هامون خشكيد، شنها جولان مي دهند

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: زماني بادهاي 120 روزه سيستان دست در دست امواج زيباي تالاب هامون مي داد و همه را شاداب و سرزنده مي كرد و محيط زيستي باصفا براي انسان، پرنده و چرنده و درنده و خزنده ايجاد مي كرد. در روزگار نه چندان دور، يك دهه پيش را مي گويم؛ پرندگان دريايي با طي هزاران كيلومتر راه از سيبري به تالاب هامون مي آمدند تا زمستان خوش و خرمي را سپري كنند و مردم اين سامان نيز با شكار، صيد و حصيربافي و كشاورزي و دامداري روزگار خوشي را در كنار هامون سپري مي كردند. ساليان درازي به اين منوال گذشت و سيستان همچنان به عنوان انبار غله ايران محسوب مي شد و جانوران اهلي و وحشي در كنار مردم مهربان ساكن اين منطقه روزگار خوش و امني را سپري مي كردند. اما با خشكيدن رودخانه هيرمند كه منجر به خشكيدن تالاب بين المللي هامون و تخريب زيستگاه پرندگان و ساير حيوانات شد، زملن وزش بادهاي 120 روزه به 160 روزه افزايش يافت و بستر خشك هامون بلاي جان مردم اين ديار شد. در چنين شرايطي، توفانهاي 120 روزه سيستان و پديده گرد و غبار ساليان درازي است كه بر پهنه اين سرزمين سايه گسترانده و زندگي مردم را از جهات مختلف اجتماعي، اقتصادي و بهداشتي تحت تاثير قرار داده و سبب مهاجرت شمار زيادي از مردم و جانوران اين منطقه شده است. توفانهاي بزرگ گرد و خاك و بعضا شن كه با تندبادهايي با سرعت بيش از 120 كيلومتر بر ساعت همراه است سراسر منطقه سيستان را در نورديده و موجب افزايش غلظت هوا مي شود. به دفعات توفانهاي فصلي كه به نيم سال افزايش يافته، غلظت گرد و غبار پراكنده در هوا را به حدي مي رساند كه زندگي عادي مردم منطقه را مختل كرده و سبب گسترش بيماريهاي تنفسي، ريوي و آلرژي شده است. بارها ديده شده كه توفانها خانه هاي روستاييان ساكن اين منطقه را در زير تپه هاي شن و ماسه بادي مدفون و عرصه را بر مردم تنگ كرده است. ديدن خانه هاي روستايي كه به محاصره شنهاي روان درآمده اند و برخي مواقع قرار گرفتن در وضعيتي كه تا شعاع چند متري خود را نمي توان ديد، آن هم براي مدت بيش از چهار ماه در سال، مردم اين سامان را مجبور به پذيرش اين معضل و پديده كرده است. كارشناسان معتقدند كه مبدا توفانهاي شن و گرد و غبار منطقه سيستان بيابان هاي كشور همسايه و خشكيدن تالاب هامون و برخي آبگيرهاي مناطق همجوار ايران و افغانستان است. به گفته مديركل دفتر مديريت بحران استانداري سيستان و بلوچستان، وقوع خشكساليهاي پي در پي در افغانستان، خشكيدن بستر درياچه هامون و وجود كريدورهاي توفان در خاك افغانستان پديده گرد و غبار را در منطقه سيستان باعث مي شود. حجتعلي شايانفر گفت: هرگونه مهار آب در بالادست رودخانه هاي كشور افغانستان سبب خشك شدن درياچه هاي پايين دست مانند هامون هيرمند و هورها مي شود و طبيعتا خشكي بيشتر اين درياچه ها باعث قرار گرفتن خاك در معرض فرسايش مي شود. وي افزود: وقتي خاك در معرض فرسايش قرار گيرد پوشش گياهي آن كاهش مي يابد و بر شدت فرسايش مي افزايد و در مقابل، باد حجم زيادي از رسوبات بستر درياچه ها را در فضا پراكنده و به مناطق دوردست منتقل مي كند. او بيان كرد: بادهاي 120 روزه در سيستان در فصل تابستان سبب انتقال ريزگردها شده و بخشهاي مختلفي از منطقه به ويژه شمال استان سيستان و بلوچستان را تحت تاثير قرار مي دهد. مديركل دفتر مديريت بحران استانداري سيستان و بلوچستان افزود: خشكيدن هامون با آن گستره وسيع و فرسايش خاك و ماسه بادي ناشي از سطح خشك شده اين درياچه، زندگي را بر مردم اين سامان تلخ كرده و بسياري از زمينهاي كشاورزي را از بين برده است. وي گفت: قرار گرفتن استان سيستان و بلوچستان بر روي كمربند خشك جهان و بارش كمتر از يك چهارم متوسط جهاني در آن، اثرات نامطلوب اين توفانهاي موسمي را در منطقه دوچندان كرده است. وي افزود: توفانهاي شن در سيستان همه ساله به خصوص در هنگام خشكسالي موجب انباشته شدن ماسه بادي در منازل شخصي، اماكن عمومي و معابر مناطق شهري و روستايي، تاسيسات زيربنايي به ويژه مجراهاي آبرساني رودخانه ها، راهها، محورهاي ارتباطي، زمينهاي كشاورزي و شيوع بيماريهاي تنفسي و چشمي در ميان ساكنان منطقه مي شود. شايانفر با اشاره به وارد آمدن چندين ميليون تومان خسارت سالانه ناشي از توفان افزود: در هنگام وقوع اين توفانهاي عظيم در منطقه، تردد در جاده هاي نواحي شمالي استان سيستان و بلوچستان مختل و اكثر مراكز آموزشي و ادارات به تعطيلي كشاند مي شود و غلظت گرد و غبار در هوا را به حدي مي رساند كه مشكلات تنفسي براي مردم ايجاد و آنان را راهي بيمارستان مي كند. مديركل مديريت بحران استانداري سيستان و بلوچستان درباره راهكارهاي مقابله با اين پديده نيز گفت: موضوع ريزگردها بايد به رويكرد زيست محيطي مهم در استان تبديل شود و پدافند غيرعامل منطقه نيز اين مساله را مورد بررسي و توجه قرار دهد. وي ادامه داد: خشكساليهاي دهه اخير تداوم توفانهاي شن و ذرات گرد و غبار را تا 167روز در سال افزايش داده و براي كاهش اثرات آن عزم جدي و هماهنگي بخشهاي مختلف سيستان و بلوچستان و نيز توجه ويژه سازمانهاي دست اندركار در مركز كشور به اين پديده بيش از پيش را مي طلبد. او اظهار داشت: براي تثبيت كانون شنهاي روان و پديده گرد و غبار در شمال استان( منطقه سيستان) تاكنون طرحهاي مختلفي از جمله ايجاد كمربندهاي سبز در شهرها، طرحهاي آبخيزداري، ايجاد مراتع و ايستگاههاي پايش هوا انجام شده است. شايانفر گفت: از آنجا كه منشا توفان شن در سيستان از كشور افغانستان است، رايزنيهاي بين المللي و همكاري في مابين دو كشور موجب مي شود تمهيداتي براي تثبيت شنهاي روان در محل خاستگاه توفان انديشيده شود. سرپرست اداره كل حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان نيز معتقد است پديده توفان و گرد و غبار منطقه سيستان از جمله آلاينده هايي است كه همه بخشهاي تاسيساتي، زيست محيطي، كشاورزي و صنعتي استان را متاثر كرده است. خسرو افسري افزود: وجود گرد و خاك، هواي شهر زاهدان را براي 160 روز طي سال گذشته تحت تاثير قرار داد و در اين مدت مطابق تحقيقات و استانداردهاي جهاني، هواي اين شهر مخاطره آميز و غير بهداشتي بود. وي ادامه داد: توفانهاي گرد و خاك غلظت آلودگي هوا را در زابل و زاهدان به دفعات به چند برابر استانداردهاي جهاني رساند. او گفت: انتشار ريزگردها در شرق و جنوب شرق كشور به ويژه در حوزه سيستان موجب نگراني است زيرا آثار زيانباري دارد اما مي توان از انتشار بيشتر آن جلوگيري كرد. وي افزود: همچنين اين مشكل در كانونهاي فرامرزي آسيبهايي به دنبال داشته لذا در اين رابطه تعامل و همكاري كشورهاي همسايه شرق ايران ضروري است. سرپرست اداره كل حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان مسووليتهاي دستگاههاي دست اندركار براي كاهش آثار زيان آور ريزگردها را مهم ارزيابي و بيان كرد: همكاريهاي بين سازمانها به كاهش آلاينده ها و صيانت از محيط زيست استان و تالاب هامون كمك مي كند. وي گفت: بايد متوليان، آژانسهاي بين المللي تحت نظر سازمان ملل از جمله undp را براي انجام فعاليتهاي بين المللي در اين زمينه حساس كنند تا بطور مشترك همكاري دوجانبه اي بين سازمان حفاظت محيط زيست ايران انجام گيرد. او تامين حق آبه زيست محيطي براي درياچه خشكيده هامون را از ديگر راهكارها براي جلوگيري از تبعات توفانهاي شن در سيستان برشمرد. مديركل اداره منابع طبيعي و آبخيزداري سيستان و بلوچستان نيز گفت: بادهاي 120 روزه سيستان و توفانهاي گرد و خاك مستمر در فصل تابستان باعث بروز پديده بيابانزايي در اين منطقه شده است. نبي ياري افزود: فقر منابع آبي به ويژه در كانونهاي جمعيتي، وزش توفانهاي شديد موسمي به نام بادهاي 120 روزه سيستان و تشديد فرسايش بادي و كاهش درصد رطوبت محيط در مناطق متاثر از آنها، سخت شدن شرايط زيستي و افزايش مهاجرت ساكنين مناطق بيابان بزرگترين مشكلات اين نهاد براي بيابانزدايي در منطقه سيستان است. وي ادامه داد: از سوي ديگر براي تكميل اقدامات بيابانزدايي در منطقه سيستان، پس از ريختن مالچ برروي شنهاي روان، بايد نهالكاري در محدوده مورد نظر انجام تا از حركت ماسه باديها جلوگيري شود. او اضافه كرد: متاسفانه كمبود آب و خشك شدن تالاب هامون از معضلات اساسي در زمينه مالچ پاشي و نهالكاري است، از اين رو طرحهاي بيابانزدايي تاكنون با موفقيت همراه نبوده است. وي گفت: زمان مناسب براي كاشت نهال پس از مالچ پاشي، آبان ماه است زيرا تابستان فصل بادهاي 120روزه سيستان مي باشد و آب مورد نياز نيز وجود ندارد. مديركل اداره منابع طبيعي و آبخيزداري سيستان و بلوچستان گفت: پارسال نزديك به 30 ميليارد ريال اعتبار از منابع ملي و استاني براي بيابانزدايي به منطقه سيستان اختصاص يافته است. وي افزود: اين ميزان اعتبار براي مراقبت و آبياري زمينهاي نهالكاري شده، نهالكاري جديد و ايجاد بادشكن در حاشيه مزارع هزينه شده است. او گستره زياد مناطق بحراني نسبت به كل مساحت استان در منطقه سيستان و كمبود اعتبارات را از ديگر مشكلات بيابانزدايي در اين منطقه عنوان كرد. به هر حال كارشناسان معتقدند آبگيري تالاب هامون و هورهاي داخل افغانستان از شدت گرد و غبار و توفانهاي شن و ماسه مي كاهد و حيات دوباره و رونق اقتصادي و اجتماعي و زيست محيطي را براي منطقه به ارمغان مي آورد.ك/4 7315 / 653

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 416]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

آبشارهای سانتريفيوژ بعدی در راه است
هامون خشكيد، شنها جولان مي دهند · هفتمين فروشگاه رفاه استان اردبيل در گرمي مغان افتتاح شد · پنج راهکار ساده و ممکن برای کاهش تاثیرات مخرب امواج موبایل؟ ...

گوناگون

گاز استیل بخریم یا گاز شیشه ای کدام بهتر است؟

راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ای...

گپ جی پی تی | چت جی پی تی فارسی آنلاین و رایگان

تفاوت فتوشاپ و ایلاستریتور: مقایسه دو ابزار قدرتمند طراحی ...

نکات مهم ایمنی هنگام خرید لوازم خواب نوزاد

راهنمای انتخاب و ابعاد فرش 4 متری (جامع) + نکات کلیدی

دیجیتون: دنیای سرگرمی و آموزش برای کودکان روی آیفون

نصاب کاغذ دیواری تهران | معرفی خدمات تخصصی و قیمت‌ها

کاربردی ترین راهنما چیدمان مبل [+ چیدمان مبل هفت نفره و ان...

نورد تیرآهن چیست + معرفی کاربرد، روش‌ها و انواع آن

لوازم یدکی هیوندای اصل را از کجا بخریم؟