهاي محيطي، كاهش كيفيت توليدات چوبي، كاهش توان اقتصادي طرحهاي جنگلداري، نبود امكان تامين بموقع مواد اوليه مصرفي كارخانههاي صنايع چوب و ناكامي در اجراي طرحهاي جنگلداري را از تبعات بهره برداري غير اصولي برشمرد. به گفته اين كارشناس ، يكي از مسائل مهم در بهرهبرداري، رعايت فصل قطع درختان است و بايد در زماني انجام شود كه شيره گياهي متوقف است و به دليل ريزش برگ درختان، وزن آنها كاهش مييابد و انداختن درخت در جهت مورد نظر كه از نظر پرورش جنگل و ايمني افراد مناسب باشد ، آسانتر است. رضايي استفاده ازكارگران ماهر را از الزامات بهرهبرداري دانست و گفت: در كنار نيروي كاري ماهر بايد از اره موتوري مناسب و سالم و وسايل ايمني نظير كلاه و دستكش و عينك و ابزارهاي كمكي مانند گوه و تيرفور و وينچ بهره گرفت. وي اضافه كرد: حتي براي خروج فراوردههاي چوبي ازداخل جنگل به كنارجاده بايد شبكههاي فرعي مناسبي وجود داشته باشد و از عبور از مسيرهايي كه مستلزم زدن ترانشه با عمق بيش از يك متر است خودداري گردد. كارشناس بهرهبرداري سازمان جنگلها، هدايت آب از مسيرهاي احداثي به سمت جنگل، استفاده از بولدوزرهاي وينچدار با طول تيغه و وزن كم، رعايت طول و تراكم مسيرها، استفاده از نيروهاي آموزش ديده و انتخاب ماشينهاي كشنده با فناوري مناسب را از ديگر مواردي برشمرد كه بايد در فرايند بهرهبرداري در نظر گرفته شود. رضايي تصريح كرد: در امر بهره برداري تا حد امكان بايد از استفاده ماشينهاي چرخ زنجيري اجتناب كرد و در روزهاي باراني و نامساعد، بهرهبرداري انجام نشود و سعي شود درخت به صورت تمامْ تنه و با طول بلند از جنگل خارج شود. وي دستهبندي و حمل فراوردههاي جنگلي به كارخانه را از موارد مهم در بهرهبرداري جنگل ذكر ميكند و مي گويد : لازم است مكانهايي با شيب و زهكشي مناسب و مساحتي متناسب با نوع و حجم چوبها و در معرض آفتاب و باد تعيين گردد و به گونهاي باشد كه دسترسي به آن و بارگيري در آن آسان باشد. جنگلشناسان ميگويند: بهرهبرداري جنگل، علم و فن اجراي اصولي برنامهها براي تحقق اهداف پرورش جنگل است و حاصل دهها سال تلاش طبيعت و انسان را به هم پيوند ميدهد و در واقع حلقه اتصال بخشهاي توليد زيستي و توليد صنعتي است. كارشناسان ايجاد مشاغل مولد، ايجاد درآمد براي روستاييان و جنگلنشينان ، تامين نيازهاي چوبي جامعه ، جلوگيري از پوسيدگي و به هدر رفتن سرمايههاي ملي ، افزايش ميزان جذب و ذخيرهسازي آب و فراهم شدن زمينه زادآوري را از فوايد رعايت اصول فني و علمي بهره برداري جنگل عنوان كردند. عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس درباره تاثيرات بهرهبرداري غير اصولي بر خاك جنگل گفت: اين امر باعث كاهش درصد ماده آلي خاك و در نتيجه كاهش نفوذپذيري خاك ميشود كه نتيجه آن افزايش رواناب و زمينهسازي سيلهاي شديد است. توفيق احمدي در گفت و گو با ايرنا افزود : كمبود يا كاهش مواد آلي خاك، بر تنوع موجودات زنده گياهي و جانوري آن از قبيل موريانهها و مورچهها و هزارپايان و باكتريها و قارچها و اكتينوميستها كه منبع كربن پرانرژي هستند تاثير منفي ميگذارد. وي با تاكيد بر اثر مخرب بهرهبرداري غير اصولي بر ساختمان خاك جنگل اظهار داشت: رعايت نشدن ضوابط فني در بهرهبرداري موجب ميشود در خاكِ جنگل ساختمانهاي دانهاي و حداقل مكعبي به وجود نيايد. به گفته احمدي، چوبكشي در جنگل، بافت خاك را سنگين ميكند و چگالي را بالا ميبرد و فضاي خالي خاك را كم ميكند و به زادآوري درختان لطمه ميزند و باعث فشردگي و تراكم خاك ميشود و ميتوان گفت مسيرهاي چوبكشي، راه عبور سيل را به وجود ميآورد و مهمترين مسير عبور سيلاب همين مسيرهاي چوبكشي است. وي بيان داشت : در مسيرهاي چوبكشي، زادآوري بسيار كم است زيرا خاكْ فشرده است و نفوذپذيري آن به شدت كم ميشود و نفوذ عمودي ريشه كم ميگردد و ريشهها افقي و در سطح خاك ميآيند و نميتوانند از عناصر غذايي در افقهاي مختلف خاك استفاده كنند. عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد چالوس درباره بهترين روش بازگرداندن مسير هاي چوبكشي به جنگل به ايرنا گفت: روشهاي مختلفي براي اين كار وجود دارد؛ از جمله اين كه چالههايي را در فواصل مختلف ايجاد كنيم كه در آن به تدريج آب و لاشبرگ جمع شود و آن را بپوشاند. احمدي تصريح ميكند: اقدام ديگر آن است كه عمليات قرق را انجام دهيم يا خودمان در اين چالهها با گلدانهاي خاكي كه مخلوطي از خاك و ماسه و گياخاك است نهالكاري كنيم تا گياه راحتتر مستقر شود. وي ادامه داد: همچنين خراشهايي در خلاف جهت شيب در مسيرهاي چوبكشي ايجاد كنيم كه اين خراشها به تدريج باعث نفوذ آب و تجمع لاشبرگ ميشود. اين استاديار دانشگاه درباره وضع فعلي رعايت اصول فني در بهرهبرداري جنگلهاي شمال گفت : ميزان بهرهبرداري از جنگلهاي شمال در سالهاي اخير كمتر شده است كه به خودپالايي و زادآوري جنگل كمك ميكند و قاچاق چوب هم كم شده كه اين امر باعث كاهش عوامل مخرب گشته است. احمدي حفظ پوشش جنگل در خشكسالي را يكي از ثمرات رعايت اصول فني در بهرهبرداري جنگل ذكر و اضافه كرد : با بهرهبرداري جنگل به صورت علمي مواد آلي خاك كاهش نمييابد و آبِ خود را از دست نميدهد و در مواقع خشكي گياه ميتواند از اين آب استفاده كند. به گفته صاحبنظران، در بهرهبرداري جنگل نيز مانند بسياري از شاخههاي علمي و فني، نيروي انساني محور پيشرفت محسوب ميشود؛ كار در جنگل مستلزم آن است كه هم كارشناسان و هم كارگران داراي تجربه و مهارت كافي باشند؛ حتي يك ارهموتورچي نيز در صورتي كه تبحر لازم را نداشته باشد ممكن است بر اثر قطع نادرست باعث شود درخت در سمتي نامناسب به زمين بيفتد و تنهاش بشكند يا آنكه به درختان اطراف آسيب برساند؛ چنين اشتباهاتي در جنگل به معناي هدر رفتن دهها سال رويش است و نميتوان آن را جبران كرد. با توجه به اهميت اين موضوع، در سالهاي اخير به آموزش نيروهاي كارگري بيشتر پرداخته ميشود تا قطع درخت و حمل آن به كارخانههاي صنايع چوب با كمترين خسارت به خود درخت و محيط پيرامونش انجام شود. مديركل دفتر امور بهرهبرداري جنگل و مرتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور در اين باره به ايرنا ميگويد: سعي ما آن بوده است كه با آموزش اصول فني، ضايعات بهرهبرداري جنگل را چه در بخش كمي و چه در بخش كيفي كاهش دهيم. سيد وجيه الله موسوي ميركلايي ميافزايد: يكي از توجهات ما در بهرهبرداري جنگل، حفظ درختاني است كه آينده جنگل را تامين ميكنند يعني تلاش ميكنيم وقتي درختي قطع ميشود، افتادن آن باعث آسيب ديدن درختان جوان و مرغوب اطراف نشود. وي تاكيد ميكند: اگر مجبور شويم بين آسيب ديدن درختي كه قطع ميشود و آسيب ديدن درختان اطراف، يكي را انتخاب كنيم، اولي را انتخاب ميكنيم زيرا معتقديم قرباني برداشت در بهرهبرداري بايد تا حد امكان كم باشد. اين مسوول سازمان جنگلها، ضايعات قطع در بهرهبرداري جنگلهاي شمال را زير سه درصد و آسيب ديدن درختان اطراف را نزديك به صفر ذكر ميكند. موسوي ميركلايي درباره مسيرهاي چوبكشي در جنگلهاي شمال يادآور شد: اغلبِ مسيرهاي چوبكشي، موقت است و مسيرهاي دائم فقط براي رفت و آمد ماشينهاي كشنده چوب استفاده ميشود. مديركل دفتر امور بهرهبرداري جنگل و مرتع سازمان جنگلها گفت: كارشناسان سازمان جنگلها بر فعاليتهاي مختلف بهرهبرداري از جنگلهاي شمال نظارت مستمري دارند تا مسايل فني به درستي اجرا شود و سعي ميكنيم كار فني خود را انجام دهيم. جنگلهاي هيركاني با مساحت 9/1 ميليون هكتار در استانهاي گيلان و مازندران و گلستان پراكنش دارد و سالانه در حدود 850 هزار مترمكعب چوب از آن برداشت ميشود. ك/4 7517/621/402/508
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1395]