علم ژنتيک جانوري و گياهي ايران در جهان موفقيت چشمگيري داشته است

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: تلفيق توان فناوري با پيشرفت هاي عرصه علوم زيستي در صورتي که به طور سازماندهي شده و با برنامه ريزي هاي مناسب انجام شود، مي تواند آغازگر مسيري براي رشد و توسعه علمي، اقتصادي و حتي افزايش قدرت سياسي يک کشور در جهان محسوب شود. همچنين شناخت کافي از وضعيت علم در ايران ، روند رشد و تعالي آن طي سال هاي اخير، دستاوردهاي فني و اقتصادي حاصل از اين فعاليت ها در کشور و مقايسه جايگاه کشورمان با ساير کشورهاي هم رديف و نيز کشورهاي پيشرو در اين زمينه مي تواند در جهت گيري هاي آينده و تصميم گيري براي تخصيص بودجه و امکانات کمک موثر بکند. يک عضو وابسته گروه علوم مهندسي فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران در زمينه بررسي وضعيت زيست فناوري کشور در سال هاي اخير با مقايسه وضعيت زيست فناوري ايران با ساير کشورها در عرصه جهاني به تبيين علم زيست فناوري و نقش آن در علوم مختلف پرداخته است. دکتر ابراهيم شيراني با اشاره به جايگاه زيست فناوري ايران در مقايسه با چند کشور خاورميانه به گزارشگر ايرنا گفت : ايران در مقايسه با بسياري از کشورهاي منطقه توانسته است در سال هاي اخير به پيشرفت هاي خوبي در زمينه زيست فناوري دست يابد و با ملاک قرار دادن تعداد کل مقالات مرتبط با زيست فناوري ، کشور روند رو به رشدي را در سال هاي اخير داشته است. شيراني تاکيد کرد: مقايسه با الگوهاي موجود در ساير کشورها نشان مي دهد که فقدان برنامه جامع براي تجاري سازي نتايج حاصل از تحقيقات در زيست فناوري، ضعف هاي موجود در زمينه حمايت از مالکيت فکري و ثبت اختراع و نيز کم بودن همکاري هاي بين المللي در زمينه زيست فناوري طي چند سال گذشته از جمله دلايلي است که به شکل بازدارنده بر ميزان ثمربخشي اين فناوري در کشور تاثير گذاشته است. با اين همه نبايد از نظر دور داشت که امکان مقايسه ايران با کشورهاي توسعه يافته در زمينه زيست فناوري خود گواه اين مدعا ست که دانشمندان زيست فناوري ايران توانسته اند در زمينه علم ژنتيک جانوري و گياهي به موقعيت هاي چشمگير در سطح جهاني دست يابند. مقايسه وضعيت گرايش هاي مرتبط با زيست فناوري در ميان 22 رشته متفاوت علوم انساني و طبيعي نيز بيانگر برجسته تر بودن اين فناوري در مقايسه با بسياري از رشته ها است. اين استاد مهندسي مکانيک دانشگاه صنعتي اصفهان با اشاره به اين که رتبه ايران در سال هاي اخير در مقايسه با ميانگين رتبه در بازه زماني 1996-2007 وضعيت مناسب تري دارد گفت: اين روند را مي توان اين گونه توجيه کرد که فعاليت هاي فناوري زيستي کشور و سياست گذاري هاي کلان عمدتا از سال هاي اوليه سده جديد ميلادي با تصويب سند ملي زيست فناوري آغاز شده و بديهي است در نظر گرفتن فعاليت هاي کم سال هاي قبل از آن ميانگين کل را نزول داده است. نظر به بررسي هاي انجام شده در زمينه وضعيت زيست فناوري تعدادي از کشورها توسعه يافته و در حال توسعه، اين طور به نظر مي رسد که به وجود آوردن محيط مناسب و مستعد براي رشد زيست فناوري در يک کشور وابسته به مجموعه عواملي است که به صورت زنجيره وار عمل کرده و نهايتا به توسعه روز افزونن اين فناوري مي انجامد. شيراني گفت: تمام کشورهايي که در راه توسعه و بنيانگذاري اين علم در کشور خود گام نهاده اند، ويژگي هاي مشترکي دارند که آنها را از کشورهايي که در سطح جهاني مطرح نيستند جدا مي کند. وي خاطر نشان کرد: اين نشانه ها شامل رشد سريع نيروي انساني متخصص در اين زمينه، افزايش ميزان شاخص هاي علمي پايه نظير مقالات و اختراعات، وجود قطب هاي بزرگ در زمينه علوم زيستي، رغبت و تمايل نهادهاي دولتي براي سرمايه گذاري موثر در اين زمينه و نيز اقبال عمومي در زمينه زيست فناوري است. با اين وجود مجموع اين شرايط براي بروز زيست فناوري به عنوان يک صنعت کافي نيست و نمي تواند معيار خوبي براي ارزيابي باشد. اگرچه کشور ما از کشورهايي که در سال هاي اخير در اين مسير قدم برداشته و اکثر شاخص هاي فوق را دارا ست ، با اين حال نيم نگاهي به کشورهايي که زيست فناوري را به عنوان يک موتور محرکه براي گرداندن چرخه هاي اقتصادي خود به کار گرفته اند وجود معيارهاي ديگري را نيز به عنوان پيش نياز رشد ضروري مي سازد. اين عضو وابسته علوم فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران گفت: اين معيارها مي تواند شامل وجود يک سيستم کارآمد براي انتقال فناوري ميان صنعت و دانشگاه، تعريف شفاف و دقيق اهداف زيست فناوري کشور براي اختصاص هدفمند و قابل کنترل بودجه هاي دولتي به اين مقوله و وجود انگيزه براي به جريان انداختن سرمايه گذاري هاي خطرپذير براي پشتيباني در مراحل اوليه رشد باشد. شيراني توجه بيشتر به سياستگذاري زيست فناوري در صنايع و زمينه هاي مستعد پر رونق کشور را يکي از راهکارهاي لازم براي توسعه بيشتر و ارتقاي جايگاه زيست فناوري در ايران عنوان کرد و گفت: در زمينه صنايع نفتي مي توان به روش هاي ازدياد برداشت از مخازن و افزايش بازدهي مخازن نفتي از طريق تزريق ميکروبي اشاره کرد. شيراني با اشاره به اين که ايران در زمينه دامپروري داراي مزيت هاي زيادي است و تقريبا تمام دام هاي ارزشمند در کشور قابل پرورش هستند گفت: اين مزيت، صنعت دامپروري را در زمره صنايع پر درآمد و اشتغال زا در کشور قرار داده است. وي خاطر نشان کرد: طبق آمارهاي رسمي سهم بخش دامپروري در توليد ناخالص ملي حدود 11 درصد است و چناچه نقش اين حوزه را در تامين عمده نيازهاي غذايي و پروتئيني کشور در نظر بگيريم، نقش و اهميت استراتژيک آن بيش از پيش مشخص مي شود. از طرف ديگر توجه به اقيانوس ها و آب هاي سطح زمين که محيط هاي مناسبي براي مطالعات ارگانيسم هاي زنده محسوب مي شوند گوياي اين واقعيت است که علوم جديد نظير زيست فناوري آبزيان افق هاي بسياري براي رشد و توسعه پيش روي خود دارد. به طور کلي ايران به لحاظ شرايط جغرافيايي و استراتژيکي توانمندي هاي زيادي براي سرمايه گذاري هدفمند با رويکرد زيست فناوري در زمينه هاي متفاوت دارد. استفاده از اين روش در کشورهايي نظير تايوان که جزو پيشگامان عرصه زيست فناوري هستند نيز ديده مي شود که اولويت هاي خود را برا اساس نيازها و توان هاي منطقه اي تعريف کرده اند. براي مثال بنگاه هاي زيست فناوري در تايوان در زمينه هاي کاربرد گياهان دارويي چيني يا داروهاي موثر در بيماري هاي بومي نظير سرطان کبد يا امراض معده سرمايه گذاري کرده اند. دکتر شيراني استفاده از پتانسيل هاي موجود براي توسعه اقتصادي و حضور در بازارهاي جهاني را راهکار ديگري براي توسعه بيشتر و ارتقاي جايگاه زيست فناوري در ايران عنوان کرد و گفت: با وجود تلاش گسترده محققان ايراني و تمايل دولت براي سرمايه گذاري و حمايت صنايع مرتبط با زيست فناوري رويکرد اقتصادي اين فناوري در کشور چندان مورد توجه نبوده است. وي خاطر نشان کرد: عدم توجه به قوانيني نظير مالکيت فکري و ثبت اختراع جهاني که گام موثري در اقتصادي کردن تلاش هاي علمي دانشمندان زيست فناوري است، باعث شده که ايران سهم ناچيزي از بازارهاي جهاني را در اين زمينه به خود اختصاص دهد. اين عضو فرهنگستان علوم افزود: در اين راستا فعاليت هايي به تازگي آغاز شده است که در صورت همسو بودن با جذب سرمايه گذاري ها مي تواند در آينده نزديک ايران را به عنوان يکي از کشورهاي مطرح در عرصه زيست فناوري مطرح کند. شيراني تاکيد کرد: پيدا کردن شريک هاي مطرح بين المللي براي مبادلات علمي، پژوهشي و فناورانه در زمينه زيست فناوري و انعقاد معاهده هاي همکاري در سطوح دانشگاهي، دولتي و يا بين شرکت هاي همتا با کشورهايي که تجربه و تخصص هايي را در زمينه زيست فناوري کسب کرده اند مي تواند به هدفمند کردن سرمايه ها و تخصص نيروي انساني به کار گرفته شده در بنگاه هاي زيست فناوري کمک شايان کند. وي اختصاص بودجه قابل توجه، معين و شفاف توسط دولت عمدتا براي راه اندازي و پشتيباني صنايع و زيرساخت هاي زيست فناوري را از ديگر راهکارهاي لازم براي توسعه و ارتقاء جايگاه زيست فناوري در کشور عنوان کرد. اين استاد دانشگاه صنعتي اصفهان گفت: علاوه بر قابل توجه بودن بودجه ها در سال هاي اوليه رشد يک کشور در زمينه زيست فناوري، مشخص بودن اولويت هاي زيست فناوري نيز از اهميت به سزايي برخوردار است تا امکان کنترل و ارزيابي هزينه ها را به متخصصان و صاحبنظران بدهد. وي با تاکيد بر اين که داشتن ساختار حمايتي منسجم از بنگاه ها و موسسات نوپاي زيست فناوري از وظايف دولت در تقويت بنيان زيست فناوري کشور است، افزود: با اين وجود اين نکته حائز اهميت است که در اکثر کشورهاي توسعه يافته نقش دولت تنها در سال هاي اوليه رشد و پايه گذاري زيست فناوري محسوس است و تداوم پيشرفت هاي زيست فناوري در سال هاي بعد عمدتا با استفاده از توان شرکت ها و موسسات خصوصي يا نيمه خصوصي صورت مي گيرد. وي ايجاد شرايط مناسب در کشور براي استفاده از دانشمندان ايراني خارج از کشور را يکي ديگر از راهکارهاي لازم براي ارتقاء جايگاه زيست فناوري کشور عنوان کرد و گفت: استفاده از دانشمندان ايراني مقيم کشورهاي توسعه يافته و تعريف پروژه هاي مشترک در زمينه هاي جديد زيست فناوري عامل ديگري براي حضور در عرصه جهاني است. لزوم گسترش حق مالکيت فکري و معنوي به عنوان راهکاري براي توسعه بيشتر و ارتقاء جايگاه زيست فناوري کشور است .عضو گروه علوم مهندسي فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران در اين زمينه مي گويد: کشور ما در زمينه فناوري هاي زيستي داراي پيشرفت هاي چشمگيري در دهه اخير بوده است. با اين وجود سير اين موفقيت ها و پيشرفت ها در زمينه هاي مختلف زيست فناوري به يک اندازه نبوده است. اين عضو وابسته گروه علوم فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران افزود: با وجود توانايي ها و پتانسيل هاي فراواني که در نتيجه وجود متخصصان و منابع انساني و غير انساني در زمينه هاي زيست فناوري کشاورزي يا صنعت در کشور وجود داشته است، سرعت رشد اين زمينه ها به اندازه شاخه هايي نظير زيست فناوري پزشکي و دارويي نبوده است. شيراني خاطر نشان کرد: نقش دستگاه هاي نظارتي و سياستگذاري در هدفدار کردن جهتدار کردن و تشويق توانايي هاي ملي در زمينه هاي اقتصادي، فرهنگي و علمي امري است که تاثير مستقيمي بر تقويت چنين ساختارهايي خواهد داشت. وي گفت: از طرف ديگر تقويت نيروهاي تخصصي و نظام بخشي به قوانين در ارگان هايي که در زمينه پشتيباني فعاليت هاي زيست فناوري دخالت دارند نيز گام موثري در جهت سرعت بخشيدن و رشد دستاوردها در اين حيطه است. شيراني تاکيد کرد: توجه به اين امر مشکلات ناشي از عدم حرکت دوشادوش موسسات پشتيباني و نظارتي با مراکز تحقيقاتي و پژوهشي در اين زمينه را کاهش خواهد داد. علمي**2038**1544

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 439]