واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: جام جم آنلاين: صدها ماهي و آبزي در حوضچهاي كه شعاعش به 2 متر هم نميرسد، تلاش ميكنند با پيشي گرفتن از ديگري براي رسيدن به آب گلآلود ته گودال دقيقهاي و شايد ساعتي بيشتر زنده بمانند. آن طرفتر از حوضچه داخل بيشهزار خشك و آفتزده، گروهي از لاكپشتها و گاه روباه و خرگوشي را ميبيني كه به اميد يافتن زيستگاهي سرسبز و آباد، بيرمق از تالاب دور ميشوند. اگر خوب دقت كني، زنگ پايان سفر جانوران مهاجر را كه با ترمزهاي ناگهاني خودروهايي كه در جاده كنار تالاب در ترددند نواخته ميشود خواهي شنيد! خيلي دور نيست. همين يك سال پيش بود. براي دانهپاشي و پذيرايي از پرندگاني كه از مناطق دوردست آمده بودند به هشيلان رفتيم. پرواز پرشور پرندگان مهاجر در آسمان آبي و دشت زيباي تالاب نشان ميداد كه هشيلان چه مامن مهربان و پرنعمتي است؛ ولي افسوس، هشيلان يكي از زيباترين تالابهاي كشور امروز در پذيرايي از ساكنان هميشگي خود نيز درمانده است و تنها با روياي دوباره آمدن پاييز نفس ميكشد. روزي هشيلان علاوه بر آن كه به وحش حيات ميداد با سفرههاي آب زيرزميني اطراف خود كشاورزي پررونقي را براي ساكنان روستاهاي همسايه فراهم كرده بود. اما امروز هشيلان غمگين است چون باور دارد كه تالابها به مثابه كيسههاي هوايي ضامن بقاي تمامي زيستمندان كره زمين هستند و اگر روزي يك تالاب خشك شود بايد به انتظار مرگ تدريجي تمام زيستمندان آن منطقه نشست. تالاب هشيلان به مساحت تقريبي 450 هكتار از تالابهاي نوع Marshes و يكي از بومسازگانهاي زيباي غرب كشور محسوب ميشود كه در 26 كيلومتري شمال غربي كرمانشاه واقع شده است. در اين تالاب حدود 110 جزيره بزرگ و كوچك با مساحت تقريبي 100 متر تا حدود يك هكتار وجود دارد كه حدود 3 درصد مساحت تالاب را شامل ميشود و به تناسب شرايط خاص، گونههاي گياهي و جانوري متنوعي در آن شكل گرفته است. ولي آيا هشيلان تا رسيدن پاييز و زمستاني ديگر براي ميزباني جانواران و پرندگان مسافر كه هر ساله او را ياد ميكنند نفس خواهد كشيد؟ حميدرضا صمدزاده، مدير اداره كل محيط زيست استان كرمانشاه در اين خصوص معتقد است: اگر كمتر از سفرههاي زيرزميني منطقه استفاده شود، مردم در مصرف آب صرفهجويي كنند و تبخير آب تالاب افزايش نيابد، اميد ميرود تالاب زنده بماند. صمدزاده، دلايل اصلي زوال تالاب هشيلان را خشك شدن تعداد زيادي از چشمههاي جوشان اين تالاب بر اثر خشكسالي، وجود چاه عميق در زمينهاي اطراف و بهرهبرداري از آب تالاب توسط كشاورزان ميداند و متذكر ميشود: طبق قانون اساسي هر فعاليت اقتصادي كه به محيط زيست آسيب برساند ممنوع است. صمدزاده به پيامدها و اثرات خشكي هشيلان اشاره ميكند و ميگويد: كاهش جريان آبهاي سطحي در رودخانهها، تالابها و درياچهها، عموما سبب كشتار آبزيان، افت سطح دستيابي به آبهاي زيرزميني و چشمهها، پژمرده شدن گياهان منطقه، نابودي خاكهاي حاصلخيز، عدم رشد محصولات كشاورزي، نابودي گياهان مرتعي، رشد علفهاي هرز، كثرت حشرات و اختلال در بذرپاشي طبيعي گياهان را در پي خواهد داشت. از مديركل حفاظت محيط زيست استان كرمانشاه ميزان خسارت وارده به تالاب هشيلان را جويا ميشويم و او پاسخ ميدهد: ميزان خسارت وارده مشخص نيست. حتي ممكن است با اين وضعيت تمامي جانداران تالاب نابود شوند، اما مسالهاي كه هماكنون محرز است، مرگ و مير تعداد بسيار زيادي از آبزيان، از ميان رفتن حجم بالايي از گياهان و كوچ پستانداران، دوزيستان و پرندگان ساكن تالاب است. وي ميافزايد: هشيلان از تعداد زيادي جزاير گياهي شناور به وجود آمده است كه در نوع خود بينظير هستند؛ ولي متاسفانه اين جزاير هماكنون حيات خود را از دست دادهاند. صمدزاده ادامه ميدهد: در هشيلان بسياري از پستانداران مانند سگ آبي، كفتار، گرگ، خرگوش و... زندگي ميكردند كه به دليل از ميان رفتن منابع غذاييشان قلمرو خود را تغيير دادند؛ همچنين پرندگان نادر و متعددي براي زادآوري و لانهسازي تالاب را به عنوان زيستگاه خود انتخاب كرده بودند كه با وضعيت بحراني اخير تالاب را ترك كردند. حميدرضا صمدزاده از بالا رفتن آمار مرگ و مير جادهاي حيوانات خبر ميدهد و بيان ميكند: مهمترين خطري كه جانداران مهاجر را تهديد ميكند خودروهايي هستند كه بدون توجه به حيوانات در حال عبور از جاده حركت ميكنند. شكارچيان نيز ميتوانند خطر مهمي براي آنان باشند. وي ميگويد: چند نفر را براي جا به جايي جانداران در جادهاي كه كنار تالاب قرار دارد مستقر كردهايم تا شايد بتوانيم تا حدودي از تلفات آنها جلوگيري كنيم. مدير اداره كل حفاظت محيط زيست استان كرمانشاه از تمهيداتي كه براي نجات دادن تالاب انديشيده شده است، نام ميبرد و خاطرنشان ميكند: چندين موتور آب براي جلوگيري از خشك شدن 10 هكتار جنگل اطراف تالاب تعبيه شده است. علاوه بر آن، استفاده از تانكرهاي سيار عمليات آبرساني به اين جنگلها در حال انجام است. به گفته وي حوضچههايي نيز طراحي شده است كه تعداد زيادي آبزي را در آنها جاي دادهايم تا بقاي آنها حفظ شود. صمدزاده تاكيد ميكند: متاسفانه براي حيات همه آبزيان تالاب به ميزان معتنابهي آب نياز است كه تهيه آن دور از دسترس است و در عمل امكانپذير نيست. وي با ابراز اميدواري نسبت به حفظ رطوبت نسبي خاك ميگويد: گياهان و دوزيستاني كه به درون خاك پناه بردهاند به حيات خود ادامه خواهند داد. صمدزاده از مردم درخواست ميكند از بريدن نيها و ساقههاي نيلوفر و ديگر گياهان تالاب اجتناب ورزند، در غير اين صورت ممكن است هشيلان ديگر شاهد حضور چنين گياهاني در خود نباشد. همان طور كه مديركل محيط زيست استان كرمانشاه نيز اشاره كرد، برداشت بيرويه از آب تالاب و سفرههاي زيرزميني منطقه توسط كشاورزان، لطمات جبرانناپذيري را به تالاب هشيلان وارد كرده است. معاونت فني و اجرايي سازمان جهاد كشاورزي نيز در پاسخ به اين پرسش كه چرا نظارت ضعيفي بر نحوه آبياري مزرعههاي اطراف تالاب وجود دارد، ميگويد: نظارت ضعيف نيست و بايد در نظر داشت علت خشكي هشيلان در واقع بحث خشكسالي است. استفاده كشاورزان از آب و سفرههاي زيرزميني اين تالاب نيز ميتواند مزيد بر علت باشد. مهندس عبدالرضا فتاحي ميافزايد: جهاد كشاورزي به سهم خود با بالا بردن بازده آبياري و استفاده از سيستم آبياري تحت فشار وظيفه خود را از انجام داده و نظارت بر حفر چاههاي غيرمجاز نيز به عهده آب منطقهاي است. براي انعكاس صحبتهاي مسوولان آب منطقهاي استان كرمانشاه درخصوص نظارت بر حفاريهاي غيرمجاز منطقه هشيلان، چندين بار براي گرفتن وقت مصاحبه تلاش كردم، ولي در پايان با اين جمله كه «طبق بخشنامه وزارت نيرو مسوولان آب منطقهاي حق انجام مصاحبه با هيچ رسانهاي را ندارند» روبهرو شدم. پس بناچار قضاوت براي تعيين ميزان تاثير چاههاي غيرمجاز در نابودي هشيلان را به عهده خوانندگان ميگذارم. اين كشمكشها در حالي است كه هشيلان روز به روز پژمردهتر ميشود و دستي نيز براي آبياري او برنميخيزد. بنفشه رضايي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 661]