واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > بخشایشی، احمد - ساختار نظام بین الملل مبتنی بر نگاه نقد گونه به انصاف نزدیکتر است. میتوان نظام بینالملل را نقد کرد. لیکن نگاه ساختارشکنانه به آن را نمیتوان به نتیجه رساند. چون نظام بینالملل اولا حاصل جمع معدل روابط خارجی کشورهای مختلف در بستری از کنشها و واکنشهاست. ثانیا بقای نظام بینالملل متوقف بر حضور و ظهور نظم بینالملل است و نظم بینالملل دستاورد کنگرهها و کنفرانسهای بینالمللی میباشد. همانگونه که نظم داخلی در یک کشور توسط پارلمانها مدیریت میشود و ضمانت اجرایی آن هم به صورت اقتدار سلسله مراتبی تامین میشود، نظم بینالملل هم حاصل تلاش کنفرانسهای بینالمللی است. اگر چه از لحاظ ضمانت اجرایی بین نظم داخلی در یک کشور و نظم بینالملل در جهان تفاوتهای محسوسی وجود دارد. هر دو تابع یک سلسله مراتب و به صورت هرمی هستند: نگاهی اجمالی به نظم بینالملل از 1815 به بعد میتواند راهگشا و ثمربخش باشد. بهدنبال وقوع انقلاب فرانسه که انقلابی حداکثری و نه حداقلی بود، پادشاهان اروپا تصمیم گرفتند به هر نحوی از دستاوردهای انقلاب فرانسه که لیبرالیسم و جمهوریت در قالب ناسیونالیسم عقلانی بود، جلوگیری به عمل آورند، ناسیونالیسم در دو بستر خودنمایی میکند؛ الف: ناسیونالیسم احساسی که در بردارنده ملیتگرایی افراطی، قومپرستی و نژادپرستی است و شاهد برآن آیهای از قران است که الهکم التکاثر، حتی زرتم المقابر، یعنی برخی از افراد زمان پیامبر بر تعداد قبور خود، بر قبیله خود و بر نژاد خود افتخار میکردند و آن را مایه مباهات میدانستند که چون تعداد افراد قبیلهشان به همراه تعداد مردگانشان بیشتر است، پس باید مورد احترام بیشتری در جامعه باشند. ب: ناسیونالیسم عقلانی که در چارچوب دفاع مشروع از ملت، وطن و وطنپرستی خود را نشان میدهد و وطنپرستی را به عنوان جزئی از ایمان مورد ستایش قرار میدهد. به هر حال کاسترگا وزیر خارجه وقت انگلیس با تشکیل کنگره وین در 1815 و با جمعآوری ابرقدرتهای آن زمان یعنی انگلیس، روسیه، پروس و اتریش توانست دو اصل را در کنگره به تصویب برساند: الف: اصل موازنه قوا، ب: اصل کنسرت اروپایی، هدف کنسرت اروپایی آن بود که انقلاب فرانسه بهطور دسته جمعی مهار و کنترل کند و دستاورد آن را محدود سازد و هدف اصل موازنه قوا که ترسیمگر آن انگلیس بود، اینکه از طریق ایجاد منازعه در زمین بین کشورهای روسیه و اتریش و اتریش و پروس قدرتهای آنها را به اضمحلال برده و انگلیس بهعنوان یگانه ابرقدرت حاکم بر دریا بدون رقیب باقی بماند. بههر حال دستاورد کنگره وین از سال 1815 تا 1914 بر جهان حاکمیت داشت. به دنبال وقوع جنگ جهانی اول و کشته شدن عدهای بیشمار طی جنگ، نظم تکثر قدرت با تشکیل جامعه ملل از سال 1918 تا 1940 جهان را در حاکمیت خود داشت و آن را اداره میکرد. بهدنبال قدرت گرفتن هیلتر و نظام فاشیستی وی این نظم دچار چالش واقع شد و در نتیجه جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست و در نتیجه این جنگ حدود 15 میلیون انسان به دلایل گوناگون از بین رفتند. ابرقدرتهای آن زمان بهدنبال معاهده سانفرانسیسکو در 1944 بدین نتیجه رسیدند که باید نظمی نو بر جهان حاکم گردد و آن نظم، نظام دو قطبی بود. از سال 1944 تا 1962 یعنی قضیه خلیج خوکها در کوبا نظم دوقطبی منعطف در سایه هامش سازمان ملل متحد خودنمایی میکرد و از سال 1962 تا 1990 یعنی زمان به موزه پیوستن ابرقدرت شرق را تحت عنوان نظم دو قطبی غیرمنعطف میشناسیم. به دنبال سقوط شوروی سابق ایالاتمتحده آمریکا نظم جدیدی با عنوان نظم نوین جهانی را در سال 1990 اعلان کرد و سایه حاکمیت این نظم تا سال 2001 استمرار داشت. اصول قراردادی نظم نوین جهانی عبارت بودند از الف: رهبری آمریکا بر جهان، ب: ائتلاف جهانی علیه تروریسم، ج: ائتلاف جهانی علیه تسلیحات کشتار جمعی د: اصل اعتدال در روابط شمال - جنوب. به دنبال هجوم ایالاتمتحده به منطقه خاورمیانه و اشغال افغانستان تحت لوای ائتلاف جهانی علیه تروریسم و سپس اشغال عراق با عنوان ائتلاف جهانی علیه تسلیحات کشتار جمعی در سال 2003، نظم حاکم بر روابط بینالملل با عنوان نظم یکجانبهگرایی ارشادی معروف شد و از سال 2003 تاکنون که جورج بوش اروپا را بهواسطه مخالفت بعضی از کشورهای اروپایی با سیاستهای یکجانبهگرایانهاش مورد نقد قرار میدادند و جورج بوش هم در مقابل، اروپا را به پیر و جوان تقسیم کرده و آنها را مجبور به اطاعت از سیاستهای آمریکا کرد، نظم یکجانبهگرایی دستوری بهعنوان نظم حاکم بر روابط بینالملل ظهور یافت. با عنایت به اینکه گذشته پلی است به سوی آینده و اینکه کشورها از تاریخ و گذشته خود درس و عبرت میآموزند، آیا میشود ساختارشکنانه، نظام بینالمللی را که حاصل کنگره و کنفرانسهای بینالمللی است، مورد تهدید قرار داد یا اینکه با نقد و انتقاد تدریجی میتوان زمینه را برای افکار عمومی و نفوذ تدریجی خود در سلسله مراتب هرموار نظام بینالملل آماده کرد، کدام بهتر است؟
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 195]