سفر كپسول فضايي دراگون، آغازگر عصر نوين فضايي است رويايي كه دنيا را متحول كرد

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: سفر كپسول فضايي دراگون، آغازگر عصر نوين فضايي است رويايي كه دنيا را متحول كرد
جام جم آنلاين: ايلان ماسك (Elon Mask) چهل ساله، اصالتا اهل آفريقاي جنوبي است. اما از دوران جواني به ايالات متحده مهاجرت كرده است و در بدو ورود زود دانست كه دنياي آينده در اختيار اينترنت، انرژي‌هاي پاك و فضاست.

او كه هم‌اكنون سكان تجاري‌سازي سفرهاي فضايي با محصولات ارزان‌قيمت را در دست دارد، سابق بر اين شركت بزرگ Paypal، بزرگ‌ترين موسسه مالي اينترنتي را پايه‌گذاري كرده بود كه جابه‌جايي پول براي خريدهاي دنياي مجازي را مديريت مي‌كرد. او همچنين يكي از مديران اصلي شركت تسلاست كه قصد دارد اتومبيل‌هاي آينده را با الكتريسيته براند.

سفر كپسول فضايي دراگون به فضا و رساندن اولين محموله به ايستگاه فضايي بين‌المللي توسط تاكسي‌هاي فضايي بخش خصوصي، به گفته بولدن، رئيس ناسا، آغازگر عصر نوين فضايي دنيا بود. عصري كه يك مرد از دنياي اينترنت، پشت آن ايستاده است.

هزينه بالاي سفرهاي فضايي همواره يكي از محدوديت‌هاي بزرگ در توسعه و تجاري‌سازي آن بوده است. شايد در بين ثروتمندان تعداد اندكي باشند كه علاوه بر توانايي تامين هزينه‌هاي چنين سفري، جسارت و علاقه لازم براي اين كار را نيز داشته باشند. اما صنعت توريسم فضايي هرگز با تكيه بر اين بازار محدود نمي‌تواند به رشد و توسعه بيشتر خود بينديشد. با وجود تمام اين محدوديت‌ها و چالش‌ها، ايلان ماسك در 30 سالگي انديشه فرستادن انسان به مريخ را در سر مي‌پروراند. تحصيلات ايلان در زمينه فيزيك و مديريت كسب و كار بود و روحيه كارآفريني از همان سال‌هاي جواني در وجود او شكل گرفته بود.

ايلان در شروع كار در سال 2002 تصميم گرفت فعاليت فضايي خود را با تاسيس يك زيستگاه كوچك در سطح مريخ آغاز كند. هزينه ساخت اين زيستگاه كه از چند موجود زنده، چند گياه و مقداري آب و خاك و همچنين هوا تشكيل مي‌شد چندان زياد نبود. اما مساله اصلي، هزينه بالاي پرتاب و نشاندن اين اكوسيستم در سطح مريخ بود. بنابراين او خيلي زود مهم‌ترين مانع در تجاري‌سازي سفرهاي فضايي را تشخيص داد.

در آن زمان هزينه‌هايي كه شركت‌هاي آمريكايي براي ساخت و پرتاب راكت‌هاي فضايي مي‌گرفتند بسيار بيشتر از حد انتظار ايلان بود و بنابراين او به اميد يافتن راه‌حل‌هايي ارزان‌تر راهي روسيه شد. ايلان پس از 3 سفر به روسيه، متوجه شد كه علي‌رغم هزينه پايين موشك‌هاي روسي، ريسك كار با اين شركت‌ها خيلي زياد است. او پس از اين 3 سفر با دست‌هاي خالي راهي آمريكا شد. او بعدها تعريف مي‌كرد وقتي سوار بر هواپيما بودم به اين مساله فكر مي‌كردم كه چگونه مي‌توان هزينه ساخت راكت‌ها را كاهش دهم. مطمئنا هزينه ساخت يك راكت در كمترين حالت برابر با مجموع قيمت اجزاي به كار رفته در آن بود؛ اما چگونه مي‌شد اين اجزا را با كمترين هزينه در كنار هم قرار داد و راكت‌هاي مورد نظر را ساخت؟

او پس از بازگشت به آمريكا شركت خود را به نام «فناوري‌هاي اكتشاف فضا» (كه اختصارا اسپيس ـ ايكس ناميده شد) تاسيس كرد. اهداف اصلي كه ايلان در اين شركت دنبال مي‌كرد عبارت بودند از ارزان و در دسترس ساختن سفرهاي فضايي و همچنين ايجاد امكان زندگي چندسياره‌اي براي مردم.

نه سال پس از تاسيس اسپيس ـ ايكس و با تلاش‌هاي شبانه‌روزي ايلان و همكارانش، اين شركت 1500 كارمند را به استخدام خود درآورده بود كه در زميني به مساحت بيش از 5 هكتار مشغول فعاليت‌هاي فضايي بودند. فالكون ـ9 يكي از محصولات موفق اين شركت بود كه مي‌توانست محموله‌اي 10 تني را به مدارهاي كم‌ارتفاع زميني برساند. همچنين فضاپيماي دراگون، اولين فضاپيماي تجاري جهان كه توانست به مدار رفته و مجددا به زمين بازگردد، از ديگر محصولات اين شركت است. اسپيس ـ ايكس هم‌اكنون خود را براي ارسال 12 فروند فضاپيماي دراگون به ايستگاه فضايي بين‌المللي كه برنامه آن به سفارش ناسا تنظيم شده است در سال‌هاي آينده آماده مي‌كند كه حجم قرارداد آن به حدود 3 هزار ميليارد تومان مي‌رسد. اما دستاورد بزرگ‌تر و مهم‌تر اسپيس ـ ايكس ساخت مدل سرنشين‌دار دراگون است كه قرار است پس از سال 2015 نقش شاتل‌هاي فضايي را به عهده گيرد.

اسپيس ـ ايكس بيشتر موفقيت‌هاي خود را مديون ايلان و افكار بلند اوست. شايد وقتي ايلان ماسك ايده سفرهاي تجاري به فضا را در سال 2002 با جديت پيگيري مي‌كرد، بسياري نمي‌توانستند باور كنند كه هزينه بيش از 80 ميليون توماني به ازاي پرتاب هر كيلوگرم به مدار تا 10 سال ديگر به كمتر از 8 ميليون تومان كاهش يابد. اين قيمت حتي در مقايسه با قيمت‌هاي شركت‌هاي ارزان‌قيمت چيني هم قابل رقابت است و اين در حالي است كه اسپيس ـ ايكس در حال حاضر برنامه كاهش قيمت تا مرز 5/3 ميليون تومان در هر كيلوگرم تا سال 1393 را در برنامه دارد. اتفاقي كه اگر رخ دهد آينده صنعت فضايي را متحول خواهد كرد.

رمز موفقيت اسپيس ـ ايكس

پس از گذشت حدود يك دهه از شروع فعاليت اسپيس ـ ايكس، هنوز راز موفقيت اين شركت و چگونگي كاهش قيمت محصولات آن در پرده‌اي از ابهام است. اگر چه ايلان ماسك براحتي در مورد محصولات شركت و برنامه‌هاي آينده آن صحبت مي‌كند، اما تاكنون هيچ اختراعي از محصولات آن ثبت نشده است. ايلان مي‌گويد ما اصلا دوست نداريم پس از انتشار روش كار و فناوري‌هاي خودمان، شاهد كپي شدن آن توسط شركت‌هاي چيني باشيم تا مجبور شويم چند سال بعد محصولات خودمان را از آنها بخريم. اما ايلان رمز موفقيت اسپيس ـ ايكس را در يك كلمه خلاصه مي‌كند: سادگي. او مي‌گويد: سادگي محصولات، به افزايش قابليت اطمينان و كاهش هزينه‌ها منجر مي‌شود.

نكته: سفر كپسول فضايي دراگون به فضا و رساندن اولين محموله به ايستگاه فضايي بين‌المللي توسط تاكسي‌هاي فضايي بخش خصوصي، به گفته بولدن، رئيس ناسا، آغازگر عصر نوين فضايي دنيا بود. عصري كه يك مرد از دنياي اينترنت، پشت آن ايستاده است

ايده ساده كردن محصولات پيچيده در عمل كار سهلي نيست. بخصوص در صنعت فضايي كه معمولا موضوع هزينه و سادگي محصولات در آخرين اولويت براي طراحان قرار دارد. به عنوان مثال موتورهاي شاتل فضايي، داراي بالاترين راندمان در تاريخ صنعت هوافضا بوده‌اند؛ اما پيچيدگي اين موتورها آنقدر زياد بود كه بين هر دو پرواز، هزاران نفر ساعت صرف بازبيني اجزا و آماده‌سازي آن براي پرواز بعدي مي‌شد. طبيعتا اين سطح از پيچيدگي علاوه بر افزايش هزينه‌هاي مربوط به عمليات، به افزايش هزينه‌هاي طراحي و ساخت نيز مي‌‌انجامد.

اما مزيت مهم‌تر ساده‌سازي محصولات، افزايش قابليت اطمينان آنهاست. در صنعت فضايي، موضوع اطمينان‌پذيري يك محصول اهميت فوق‌العاده بالايي دارد. چرا كه عملكرد نادرست حتي يك بخش كوچك در يك ماهواره يا موشك، مي‌تواند منجر به نابودي كل سيستم شود. بدون شك حركت به سمت ساده كردن سيستم‌هاي پيچيده پرتاب يكي از رموز موفقيت اسپيس ـ ايكس در جلب نظر مشتري‌ها بوده است. چرا كه آنها در يك پروژه چند ميليارد دلاري فضايي به شرط اطمينان از عملكرد مناسب يك سيستم حتي حاضرند چند صد ميليون دلار بيشتر خرج كنند.

رقباي بزرگ

شركت تازه‌پاي ايلان در بازار پرتاب‌هاي فضايي با شركت‌هاي بزرگي همچون بوئينگ و لاكهيدمارتين رقابت مي‌كند. مسائل مالي و هزينه‌هايي كه اين شركت‌ها براي هر پرتاب دريافت مي‌كنند هيچ گاه به طور عمومي منتشر نشده است. اما با توجه به اسناد بودجه‌اي اين شركت‌ها در سال 1389 كه حاكي از دريافت 2 هزار ميلياد تومان براي سه پرتاب بوده، مي‌توان هزينه هر پرتاب را حدود 670 ميليارد تومان تخمين زد. ايلان ماسك معتقد است هزينه‌هاي بالاي اين شركت‌ها ناشي از نگرش مالي اشتباه آنهاست. چرا كه آنها سود خود را به صورت درصدي از رقم كلي كار مي‌بينند و لذا بيشتر مايل به افزايش رقم قراردادهايشان هستند تا كاهش هزينه‌ها. به عنوان مثال در طرح موشك سه مرحله‌اي اطلس 5، از سه تكنولوژي مختلف براي هر مرحله استفاده شده است. اين كار اگر چه به افزايش كارايي اين موشك منجر شده اما هزينه‌هاي طراحي و توسعه آن را تا 3 برابر افزايش داده است.

در اين فضاي كسب و كار، به نظر مي‌رسد استراتژي شركت اسپيس ـ ايكس كاهش قابل توجه قيمت در ازاي كاهش چند درصدي در كارايي سيستم‌هاست. اين رويكرد در عمل موفقيت زيادي را براي اسپيس ـ ايكس به همراه داشته است؛ چرا كه براي مشتريان قيمت يك محصول و قابليت اطمينان آن بسيار مهم‌تر از ميزان بهينه بودن آن است.

به عنوان مثال، اسپيس ـ ايكس در هر دو مرحله موشك فالكون از يك نوع سوخت، يك نوع موتور و يك نوع آلياژ براي بدنه استفاده كرده است. اين انتخاب‌ها اگرچه ميزان كارايي كلي فالكون را چند درصدي كاهش داده، اما در عوض به كاهش چشمگير قيمت نهايي محصولات اين شركت انجاميده است. بسياري از قطعات مورد استفاده در موشك فالكون ـ9 در شركت اسپيس ـ ايكس ساخته شده‌اند. ايلان مي‌گويد بسيار اتفاق افتاده كه ما سفارش ساخت قطعه‌اي را به ساير شركت‌ها داده‌ايم؛ اما آنها براي اين كار يك سال زمان و چند صد ميليون تومان پول خواسته‌اند. در حالي كه ما با بهره‌گيري از متخصصان خودمان همان كار را در چند ماه و با هزينه بسيار پايين انجام داده‌ايم.

روي دوش آپولو

براي برخي از مهندسان و علاقه‌مندان صنعت فضايي، فعاليت‌هاي شركت اسپيس ـ ايكس يادآور دوران شكوفايي و رشد ناسا در زمان پرتاب موشك‌هاي آپولو و سفر انسان به ماه است. ارسال اولين فضاپيماي بخش خصوصي به مدار توسط اين شركت و همچنين روياي قدم گذاشتن در سطح مريخ يادآور تلاش‌هاي ناسا براي ارسال اولين ماهواره يا قدم گذاشتن اولين انسان بر سطح ماه است. اما مهندسان اسپيس ـ ايكس و همچنين ايلان ماسك به عنوان مدير اين شركت معتقدند چيزي كه باعث شده آنها امروز بتوانند اين مسير را با هزينه‌هاي نسبتا پايين و در زمان كوتاه‌تري طي كنند، وجود تجربه‌هايي از گذشته است. موشك فالكون بر دوش غولي به نام آپولو قرار گرفته و اگر شركت اسپيس- ايكس بنا داشت اين پروژه را از جايي كه ناسا در 1960 آغاز كرد، تعريف كند، شايد هرگز به اين نقطه نمي‌رسيد. ايلان عميقا معتقد است آنها ميراث‌خوار دانشمندان، متخصصان، فضانوردان و مديراني هستند كه با شجاعت و درايت تمام، براي نخستين بار انسان را به ماه بردند.

airspacemag / مترجم : آمير توكلي كاشي

يکشنبه|ا|21|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 73]