اراك؛ شهري اسير در سرپنجه آلودگي هوا

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: اراك؛ شهري اسير در سرپنجه آلودگي هوا
اراك - شهر اراك تا 50 سال قبل يكي از باغ شهرهاي زيبا و مصفا با رايحه هوايي دلپذير و پاك بود كه اين روزها در سرپنچه چالشي بزرگ به نام "آلودگي هوا" اسير شده است.

اراك با قدمتي بيش از 200سال، يكي از يادگارهاي دوران قاجاريه است كه به دليل توسعه نامتوازن و نبود تناسب بين رشد اركان توسعه در عنفوان جواني، پيري و فرتوتي را تجربه كرده و با چالش هاي جدي در آلايندگي منابع پايه آب، هوا و خاك مواجه است.

اين واقعيتي تلخ است كه "باغ شهر" زيباي اراك امروز به شهر آلوده اي تبديل شده كه در سايه برخي بي برنامگي ها و نبود نقشه جامع و متوازن توسعه، حالتي كاريكاتوري به خود گرفته و ساكنان آن هر روز قربانيان خاموش آلاينده ها هستند و سلامت آنان در معرض تهديد جدي است.

شهر اراك در فرآيند رشد صنعتي و فناوري ماشيني در اوايل دهه ۴۰ ، در رقابتي ناموزون با بخش هاي ديگر توسعه، راهي را آغاز كرد كه امروز به مقام نخست تنوع توليدات صنعتي، رتبه دوم صنايع مادر تخصصي و مقام سوم صنعت كشور انجاميده، اما در سايه بي توجهي به ساير بخش ها،چالش هاي زيست محيطي، رشد ناموزون تركيب جمعيت شهري، عقب ماندگي حوزه فرهنگ و زيرساخت هاي رفاهي، شهري و كشاورزي را در مقايسه با صنعت، با خود يدك مي كشد.

اراك امروز به عنوان يكي از هشت شهر آلوده و شناسنامه دار كشور شناخته شده كه مردم آن هر بامدادشان را با آسماني تيره آغاز مي كنند و بي هيچ گناهي، وام دار ميراثي نامبارك به نام "آلودگي هوا" هستند كه ترميم و مهار آن نيازمند توجه جدي دولتمردان و كسب امتيازات و اعتبارات خاص است.

برچسب "آلودگي هوا" براي استان مركزي كه سومين رتبه تنوع زيستي كشور را دارد و از نظر موقعيت جغرافيايي وظرفيت هاي گردشگري، كشاورزي و فرهيخته پروري، شهرتي خاص دارد برازنده نيست و بايست در سايه همت همگاني، تدابير كارآمد بازدارنده و برنامه اي جامع، از روند رو به رشد اين پديده مخرب در آن جلوگيري شود.

كارشناسان و دست اندركاران زيست محيطي استان مركزي بر اين باورند كه آلايندگي هواي اراك در دهه هاي اخير نشان از سهل انگاري و رعايت نشدن استانداردهاي جهاني در استقرار صنايع و مهار منابع آلاينده ترافيكي و صنعتي دارد و نكته دردآور در اين خصوص اين است كه هنوز تحقيق جامع علمي از آثار زيان بار آلودگي هوا بر سلامت شهروندان اراكي انجام نشده است.

آنان معتقدند: اگرچه در دولت هاي نهم و دهم با تصويب طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك نخستين گام براي مهار هيولاي آلودگي هوا در اين شهر برداشته شده، اما با تخصيص لاك پشتي اعتبارات آن نمي توان روند رو به رشد بيماري هاي سرطاني و آلرژي ها را مهار كرد.

به گفته كارشناس دفتر پايش آلودگي هواي اداره كل حفاظت محيط زيست استان مركزي، شهر اراك در سه ماهه اول امسال 27 روز كيفيت هواي ناسالم داشته كه 25 روز آن با شرايط هشدار و دو روز با شرايط اضطرار بوده است.

"مهدي مصطفوي" افزود: سه روزاز ايام ناسالم امسال در فروردين ماه،10 روز در ارديبهشت ماه و 14 روزدر خرداد ماه ثبت شده است.

وي بيان كرد: سال گذشته نيز شهر اراك 185 روز را با كيفيت هواي ناسالم سپري كرده، در حالي كه طبق استانداردهاي جهاني بين يك تا چهار روز هوا در شرايط هشدار مي تواند سلامت مردم را به خطر بيندازد.

يكي ديگراز كارشناسان دفتر پايش آلودگي هواي اداره كل حفاظت محيط زيست استان مركزي توضيح داد: در شرايطي كه هواي اراك حاوي فاكتورهاي سمي و خطرآفرين براي سلامت مردم است، بايد در روزهايي كه غلظت آلاينده هاي هوا افزايش مي يابد طبق دستورالعمل حفاظت محيط زيست كشور، براي اعمال 10 اقدام اصلاحي و بازدارنده در كميته هماهنگي و نظارت مواقع اضطراري آلودگي هواي استان مركزي تصميم سازي شود.

"عليرضا محرابيان"، زوج و فرد كردن تردد خودروها، تامين و الزام سوخت گاز صنايع آلاينده، جلوگيري از تردد خودروهاي فرسوده در سطح شهر، تعطيلي مدارس و ادارات دولتي را از مواردي دانست كه در اراك به ندرت جديتي در عملياتي شدن آن وجود دارد.

مديركل حفاظت محيط زيست استان مركزي نيز گفت: عامل 50 درصد از آلودگي هواي اراك تردد خودروها و تنگناهاي ترافيكي است و استقرار صنايع آلاينده متعدد در حاشيه اين شهر نيز با سهم 40 درصدي و منابع گرمايشي خانگي و تجاري با سهم يك درصدي نفس ساكنان اين شهر را به شماره انداخته است.

"امير انصاري" افزود: "دي اكسيد گوگرد" ،"ذرات معلق"، "ازن"، "فلوئور" ، "منواكسيد كربن" و "بخارات سمي" متعدد از مهمترين تركيبات اصلي آلايندگي هواي اراك است.

وي يادآور شد: محصور بودن اراك از سه طرف با ارتفاعات و از يك سو همجواري با كوير ميقان كه موجب ايستايي هوا و ماندگاري آلاينده ها بر اين شهر مي شود، عاملي طبيعي در تشديد آلودگي هواي اين شهر است، ضمن آنكه بادهاي غالب، آلايندگي صنايع را به سطح شهر هدايت مي كنند.

مديركل حفاظت محيط زيست استان مركزي خاطر نشان كرد: با وجود پيگيري هاي متعدد شهر اراك در برنامه هاي توسعه دوم، سوم و چهارم از اعتبارات آلودگي هوا محروم بود، اما سرانجام با توجه دولت نهم، طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك در سال 86 در هيات دولت تصويب شد و فرامين و برنامه هاي اصلاحي و بازدارنده از مخاطرات آلودگي هواي اراك با اعتبارات خاص كليد خورد.

انصاري ادامه داد: اگرچه تاكنون تنها 10 درصد از اعتبارات 245 ميليارد ريالي اين طرح جامع توسط دولت تخصيص يافته، اما شكل گيري كارگروه ويژه استاني و كميته هاي كارشناسي ذيل آن موجب شده كه نقشه راه در شناخت چالش ها و ارائه راهكارهاي كليدي حوزه ترافيكي، صنعت، فرهنگ سازي، راهبري سوخت و فضاي سبز شكل بگيرد و دستاوردهاي خوبي داشته است.

وي خاطرنشان كرد: ساخت سه تقاطع غيرهم سطح در نقاط كور ترافيكي شهر، از دستاوردهاي خوب طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك است كه با روان سازي ترافيك تاثيرات خود را به تدريج بر بهبود آلايندگي هوا خواهد گذاشت.

مديركل حفاظت محيط زيست استان مركزي عنوان كرد: ايجاد يكهزار هكتار فضاي سبز شهري از ديگر برنامه هاي سند كاهش آلودگي هواي اراك است كه آسيب شناسي بخش هاي عملياتي نشده آن با تشكيل كميته اي نظارتي در دست پيگيري است.

انصاري يادآور شد: درحال حاضر نقاط دهگانه در بافت شهري اراك براي توسعه فضاي سبز هدفگذاري شده و قرار است با محوريت دفتر فني استانداري مركزي امسال با اعتبارات چهار ميليارد ريال اين طرح مهم در حاشيه كمربندهاي ترددي شمالي و جنوبي و كوه مستوفي اراك آغاز شود.

وي توضيح داد: بر اساس مصوبات سفر سوم هيات دولت به استان مركزي، قرار شده تا تخصيص اعتبارات براي طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك كه از سال 86 تا 90برنامه ريزي شده بود تا پايان برنامه پنجم توسعه هر ساله با تخصيص يك پنجم اعتبارات پابرجا باشد كه اين نيز هديه اي از سوي دولت به مردم اراك است.

وي اضافه كرد: در سال 90 نيز سند جامع كاهش آلودگي هواي هشت كلان شهر كشور در هيات دولت تصويب شد كه اراك نيز يكي از آن ها است و محوريت آن ساماندهي خودروهاي فرسوده، اصلاح ساختار سوخت، ارتقاي ناوگان عمومي حمل و نقل و فرهنگ سازي است.

مديركل حفاظت محيط زيست استان مركزي، مصوبات سفرهاي استاني دولت نظير انتقال مشاغل آلاينده به شعاع 30 كيلومتري از اراك، انتقال مشاغل مزاحم و آلاينده از بافت شهري به شهرك هاي صنعتي در خارج حريم شهر، تعطيلي واحد قديم شركت آلومينيم سازي و انتقال واحد پخت آند آن و تغيير سوخت نيروگاه حرارتي شازند را از تصميمات اثرگذار و مهم دولت عنوان كرد كه عملياتي كردن كامل آن ها، نيازمند همكاري همه بخش ها و نهادها است.

انصاري بيان كرد: يكي از مشكلات مهم، كم رنگ بودن مسووليت پذيري و مشاركت صنايع در حفظ محيط زيست و رفع آلايندگي هاست و براي استان مركزي با دوهزار و 700 واحد توليدي و صنعتي بيش از 195واحد آلاينده قابل قبول نيست كه امسال پنج واحد خود را ملزم به ارائه مدارك و مستندات خود اظهاري پايش دانسته اند.

وي بيان كرد: تا ديدگاه صاحبان صنعت، مردم و مسوولان استان با اهداف مديريت زيست محيطي و برنامه هاي توسعه محور همسو نباشد، اثرگذاري طرح هاي جامع كاهش آلودگي هوا در اراك در حد انتظار نخواهد بود.

نماينده مردم اراك، كميجان و خنداب در مجلس شوراي اسلامي نيز در اين خصوص گفت: هواي پاك بزرگترين سرمايه محسوب مي شود، ولي متاسفانه در نبود برنامه ريزي و مديريت اقتصادي صحيح، قرباني شده و سلامت منابع انساني، (موتور محركه و مغز متفكر توسعه) را در اراك به خطر انداخته است.

"عباس رجايي" افزود: سهل انگاري مجامع علمي و تحقيقي كشور و استان مركزي در آناليز منابع آلايندگي هواي اراك و ميزان تاثير گذاري برنامه هاي اجرايي از ضعف هايي است كه بايد با تدبير تصميم سازان محلي و كشوري رفع شود.

وي تصريح كرد: مطالعات بيانگر آن است كه ريزگردها حدود 20 تا 30 درصد آلاينده هاي هواي اراك را تشكيل مي دهند كه بخشي از آن ناشي از مجاورت اين شهر با تالاب كويري ميقان و بخش ديگر نيز به صورت مقطعي از مناطق جنوبي و غربي به اين شهر وارد مي شوند.

نماينده مردم اراك، كميجان و خنداب در مجلس شوراي اسلامي ادامه داد: 30 تا 35 درصد آلايندگي هواي اراك نيز به خاطر سوخت هاي فسيلي و تردد خودروهاي عمومي و شخصي و سنگيني ترافيك است كه به صورت دي اكسيد گوگرد، منواكسيد كربن و غيره در هوا منتشر مي شود.

رجايي يادآور شد: اگرچه وجود صنعت امتيازي افتخارآميز در عرصه اقتصاد اراك است، اما برخي از صنايع آلاينده و غيرمسوول با فن آوري فرسوده و قديمي هر روز حجم عظيم گازهاي سمي را در فضاي اين شهر منتشر مي كنند و بدون آنكه مسووليت پذيري داشته باشند، سهمي بزرگ در ناسالم شدن هوا دارند.

وي اضافه كرد: بخش توليد بايد سهم خود را در حوزه اجتماعي و زيست محيطي شهر اراك بپردازد و توليد به قيمت تهديد سلامت مردم ارزش بالايي ندارد.

نماينده مردم اراك، كميجان و خنداب در مجلس شوراي اسلامي اظهار كرد: براي مهار آلايندگي و جلوگيري از قرار گرفتن هواي شهر اراك در شرايط هشدار و اضطرار بايستي مجموعه مديريت اجرايي شهر دست به دست هم داده و برنامه ها و تصميمات موثري را در جمع آوري خودروهاي فرسوده، افزايش سوخت گاز، بهبود مديريت مصرف انرژي خانگي و اداري، ساماندهي واحدهاي صنعتي آلاينده و جلوگيري از استقرار واحدهاي جديد در حريم شهري اراك اتخاذ و اجرايي كنند.

رجايي افزود: تصويب طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك در دولت نهم اقدامي مترقي است اما نحوه اجرايي شدن آن، نظارت كارآمد و اثرگذاري برنامه ها بر مهار آلايندگي آن مهم است كه در شش سال گذشته در حد انتظار نبوده است.

وي گفت: يكي از مباحثي كه بايد به صورت جدي و ريشه اي در كارگروه ويژه دولت براي آلودگي هواي اراك براي آن تصميم سازي شود، اصلاح ساختار مشكل دار و فرسوده صنايع آلاينده حاشيه شهر اراك است و بايد ضوابط سخت گيرانه و بدون هرگونه ملاحظه منطبق با استانداردهاي جهاني براي آنها پيش بيني و اجرايي شود.

نماينده مردم اراك، كميجان و خنداب تاكيد كرد: مجلس و دولت تصميمات موثري را در حوزه مديريت تالاب هاي كويري و مباحث جغرافيايي و آب و هواي طبيعي دارند و مسوولان اراك با توجه به مجاورت اين شهر با كوير ميقان، بايد با حساسيت آن را دنبال كنند.

رجايي گفت: سازمان حفاظت محيط زيست كشور موظف شده تا طبق كنوانسيونهاي بين المللي و برنامه جامع عملياتي، در كاهش حجم ريزگردهاي وارداتي مشاركت كند.

وي ادامه داد: روند رو به رشد آلودگي هواي اراك زنگ خطري جدي است كه بايد مسوولان را مجاب كند تا در ساماندهي ناوگان عمومي و شخصي و مديريت سوخت هاي پاك و دوگانه سوز كردن خودروها اين شهر را در اولويت قرار دهند.

استاندار استان مركزي نيز در خصوص آلودگي هواي اراك گفت: مديريت و مهار آلودگي هواي اراك اولويت كاري مسوولان ارشد استان مركزي است و در تمامي سطوح ملي پيگيري و رايزني براي رفع ريشه هاي اين چالش بزرگ جريان دارد.

"علي اكبر شعباني فرد" مصرف سوخت هاي فسيلي توسط صنايع بزرگ آلاينده اراك را يكي از منشاءهاي آلودگي هوا دانست و افزود: تامين بخشي از برق كشور توسط نيروگاه حرارتي شازند افتخاري ملي است اما تصميم سازان كلان همانطور كه در سياست هاي سفرهاي استاني درج شده، بايد تبديل سوخت اين واحد به گاز را جدي بگيرند.

وي بيان كرد: بيشتر معابر اصلي شهر اراك تنگ و قديمي است كه سرعت بخشي در بازگشايي اين معابر و روان سازي تردد خودروها و ترافيك به عنوان يك سياست راهبردي مهم توسط شهرداري اراك هدفگذاري شده و درحال انجام است.

استاندار استان مركزي تصريح كرد: طرح هدايت پساب هاي سرگردان اراك به كويرميقان ، توسعه فضاي سبز و تغذيه سفره هاي آب زيرزميني از طرح هاي مهم در دست پيگيري است كه ظرف سال هاي آينده در مهار ريزگردها و تلطيف هواي اراك نقش به سزايي خواهد داشت.

شعباني فرد اضافه كرد: در طرح جامع كاهش آلودگي هواي اراك توسعه يكهزارهكتاري فضاي سبز اراك هدفگذاري شده اما با حضور كارشناسان كشوري طرحي بزرگ براي توسعه شش هزار هكتاري فضاي سبز و تبديل اراك به باغچه سبز و با آلودگي هواي كمتر در دراز مدت ديده شده است.

كارشناسان بهداشتي و درماني استان مركزي از سوي ديگر با ابراز نگراني جدي از روند رو به رشد آلودگي هواي اراك خواستار شرايط و نگاه ويژه براي مهار اين منبع تهديد سلامت شهروندان شدند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي اراك مي گويد: با هر موج آلودگي هوا مراجعه به مراكز درماني اراك با مشكلات حاد تنفسي نسبت به روزهاي سالم 10 درصد افزايش مي يابد.

دكتر "محمد جماليان" افزود: آلودگي هوا تاثير مستقيمي بر سلامت شهروندان، بويژه افراد دچار نقص ايمني بدن، سالمندان، كودكان و زنان باردار دارد.

وي توضيح داد:افزايش غلظت آلاينده هاي ذرات معلق، دي اكسيد گوگرد،منواكسيد كربن و دي اكسيد نيتروژن در هواي اراك به صورت لحظه اي آثار سوء خود را بر سلامت شهروندان به جا مي گذارد و استمرار آن بسيار نگران كننده است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي اراك بيان كرد: افرادي كه دچار بيماري زمينه اي تنفسي هستند، در روزهايي كه غلظت آلاينده ذرات معلق بيش از حد استاندارد زيست محيطي است دچار مشكل حاد تنفسي شده و بايد براي جلوگيري از اين عارضه از حضور در اماكن عمومي خودداري كنند.

وي گفت: كودكان نيز به دليل اينكه ساختار دستگاه تنفسي آنان بطور كامل تكامل نيافته در مواجهه با هواي آلوده بويژه با غلظت بالاي ذرات معلق، دچار مشكل تنفسي مي شوند.

دكتر جماليان اضافه كرد: ورزشكاران بايد از فعاليت هاي ورزشي در روزهاي آلوده بپرهيزند زيرا با افزايش حركت، بدن به اكسيژن بيشتري نياز دارد و تنفس در هواي آلوده علاوه بر انباشت ذرات معلق در ريه، روند اكسيژن رساني كافي در خون و بافت ها را نيز مختل مي كند.

وي يادآور شد: بالا رفتن غلظت آلاينده دي اكسيد گوگرد در هوا علاوه بر اينكه در تركيب با رطوبت،خورندگي اشيا را به دنبال دارد در بدن نيز باعث كاهش جذب اكسيژن مي شود.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي اراك عنوان كرد: افزايش غلظت آلاينده منواكسيد كربن در هوا اثر مستقيم بر فرآيند سوخت و ساز سلول هاي بدن دارد و با كاهش سطح دسترسي سلولي به اكسيژن به بافت سلولي آسيب هاي جدي وارد مي شود.

دكتر جماليان مسموميت پيشرفته با گاز منواكسيد كربن را موجبات كاهش كارايي مغز دانست وگفت: بالا رفتن غلظت اين آلاينده در هوا موجب بروز احساس خستگي و عصبانيت در افراد مي شود.

وي تاكيد كرد: خوردن غذاهاي حاوي آنتي اكسيدان و ويتامين ها بويژه سبزيجات و ميوه هاي تازه و رنگي در روزهاي آلوده بسيار مفيد است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي اراك همچنين نسبت به نوشيدن زياد آب و مايعات تاكيد كرد و گفت: آب موجب رقيق شدن خون و دفع بيشتر سموم توسط كليه ها مي شود و در روزهاي آلوده تاثيرات زيادي در حفظ سلامت افراد دارد.

رييس مركز بهداشت استان مركزي نيز گفت: در ارديبهشت امسال شاخص آلودگي هواي اراك تا 12 برابر حد مجاز نيز افزايش يافت كه با بررسي هاي انجام شده آمار مراجعه بيماران تنفسي به بخش اورژانس مراكز درماني در سه روز متوالي تاچهار برابر روزهاي ديگر بالا رفت.

دكتر "بابك عشرتي" ميانگين مراجعه با مشكلات تنفسي و ريوي در ارديبهشت ماه امسال به مراكز درماني اراك را روزانه دو و نيم نفر و در كل ماه 76 نفر عنوان كرد و گفت: در سه روز آلوده اخير 29 بيمار با مشكل ريوي و تنفسي به بخش هاي اورژانس اين شهر مراجعه داشتند.

وي اظهار كرد: ميانگين مراجعه اورژانسي بيماران قلبي به مراكز درماني اراك نيز در ارديبهشت ماه 256 نفر و در سه روز آلوده اخير 29 نفر بوده است.

رييس مركز بهداشت استان مركزي تصريح كرد: افزايش مراجعه بيماران تنفسي و قلبي به مراكز درماني، پيامي بسيار تلخ است كه مسوولان و برنامه ريزان كشوري بايد آن را بشنوند و چاره عملي براي آن بينديشند.

كارشناسان و دست اندركاران توسعه شهري، اجتماعي و بهداشتي استان مركزي بر اين باورند كه شهر اراك به عنوان مركز استان مركزي با بيش از 600 هزار نفر جمعيت امروز به صورت اورژانسي نيازمند مدد مسوولان كشور است تا ساختارهاي بيمار خود را ترميم كرده و جراحات زيست محيطي متعددش را التيام بخشد.

آنان مي گويند: توسعه همه جانبه اين شهر به لحاظ موقعيت منحصر به فرد ژئوپلتيكي اجتناب ناپذير است، اما با ساختاري بيمار، منابع پايه آلوده، بويژه هوا، ادامه اين روند در قلب ايران اسلامي امكان پذير نيست.

آنان افزودند: چاره گشايش معماي سربه مهر آلودگي هواي اراك شناخت ماهيت علمي عوامل، برنامه ريزي، بسيج امكانات و مشاركت و تعامل حوزه دولتي و خصوصي در اصلاح كالبد بيمار توسعه شهري و ايجاد توازن بين اركان توسعه اي اين خطه است.ك/4

560/559 //1770

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80198439

دوشنبه|ا|5|ا|تير|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]