گزارش مهر از يك نشست/فيلم مستند؛ توليدي كه به عرضه نمي انجامد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش مهر از يك نشست/فيلم مستند؛ توليدي كه به عرضه نمي انجامد
فيلم مستند؛ توليدي كه به عرضه نمي انجامد
اولين نشست تخصصي «توليد و اقتصاد سينماي مستند» با حضور اهالي سينماي مستند و اصحاب رسانه عصر جمعه؛ ۱9خرداد برگزار شد.

به گزارش خبرنگار مهر در اين نشست كه با هدف بررسي وضعيت توليد و چرخه اقتصادي سينماي مستند، در ايوان شمس برگزار شد سعيد رشتيان، شفيع آقامحمديان، بهروز خلجي، عباس كريمي، علي علايي و هادي آفريده در بخش‌هاي مختلف نظرات خود را بيان كردند.

عرضه مهم تر از توليد

در ابتداي اين نشست عباس كريمي؛ منتقد و روزنامه نگار با اشاره به اين كه اين برنامه مقدمه اي بر آسيب شناسي توليد در سينماي مستند است گفت: ورود قطار به ايستگاه اولين فيلم سينمايي دنيا است كه از اتفاق مستند است يعني وجهي واقعگرايانه از فيلم مستند دارد. چند سال بعد بود كه ملي يس تخيل را وارد سينما كرد و پس از آن بود كه فيلم مستند و داستاني از هم تفكيك شدند.

وي كه به عنوان كارشناس رسانه و سينما در اين نشست حضور داشت با اشاره به وجوه رسانه اي فيلم مستند گفت: سينماي مستند تشابه زيادي با ژورناليسم خبري دارد و از اين رو در اوقات مختلفي به عنوان رسانه مطرح شده است. در ايام جنگ و قبل از اختراع تلويزيون مردم به سينماها هجوم مي آوردند تا از اخبار روز به صورت تصويري بهره مند شوند و رفته رفته با اختراع تلويزيون سينما جنبه هاي خبري خود را از دست داد.

وي افزود: ريچارد بارسام در اين زمينه فيلم مستند را به مثابه اخبار و رويدادهايي مي داند كه بدون تفسير و تاويل به خواننده داده مي شوند و نماينده بيروني آن اخبار صفحه حوادثند. وي سرمقاله، تحليل و يادداشت را به سينماي غير مستند تشبيه مي كند كه در آن تفسير نويسنده وجود دارد و از واقعيت تا حدودي فاصله مي گيرد هرچند خاستگاهي واقعي دارد.

اين منتقد سينما در ادامه با اشاره به اين كه امروزه تعاريف تازه تري از سينماي مستند به وجود آمده است توضيح داد: در دهه بيست ميلادي مستند به سه گونه پروپاگانداي روسي، رمانتيك امريكايي و واقعگراي امريكايي تقسيم شد و تا سالياني نزديك به حالا باقي ماند.

كريمي افزود: با توجه به صنعت-هنر بودن سينما و با عنايت به اين مسئله كه سينماي مستند امروز ايران مشكل اصلي توليد و عرضه آن را دارد بايد ابتدا فكري براي عرضه فيلم ها كرد بعد براي توليد و چگونگي آن چاره انديشيد چرا كه توليد بي عرضه مثل اثري است در گاوصندوق مانده كه هر چقدر هم فاخر باشد به درد كسي نخواهد خورد. براي همين ابتدا بايد درباره بازگشت سرمايه فيلم مستند در ايران بحث كرد و سپس به مشكلات توليد رسيد.

شبكه مستند و شبكه‌هاي رقيب

سعيد رشتيان؛ نائب رئيس انجمن تهيه كنندگان مستند با بيان اينكه در سراسر دنيا مهم‌ترين و اساسي‌ترين محل عرضه مستند شبكه‌هاي تلويزيوني هستند، عنوان كرد: عرضه و پخش مستند از مجاري ديگري نيز در دنيا صورت مي‌گيرد اما اقتصاد سينماي مستند بر اساس تلويزيون است. البته اين مسئله عوارضي را به همراه دارد و همواره تنها يك سليقه تصميم گيرنده وجود دارد كه تمام حركت‌ها متاثر از اين سليقه خواهد بود.

وي ادامه داد: از قديم در تلويزيون ما سنتي وجود داشته و همچنان وجود دارد كه مستند به عنوان بخش پركننده كنداكتور براي پخش آثار نمايشي بوده است و اين موضوع بر تمام رويه‌ها سايه انداخته است. بخش مجزا براي مستند در نظر نگرفتن در روند تهيه و توليد هم تاثير گذاشته است.

اين تهيه كننده مستند با اشاره به مهجوريت مستند در تلويزيون سراسري اظهار كرد: راه اندازي شبكه مستند ناشي از وجود شبكه‌هاي رقيب است و مي‌بايستي براي رقابت با اين شبكه‌ها برنامه‌هايي پخش كرد كه جذابيت بيشتري داشته باشند تا مخاطب را جذب كند اما در واقع تاكنون اين اتفاق نيافتاده است.

وي با بيان اينكه شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان كه مستند نمايش مي‌دهند اين موضوع را نشان داد كه برنامه‌هاي مستند از جذاب‌ترين برنامه‌هاي تلويزيوني هستند و مخاطب زيادي به همراه دارد، تصريح كرد: اين توجه در كشور ما بوجود آمد اما همچنان سليقه‌ها و نگاه قديمي كه در اين دوره كاربردي ندارند در كشور ما مشاهده مي‌شود.

رقابت شبكه‌هاي سيما ما شبكه مستند

بهروز خلجي مدير تامين برنامه شبكه مستند با اشاره به اينكه بيشتر مراجعه كنندگان به شبكه مستند، مستندسازان شهرستاني هستند، عنوان كرد: برنامه اصلي شبكه مستند، پخش مستند است اما در حال حاضر در توليد مستند داستاني نقص‌هاي جدي داريم. در تنظيم كنداكتور مشكلات زيادي وجود دارد.

وي با يادآوري اينكه تعهد شبكه مستند جذب مخاطب است، اعلام كرد: از ابتداي سال سعي كرديم مستندهاي خوبي را جمع آوري كنيم اما آثار ارسالي كه از كيفيت خوبي برخوردارند، بسيار محدود هستند. تاكنون انتقادهاي زيادي از اين شبكه صورت گرفته كه صحيح هستند اما در واقع منابع ما بسيار محدود بوده است.

مدير تامين برنامه شبكه مستند گفت: تخصيص بودجه تاكنون محدود بوده است و به تازگي حمايت‌ها در حال افزايش است. اميدواريم اين بودجه‌ها بيشتر شود تا در روند توليد و خريد مستند بتوانيم حركت بهتري داشته باشيم.

وي افزود: از زمان تاسيس شبكه مستند ساير شبكه‌هاي ما در رسانه ملي شروع به رقابت با ما كردند. در حالي كه بهتر است هماهنگي‌هاي بيشتري ميان گروه‌هاي مستندساز شبكه‌ها ايجاد شود.

فرهنگسازي در ديدن فيلم مستند

شفيع آقامحمديان مدير مركز گسترش سينماي مستند و تجربي با اعلام اينكه از سينماي مستند نمي‌توان بهره وري مادي كرد، گفت: سينماي مستند مي‌تواند حرف‌هاي جدي، تعيين كننده و نيش داري داشته باشد كه شايد به مذاق بسياري خوش نيايد.

وي بهترين نوع كارهاي تصويري را مستند دانست و اظهار كرد: جا انداختن فرهنگ ديده شدن فيلم مستند از كارهاي اساسي است كه بايد صورت گيرد. دوستان مستند ساز و تهيه كنندگان مستند بايد به اين موضوع بپردازند. تجربه سينما سپيده نشان داد بسياري از مردم مستند را با حيات وحش يكسان تلقي مي‌كنند.

قرارداد مركز گسترش براي اكران فيلم‌هاي مستند در سينما سپيده از آبان ماه به پايان رسيد و هنوز سينماي جايگزيني معرفي نشده است، مدير مركز گسترش سينماي مستند و تجربي در اين باره توضيح داد: تاكنون با چندين سينما صحبت‌هايي كرديم و با سينما فلسطين هم قرارداد بستيم اما اين سينما سالن خود را در اختيار ما قرار نداده است. البته در اين مدت پخش مستند در سالن سينما حقيقت مركز گسترش داشتيم و تا قرارداد جديد اين روند ادامه پيدا مي‌كند.

آقامحمديان بيشتر سينماگران مستند را به لحاظ آرا و نظرات داراي اغتشاش جدي دانست و عنوان كرد: سينماي مستند سودآوري ندارد و يا برخي از مستندسازان مي‌خواهند از طريق مستند به عرصه سينماي داستاني ورود پيدا كنند و از اين منظر آشفتگي فكري و نگاه وجود دارد كه باعث آشفتگي در اجرا هم مي‌شود.

وي اضافه كرد: از ابتداي سال با دقت نظر زيادي ۶۰ طرح را تصويب كرديم. از سويي يكي از برنامه‌هاي مركز گسترش توليد آثار سينمايي است كه ما ساخت آثار سينمايي را كاهش داده و بيشتر بودجه را به بخش مستند اختصاص داديم.

آقا محمديان در بخشي ديگر از سخنان خود تصريح كرد: ارتباطات بين المللي علمي است كه نياز به تشكيلات سيستماتيك دارد كه ما هنوز به اين تشكيلات نرسيديم. تا زمانيكه داخل اين چارچوب باقي بنمانيم پيشرفتي نخواهيم داشت.

وي يكي از دستاوردهاي سفر به جشنواره فيلم كن را فروش فيلم‌ها و سود آوري از اين طريق اعلام كرد.

شان مستند رعايت نمي شود

علي علايي رئيس انجمن منتقدان و نويسندگان با اشاره به اينكه تعداد بسيار كمي منتقد سينماي مستند داريم، خاطرنشان كرد: نقد آثار مستند با آثار سينمايي تفاوت‌هاي زيادي دارد. در اين زمينه تمرين زيادي صورت نگرفته و معيار‌ها مشخص نيست به همين دليل عموم منتقدان، نقد بر آثار مستند نمي‌نويسند.

وي ادامه داد: سال گذشته در خلال پنجمين جشنواره فيلم مستند ايران قرار بود برنامه تربيت منتقد مستند داشته باشيم اما چون حجم برنامه‌هاي اين جشنواره زياد بود اين برنامه اجرا نشد. باتوجه به پتانسيل‌هايي كه در كشور وجود دارد نياز اساسي در اين زمينه احساس مي‌شود.

رئيس انجمن منتقدان و نويسندگان برخورد صدا وسيما با مستند را نگاهي از زاويه بالا و با بي‌اعتمادي قلمداد داد كرد و گفت: در تلويزيون ما شاني براي مستند در نظر گرفته نمي‌شود. وقتي مستند ساعت سه صبح نمايش داده مي‌شود نشان اين موضوع است كه‌شان و ارزشي براي عرصه مستند وجود ندارد.

علايي رفتار‌ها در حوزه فرهنگ را فرهنگي واكنشي دانست و خاطرنشان كرد: به قول دوستي وقتي كاري را انجام مي‌دهيم كه در ساير كشور‌ها از حذف رابعه گذشته است.

وي در زمينه اقتصاد سينماي مستند اظهار كرد: ما ساليان طولاني است كه با تهيه كنندگان زيادي در ارتباط هستيم و بار‌ها صحبت‌هايي مبني بر اين شده كه حوزه مستند بخشي اقتصادي است ولي در ايران در ارتباط با شبكه‌هاي خارجي عرضه فيلم ما قاعده‌مند نيست.

رئيس انجمن منتقدان و نويسندگان با اشاره به اينكه نهادي براي استعلام و پاسخگويي براي ارتباطات بين المللي وجود ندارد، تصريح كرد: در ايران ارزشي به مستند داده نمي‌شود، از سويي هم در بخش خارجي هم وقتي داد و ستدي صورت مي‌گيرد مشخص نيست كه آثار از چه شبكه‌اي پخش خواهند شد و‌‌ همان مشكلاتي كه چندي قبل مشاهده شد به وجود مي‌آيد.

علايي با تفاوت قائل شدن ميان تصوير مستند و فيلم مستند، گفت: متاسفانه در ايران اين تفاوت مخدوش شده است و هنوز تصاوير مستند ما به فيلم مستند تبديل نشده‌اند. اكثرا ايماز، روايت و پرداخت در مستندهاي ايران نداريم و همين تفاوت مستندهاي ما با مستندهايي است كه از شبكه‌هاي خارجي پخش مي‌شوند.

تخصيص بودجه به آثار بي‌ارزش

هادي آفريده كارگردان مستند نيز درادامه مراسم گفت: در ايران پول و بودجه وجود دارد اما اين صرف بودجه از مجاري درستي صورت نمي‌گيرد. در آيين نامه انجمن فيلم سينماي جوان بودجه‌اي براي توليد مستند آماتور مدنظر قرار گرفته شده اما در واقع اين اتفاق نمي‌افتد. توليد مستند آماتور در حيطه شبكه‌هاي تلويزيوني و مركز گسترش سينماي مستند و تجربي نيست.

وي با بيان اينكه فيلم‌هاي سطحي با بودجه‌هاي كلان ساخته مي‌شوند، عنوان كرد: در تلويزيون ما تله فيلم‌هاي زيادي با بودجه حداقل ۱۰۰ ميليوني توليد مي‌شوند كه بيشترشان خالي از ارزش هستند در حاليكه با اين بودجه مي‌توان ۵ مستند خوب كه ريشه فولكلوريك، آييني، معرفي قومي و... دارند ساخت.

اين كارگردان اقبال عمومي به مستند را در حال افزايش خواند و گفت: در تمام وزارتخانه‌ها بودجه‌اي براي توليدات فرهنگي در نظر گرفته شده كه در واقع اين اتفاق هم نمي‌افتد. كار ما كارگردانان جمع كردن اسپانسر براي كار‌هايمان نيست بلكه بايد اين مكانيسم با تعريف درست توسط تهيه كنندگان صورت گيرد.

آفريده با بيان اينكه مراكز حمايت كننده مانند مركز گسترش و شبكه‌هاي تلويزيوني بايد بودجه را در اختيار تهيه كنندگان قرار دهند، اظهار كرد: يكي از بزرگ‌ترين مشكلات ما در تهيه كنندگان است. مراكز حمايتي در طول سال با افراد و گروه‌هاي زيادي در ارتباط هستند و نمي‌توانند بر تك تك فيلم‌ها نظارت داشته باشند و اين موضوع در حوزه فعاليت تهيه كنندگان است.

اين كارگردان گفت: اعتراف مي‌كنم كه خيلي اوقات ما مستندسازان فيلم‌هاي خوبي نمي‌سازيم چون شرايط حرفه‌اي براي كار نداريم. به طور نمونه در برآورد مستند عموما اولين موردي كه ناديده انگاشته مي‌شود بخش پژوهش است.

در پايان مراسم نشست پرسش و پاسخ برگزار شدكه افرادي مانند مرتضي ندايي، مرتضي رزاق كريمي، مهناز زكني، عابدين مهدوي و ... مستندسازان جزو پرسشگران از كارشناسان بودند.

اين نشست با حمايت مركرگسترش سينماي مستند و تجربي، تالار ايوان شمس و موسسه تصوير شهر برگزار شد.

© 2003 Mehr News Agency .

شنبه|ا|20|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 140]